Руски напади врз украинската инфраструктура (2022-денес)
Неутралноста на оваа содржина е оспорена. Ве молиме видете ја дискусијата на разговорната страница. Ве молиме не отстранувајте ја оваа порака сѐ додека спорот не е завршен.
Оваа статија обработува тековно збиднување. Информациите можат брзо да се променат со развојот на настаните.
Во текот на есента и зимата 2022-2023 година, Русија започнала бранови ракетни и беспилотни напади против енергијата во Украина како дел од нејзината инвазија.[2] Нападите биле насочени кон цивилни области надвор од бојното поле, кон особено критичната енергетска инфраструктура,[3][4] што се смета за воено злосторство.[5][6] Според украинските воени претставници, до крајот на 2023 година, руските сили лансирале околу 7.400 проектили и 3.900 напади со беспилотни летала Шахед против Украина.[7]
На 10 октомври 2022 година Русија ја нападнала електричната мрежа низ Украина, вклучително и во Киев, со бран од 84 крстаречки ракети и 24 самоубиствени беспилотни летала.[8] Дополнителни бранови ја погодиле украинската инфраструктура, убивајќи и повредувајќи многумина и сериозно влијаејќи на преносот на енергија низ Украина и соседните земји. До 19 ноември, речиси половина од електричната мрежа во земјата не работела, а 10 милиони Украинци останале без струја, според украинскиот претседател Володимир Зеленски.[9] До средината на декември Русија истрелала повеќе од 1.000 проектили и беспилотни летала врз енергетската мрежа на Украина.[10] Неколку бранови го нападнале Киев, вклучително и оној на 16 мај 2023 година во кој Украина изјавила дека пресретнала шест ракети „Кинжал“.
Намерното лишување на Украинците од струја и греење за време на студените зимски месеци бил најголемиот напад врз здравјето на една нација од Втората светска војна.[11] Нападите на централите и нанеле големи економски и практични трошоци на Украина.[12] Нападите биле дел од руската воена доктрина „Стратешка операција за уништување критички важни цели“ (СОДЦИТ), соопштило британското Министерство за одбрана, со намера да го деморализира населението и да го принуди украинското раководство да капитулира.[13] Нашироко се смета дека ова не успеало.[14][15]
Меѓународниот кривичен суд (МКС) ги обвинил руските функционери Сергеј Кобилаш и Виктор Соколов за воени злосторства поврзани со напади врз цивилна инфраструктура.
Заднина
Ракетен напад врз телевизиска кула во Киев, 1 март 2022 година
Во раните недели од војната, освен чисто воените фронтови,[19] зафатени со лоши проценки, подготовки и грешки,[20] Русија ја бомбардирала и информатичката инфраструктура [21] и објектите за гориво.[22] Кон крајот на февруари 2022 година, руското Министерство за одбрана дало гаранција дека нејзините трупи не се насочени кон украинските градови, туку дека неговите дејствија се ограничени на удари и онеспособување на украинската воена инфраструктура.[23] Министерството тврдело дека нема никакви закани за цивилното население.[23] Но месеци подоцна, Русија продолжила да ја погодува украинската инфраструктура, како што се железницата, складиштата за гориво и мостовите, за да ја попречи испораката на оружје до првите линии.[24] Тие напори за прекин биле ублажени преку обновување на услугите и децентрализирани алтернативи како што се интернет услугите на Старлинк.
На 6 октомври, украинската војска објавила дека 86 дронови „Шахед 136 камикази“ биле лансирани од руските сили вкупно, а помеѓу 30 септември и 6 октомври украинските сили уништиле 24 од 46 лансирани во тој период.[25]
Според украинската главна управа за разузнавање, руските војници добиле наредба од Кремљ да се подготват за масовни ракетни напади врз цивилната инфраструктура на Украина на 2 и 3 октомври.[26] На 8 октомври, експлозијата на Кримскиот мост го потресила клучниот симбол и воената логистичка линија меѓу Русија и јужните воени фронтови. Русија ветила дека ќе одговори.
Времеплов
Септември 2022 година
Руските сили ја погодиле браната Карачун на периферијата на Кривји Рих со осум крстосувачки ракети на 14 септември, оштетувајќи ги портите, хидромеханичката опрема, кранот и административните згради и предизвикувајќи излевање на реката Инхулет од нејзините корита.[27][28] Аналитичарите изјавиле дека ваквите напади имаат за цел да го потиснат отпорот на украинското население, а овој напад конкретно се обидел да ги оштети украинските мостови низводно.[27] Околу 112 куќи биле поплавени и била извршена евакуација во два градски раони пред да се ублажат штетите.[28] Руските извори очекувале многу попогубен ефект врз градот.[29]
Октомври 2022 година
10 октомври
Карта на ракетни напади на 10 октомври врз градови во Украина
На 10 октомври 2022 година, Русија ја нападнала Украина со бран од 84 крстаречки ракети и 24 самоубиствени беспилотни летала. Руски проектили погодиле 14 региони на Украина, а главниот град Киев бил најголема цел. Експлозии биле пријавени во Лавов, Тернопил и Житомир во Западна Украина; Днипро и Кременчук во Средна Украина; Запорожје во Јужна Украина; и Харков во Источна Украина.[30][31] Мета на проектилите биле клучните енергетска инфраструктура и воените командни објекти, но проектилите погодиле и цивилни области, вклучително и универзитет и детско игралиште во Киев. Украинскиот министер за енергетика Герман Галушченко изјавил дека околу 30 отсто од енергетската инфраструктура во Украина била оштетена од нападите.[32] Укрренерго објавил дека има прекини во снабдувањето со електрична енергија во некои градови и населени места.[33]
Градоначалникот на Киев Виталиј Кличко изјавил дека имало неколку експлозии во Шевченковскиот и Соломенскиот реон. Советникот на шефот на Министерството за внатрешни работи, Антон Херашченко, изјавил дека еден од проектилите паднал во близина на споменикот на Михаило Хрушевски.[34][35] Околу 8:18 часот наутро по локално време, проектил го погодил стаклениот мост во Киев.[36]
Експлозиите ја оштетиле централната железничка станица во Киев, но станицата продолжила да работи.[37][38] Возовите на метрото престанале да работат, а подземните тунели на метрото во Киев станале засолништа за граѓаните.[39]
Во градот Запорожје бил уништен станбен блок, а оштетена била и градинка.[42][43][44]
Како резултат на ракетни напади врз енергетските капацитети на Лавов, градот паднал во темница.[45] Топлата вода престанала да тече и во станбените згради.[46]
Три напади биле насочени кон електричната мрежа во Харков. Во некои области биле исклучени водата и струјата.[47]
Во центарот на градот Днепро биле пронајдени тела на луѓе убиени на индустриска локација во предградието на градот, со издувани прозорци во областа и расфрлано стакло на улицата.[48]
Биле извршени напади во Хмелницки [49] и Житомир,[50] како и во регионите Ивано-Франковск,[51]Тернопил,[48] Суми и Полтава.[52] Снабдувањето со електрична енергија и вода било прекинато во Полтава, а во регионот имало прекини на струја.
11-31 октомври
Мртов цивил под ќебе по ракетен напад врз центарот на градот Киев
На 11 октомври седум лица загинале, а 49 биле повредени во ракетни напади врз Киев.[53] Црвената линија на метрото во Киев и клучниот јазол кај Театрална – Златна Порта биле затворени. Повеќето подземни станици продолжиле да работат како засолништа за бомби. Областите погодени од проектили вклучуваат детско игралиште.[54] Пожари избувнале во шест автомобили, а биле оштетени повеќе од 15 автомобили.[55]
На 14 октомври, Samsung Electronics потврдил дека нејзината украинска подружница претрпела мала штета кога проектил експлодирал во близина на канцеларијата на кулата 101 на улицата Лав Толстој; немало траги за жртви.[56][57][58] Руски проектил го оштетил германскиот конзулат во Киев, иако нема информации за жртви бидејќи зградата била празна.[59][60]
На 17 октомври четворица цивили биле убиени во напад со беспилотно летало во Киев.[61] Пет лица загинале, а осум биле повредени во областа Запорожје.[62][53]
На 18 октомври, бранот ракетни напади врз украинската инфраструктура предизвикал затемнување на струја што зафатила 1.162 градови и села. Претседателот Зеленски изјавил дека 30 отсто од електраните во Украина се надвор од функција.[63]
На 22 октомври Русија лансирала 33 крстосувачки ракети против електричната мрежа на Украина. Командата на воздушните сили на Украина соопштила дека биле соборени 18 проектили. Укренерго изјавил дека „скалата на штетата е споредлива или може да ги надмине последиците од нападот на 10-12 октомври“. Ракетниот удар ја исклучил струјата за 1,5 милиони Украинци.[64]
На 27 октомври ракетните напади дополнително го намалиле енергетскиот капацитет на земјата, со ефект на продолжување на периодите на затемнување во Киев, Житомир и Ченски и северните региони Чернихив.[65]
На 31 октомври уште еден масовен ракетен напад врз електричната мрежа на Украина оставил околу 80% од жителите на Киев без вода.[66]
Ноември 2022 година
Пожар во инфраструктурен објект во Киевската област
На 15-ти ноември руските сили лансирале 100 проектили и беспилотни летала насочени кон енергетската инфраструктура на Украина. Претседателот Зеленски изјавил дека украинската противвоздушна одбрана соборила околу 70.[67][68][69] Руските бомбардери Ту-95 и Ту-160 лансирале ракети Кх-101 и Кх-555 од Каспиското Море и од регионите на Ростовската Област. Ракетите 3М-54 Калибр биле лансирани од Црното Море.
На 17 ноември Русија извршила серија ракетни напади насочени кон украинските постројки за производство на гас и ракетната фабрика PA Пивденмаш. Експлозии биле пријавени во Киев, Одеса, Запорожје и Харков.[70][71]
Сателитски ноќен сензор приказ на Украина и околината во ноќта на 24 ноември 2022 година, прикажувајќи го прекинот на електричната енергија
На 23 ноември украинските вооружени сили известиле дека околу 51 од 70 руски проектили биле пресретнати од воздушната одбрана. Градоначалникот на Киев Виталиј Кличко изјавил дека околу 21 од 31 проектили лансирани кон Киев биле соборени. Мета на проектили била цивилната енергетска инфраструктура, а исто така погодиле станбени блокови и болници, при што загинале најмалку шест лица. Еден од проектилите го погодил породилиштето во болницата во Вилњанск, при што загинало новороденче.[72] Нападите на електричната мрежа предизвикале повеќе од половина од соседна Молдавија да ја загуби електричната енергија.[73]
Декември 2022 година
На 5 декември, украинскиот премиер Денис Шмихал изјавил дека руските проектили нападнале енергетски објекти во регионите на Киев, Виница и Одеса, што довело до прекин на снабдувањето со вода во Одеса. Миколаев претрпел прекин на електричната енергија што го зафатил околниот регион. Во Запорожје, во ракетен напад загинале најмалку две лица, а уште тројца биле ранети, вклучително и едно дете.[74]
На 10 декември седум украински области биле нападнати од камиказе беспилотни летала Шахед, кои ја оштетиле електричната мрежа на Одеса, оставајќи 1,5 милиони жители без струја.[75][76] И покрај обновувањето на електричната енергија, околу 300.000 луѓе останале без струја.[77]
На 16 декември Русија лансирала повеќе од 70 проектили насочени кон украинската инфраструктура. Три лица загинале во Криви Рих откако еден проектил погоди станбен блок. Украинскиот министер за енергетика Герман Галушченко изјавил дека биле нападнати девет електрани, што предизвикало недостиг на енергија. Било исклучено и метрото во Киев.[78][79][80][81]
Околу 2:00 часот, на 19 декември наутро по локално време, бран руски самодетонирачки беспилотни летала нападнале критична инфраструктура во Киев и други украински градови. Операторот на електричната мрежа Укренерго објавил дека и покрај тоа што повеќето биле соборени од противвоздушно оружје, неколку енергетски објекти биле погодени.[82][83]
На 29 декември украинските вооружени сили тврделе дека 54 од 69 руски проектили биле пресретнати, вклучувајќи 16 над Киев и 21 над Одеса.[84][85][86][87] Најмалку тројца цивили биле ранети во Киев, а цивилна куќа била погодена во Дарницки.[88][89]
На 31 декември Русија извршила ракетни напади врз Украина во кои загинал еден, а биле повредени најмалку десетина, вклучително и еден странски новинар. Началникот на украинската армија Валериј Залужни изјавил дека 12 од 20-те проектили биле соборени од воздушната одбрана и предизвикале штета на хотел и изолирана куќа во Киев. Украинските власти го осудиле таргетирањето на станбени области. Нападите имале помало влијание врз националната енергетска мрежа, но 30 отсто од Киев останал без електрична енергија.[90][91][92][93]
Јануари 2023 година
На 1 јануари 2023 година, руските ракетни и беспилотни летала ја оштетиле инфраструктурата во Суми, Хмелницки, Запрорижје и Херсон. Во нападите загинале најмалку две лица.[94][95]
На 14 јануари руски проектили ја погодиле критичната инфраструктура во Киев, но нема информации за жртви.[96][97][98][99] Вториот бран дошол неколку часа подоцна кога два ракети С-300 погодиле критична енергетска инфраструктура во Харков.[100]
Станбена зграда во Днепар, Украина, по руски ракетен напад на 14 јануари 2023 година
Во Днепар, повеќекатна станбена зграда била погодена од крстаречка ракета КХ-22, предизвикувајќи дел од зградата да се урне. Во нападот загинале 46 луѓе [101], а многу други биле ранети.[102][103][104][105] Операцијата за пребарување и спасување била прекината на 17 јануари.[106]
Последици од руски ракетен напад во Костијантивка, 28 јануари 2023 година
На 26 јануари, еден ден откако Украина обезбедила договор со САД и Германија за снабдување со борбени тенкови, Русија во текот на ноќта извршила напад со беспилотни летала проследени со голем број ракетни напади насочени кон инфраструктурата. Врховниот командант Валериј Залужни потврдил дека еден 55-годишен маж бил убиен, а двајца биле ранети од ракетен напад во Киев. Тој исто така рекол дека 47 од 55 проектили биле соборени.[107][108] Украинската енергетска компанија ДТЕК објавила дека електричните трафостаници биле подложени на итно исклучување и дека била погодена критичната енергетска инфраструктура во регионите Одеса и Виница.[109] Градоначалникот на Киев Виталиј Кличко изјавил дека во 11 региони загинале 11 лица, а биле оштетени 35 згради.[110]
Февруари 2023 година
На 10 февруари, командантот на воздухопловните сили на Украина изјавил дека 61 од 71 лансирани руски ракети биле соборени, меѓу кои имало крстосувачки, балистички и ракети С-300.[111][112] Укренерго соопштил дека објектите со висок напон биле погодени во сите делови на Украина, што предизвикало прекин во снабдувањето со електрична енергија.[113] Главно лансиран од Црното Море, овој напад се сметал за испитување на јужната воздушна одбрана на Украина во подготовка за идна офанзива.[112]
На 11 февруари руските сили лансирале уште еден бран на самоубиствени дронови насочени кон енергетската инфраструктура на Украина.[114]
На 16 февруари, украинските вооружени сили соопштиле дека 41 руски проектили биле лансирани кон Украина, од кои 16 биле соборени.[115][116] Во нападите биле вклучени противбродски ракети Kh-22 кои Украина не можела да ги пресретне, а некои цели биле погодени во Лавовската Област и Павлорад.[115]
Март 2023 година
На 9 март Русија ја нападнала Украина со околу 81 проектил.[117] Украинската војска соопштила дека биле соборени 34 проектили, што е помала стапка од вообичаената поради тоа што Русија се префрлила на нови технологии.[118] Русија тврдела дека извршила „масовен одмазднички напад“ како враќање по наводниот напад во Брјанската област во Русија. Нападот на Русија вклучувал невидени шест хиперзвучни ракети „Кинжал“. Биле погодени регионите на Киев, Одеса и Харков, оставајќи 40% од цивилите во Киев без топлина, а прекин на електричната енергија во Одеса. Најмалку пет лица загинале во нападите во Золочив, регионот Лавов, а еден цивил бил убиен во регионот Днепро. Нападот повторно го оштетил снабдувањето со електрична енергија на јадрената централа Запорожје, принудувајќи ја на дизел генератори за итни случаи. Рафаел Гроси, шеф на МААЕ, изјавил: „Секој пат кога фрламе коцка. И ако дозволиме ова да продолжи од време на време, тогаш еден ден ќе ни ја снема среќата“[119]
Април 2023 година
На почетокот на април 2023 година, по она што било наречено „титанска работа“ на инженерите и партнерите во обновувањето на снабдувањето со електрична енергија, министерот за енергија Херман Халушченко најавил продолжување на извозот на енергија на Украина. „Укренерго“ објавил дека секоја термо и хидроцентрала во Украина била оштетена од руската шестмесечна кампања, со повеќе од 1.200 проектили испукани врз нејзините енергетски капацитети.[120]
Според воениот портпарол, електроенергетскиот објект во Карливка бил оштетен од руските напади на 22 април, при што било прекинато снабдувањето со вода во 67 населени места во Доњечката Област.[121]
На 28 април руски крстосувачки ракети убиле најмалку 19 луѓе. За време на овој напад биле лансирани 23 проектили, а според тврдењата на украинските власти, 21 биле соборени од украинската војска. Еден проектил погодил станбена зграда во Уман, при што загинале најмалку 17 луѓе. Фрагменти од соборениот проектил погодил една приградска куќа во Днепар, при што загинале мајка и нејзината тригодишна ќерка.[122]
Министерството за одбрана на Обединетото Кралство објавило ажурирање на разузнавањето, велејќи дека објектите оштетени од овие напади на Русија во април „укажуваат на можно поместување од таргетирање на електроенергетската мрежа на Украина“, наместо да се фокусираат на воените и логистичките центри на Украина.[123]
Мај 2023 година
Во мај започнала руска кампања од 20 длабоки комбинирани напади со проектили и беспилотни летала во текот на месецот,[124][125] без преседан во обем и фокусирана на градот Киев.[126] Кампањата била припишана на руската подготвеност да го одвлече вниманието на украинските сили од нивната очекувана контраофанзива [127] и да ја неутрализира подобрената воздушна одбрана на Украина, но Институтот за изучување на војна ја оценил руската приоритизација на Киев како ограничување на неговата способност значајно да ги ограничи потенцијалните украински контраофанзивни дејства.[128]Киев Индипендент ги анализирал податоците на украинската војска и изброил 560 проектили и беспилотни летала кои ја чинеле руската влада околу 1,7 милијарди долари, со речиси 90 отсто уништени од украинската воздушна одбрана.[125]
На 1 мај, според украинските тврдења, 15 од 18 крстосувачки ракети во руски напад биле пресретнати од украинската воздушна одбрана. Во нападот биле повредени 34 цивили. Руските власти тврделе дека оштетиле железничка инфраструктура и складиште за муниција, што навидум било потврдено со видеата на социјалните мрежи од пожарот во Павлоград. Микола Лукашук, шеф на регионалниот совет на Днепро, тврдел дека за време на нападот биле оштетени или уништени индустриска зона, 19 станбени згради и 25 домови.[129]
На 13 мај градот Хмелницки во Западна Украина бил погоден, создавајќи голема експлозија. Русија тврдела дека погодила депорт за муниција и хангар, додека Украина потврдила дека целите биле „критична инфраструктура“. Нападот резултирал со 21 повредени, како и оштетување на цивилни куќи, училишта, болници, културни институции, административни згради и индустриски објекти.[130][131] На 13 мај магацини биле оштетени, а две лица биле повредени во Тернопол од руски ракетен напад. Тернопи бил роден град на украинското електронско музичко дуо Творчи, и бил погоден пред и за време на нивниот настап на Изборот за песна на Евровизија 2023 година.[132]
Противпожарната единица во Днипро по руското гранатирање на 22 мај 2023 година
На 16 мај, Украина тврдела дека шест хиперсонични ракети Кинжал биле пресретнати од украинската војска. Покрај тоа, Валериј Залужни тврдел дека Украина соборила девет крстосувачки ракети Калибр од бродови во Црното Море и три Искандери испукани од копно.[133] Русија потврдила дека нападот уништил систем за противвоздушна одбрана „Патриот“ во Киев, меѓутоа, официјален претставник на Соединетите Американски Држави изјавил дека системот најверојатно бил оштетен, но не и уништен.[134]
На 25 мај напади со проектили и беспилотни летала биле насочени кон Киев, Днипро и Харков. Украинските власти тврделе дека собориле 17 проектили и 31 беспилотно летало лансирани од Русија. Во ракетен напад врз медицинска клиника во Днепро загинале најмалку 2 лица, а биле повредени најмалку 30, меѓу кои две момчиња на возраст од три и шест години. Дополнително, двапати било погодено складиште за нафта во Харков, а фрагменти од пресретнат дрон во Киев оштетиле куќа и неколку автомобили.[135][136] Украина тврдела дека уништила 10 од 17 проектили кои биле лансирани и 23 од 31 напади на беспилотни летала.[137]
Руските сили, исто така, ги погодиле портите на хидроелектричната брана во Доњечката Област користејќи противавионски проектил С-300 во битката кај Карливка на 25 мај, заканувајќи се на селата Халитсинивка, Желане-1 и Желане-2 на реката Вовча, поплавувајќи домови, и нападите довеле до 26 евакуации.[138][139][140][141] Гувернерот на Доњечката Област изјавил дека браната била постојано гранатирана од почетокот на инвазијата.[141]
На почетокот на мај 28, украински официјални лица тврделе дека 58 од 59 дронови Шахед биле соборени, од кои повеќето над Киев. Овие дронови дошле од јужните окупирани територии за потоа да се шират низ Украина додека летале ниско за да избегаат од радарите додека не стигнат до нивните дестинации.
На 30 мај Владимир Путин тврдел дека седиштето на украинската главна управа за разузнавање (ГУР) во Киев е уништена во руски воздушен напад.[142][143][144]
Јуни 2023 година
Поплави во Херсон еден ден по уништувањето на браната КаховкаСтанбена зграда во Криви Рих по руски ракетен напад во ноќта на 13 јуни 2023 година
На 6 јуни 2023 година била уништена браната Каховка, голема структура за контрола на водата и хидроелектрична централа во јужна Украина. Неуспехот предизвикал катастрофални поплави кои ги погодиле низводните населби, огромни еколошки штети и почнал да ја исцедува акумулацијата Каховски (која содржела 18 кубни километри вода), потенцијално да го прекине снабдувањето со вода за стотици илјади и наводнувањето на големите површини продуктивно земјоделско земјиште и да го зголеми ризикот за веќе загрозената јадрена централа „Запорожје“. Додека Украина спроведувала спасување на луѓе на поплавената територија на десниот брег на Днепар, руските сили ги гранатирале, а руските окупациски власти на левиот брег ги спречиле луѓето да ги напуштат опустошените региони.
Браната Каховка била под контрола на руските окупаторски сили од март 2022 година. Експертите велат дека браната најверојатно била уништена од внатрешна експлозија, а доказите укажуваат на експлозија во моментот на откажување на браната. Руските сили се обвинети за минирање на браната за да ја спречат украинската контраофанзива, што руските власти го негирале тоа.
На 11-ти јуни воен портпарол изјавил дека Русија ја кренала во воздух браната што Русија ја окупирала од февруари 2022 година, предизвикувајќи поплави за да го забават украинското напредување кај Новодаривка на реката Мокри Јали во областа Запорожје.[145][146]
Јужноафриканскиот претседател Кирил Рамафоса објавил дека лидерите на африканските земји излегле со нова иницијатива за мир во Украина. Во јуни, делегација од Африка, вклучително и претставници од Јужна Африка, Египет, Сенегал, Конго-Бразавил, Коморите, Замбија и Уганда, ги посетиле Украина и Русија.[147] Тие биле во Киев за време на ракетниот напад на Русија врз градот.[148]
Во раните утрински часови на 20 јуни, 35 ирански беспилотни летала Шахед биле лансирани од Русија главно на Киев, но и на Лавов. 32 биле соборени. Останатите погодиле некоја критична инфраструктура.[149]
Јули 2023 година
По повлекувањето на Русија од договорот за жито, Русија започнала серија напади врз Миколаев и другите пристанишни градови во Украина.
На 17 јули 2023 година, Владимир Путин објавил дека Русија се повлекла од договорот што и дозволува на Украина да извезува жито преку Црното Море и покрај воената блокада.[150] По повлекувањето од договорот за жито, Русија започнала серија напади врз украинските пристанишни градови Одеса, Миколаев и Чорноморск.[151][152] Руското Министерство за одбрана соопштило дека нападите биле како одмазда за експлозијата на Кримскиот мост во 2023 година, но Украина изјавила дека Русија ја напаѓа цивилната инфраструктура поврзана со извозот на жито.[153]
На 20 јули 2023 година, кинескиот генерален конзулат во Одеса бил оштетен во руски напад на терминал за жито во блиското пристаниште, плус други делови од градот.[154][155] Кина е најголемиот увозник на житарки од Украина.[156]
Септември 2023 година
Утрото на 21 септември, Русија започнала масовен напад низ неколку региони на Украина, при што загинале 2 и биле повредени најмалку 26 лица, а биле погодени и станбена зграда, хотел, магацини, студентски дом и пумпи за гориво и сервис.[157] Украинскиот оператор на електричната мрежа Укренерго изјавил дека утринското руско бомбардирање е првиот голем непријателски напад врз електроенергетската инфраструктура во последните шест месеци и предизвикал „делумни прекини на струја во регионите Ровно, Житомир, Киев, Днепропетровск и Харков“.[158]
Според украинската војска, Русија употребила 158 проектили и беспилотни летала за да го изврши „најголемиот напад од почетокот на целосната инвазија“ врз Украина на 29 декември 2023 година. Најмалку 26 лица загинале, а 120 биле повредени.[166][167]
Јануари 2024 година
На 2 јануари, во поцелен напад од 4 дена претходно, и со слична големина на дометно оружје, прелиминарно биле убиени 5 лица, а 119 повредени во Киев и Харков.[168][169] Руските сили го пуштиле рано наутро првиот бран од 35 беспилотни летала Шахед-136/131, а потоа вториот бран од 99 ракети, вклучувајќи 70 крстосувачки ракети Kh-101/Kh-555/Kh-55, 12 Искандер-М, С-300, или ракети С-400, 10 балистички ракети Kh-47M2 Кинжал и 4 ракети против радари Kh-31P. Според украинската војска, од 99 истрелани проектили, 72 од нив биле пресретнати, како и сите 35 беспилотни летала Шахед-136/131.[170][171][172][173][174]
Април 2024 година
на 11 април, руските удари ја уништиле термоцентралата Трипилска во Киевската Област во напад во текот на ноќта.[175][176]
Прелевање
Молдавија
Нику Попеску, заменик-премиер на Молдавија, објавил дека три руски ракети лансирани на 10 октомври од Црното Море насочени кон Украина, преминале низ воздушниот простор на Молдавија. Тој го осудил овој настан на „најостро можни термини“ и го нарекол кршење на меѓународното право. Попеску додал и дека рускиот амбасадор во Молдавија, Олег Васнецов, бил повикан да даде објаснувања.[177]
На 31 октомври руска ракета, соборена од украински системи за воздушна одбрана, се урнала во Наславчеа, село во Молдавија. Нема информации за жртви, но биле скршени прозорци на неколку станбени куќи. Молдавските власти остро ги осудиле обновените напади.[178]
На 5 декември, друга ракета паднала на територијата на Молдавија. Министерството за внатрешни работи на Молдавија соопштило дека го пронашла молдавската гранична полиција во овоштарник во близина на градот Бричени. Поради ова, патролирањето било засилено и нивото на тревога било подигнато во областите Бричени и Очница. Воениот експерт Алексеј Леонков изјавил дека како ракетата што паднала во Полска, и оваа ракета потекнува од ракетниот систем С-300.[179]
На 14 јануари молдавската гранична полиција открила ракетни остатоци во Ларга, Бриченски Регион.[180][181] Специјалистите извршиле „контролирани детонации“ на остатоците.[182] Молдавија, исто така, изјавила дека нејзиниот воздушен простор бил преминал уште еднаш за време на нападите на 14 јануари.
На 10 февруари, Молдавија објавила дека нејзиниот воздушен простор повторно бил нарушен од руски проектил.[183] На 16 февруари, молдавската полиција повторно пронашла ракетни остатоци во Ларга. Ова бил четврти пат руска ракета или нејзини остатоци да ја погоди Молдавија.[184]
На 25 септември, проектил паднал во Чицани, за прв пат на територијата на Молдавија контролирана од Приднестровие.[185]
На 11 февруари 2024 година, остатоци од руски дрон биле пронајдени во селото Етулија. Се сомневало дека се урнал во Молдавија откако бил затворен од украинските сили за воздушна одбрана. Руски напад со беспилотни летала против украинскиот Измаил Рајон се случил претходно ноќта меѓу 9 и 10 февруари.[186] На 17 февруари, остатоци од руски дрон повторно биле пронајдени во Етулија Ноуа.[187] Ова се случило повторно на 4 април, кога остатоците од рускиот дрон повторно биле пронајдени во близина на Етулија по рускиот напад врз Украина со беспилотни летала претходната вечер.[188]
Полска
На 15 ноември проектил ја погодил територијата на Полска во селото Пржеводов во близина на границата со Украина, при што загинале двајца цивили во машина за сушење жито. Во тој момент во воздухот имало најмалку 50 проектили. Според портпаролот на украинските воздухопловни сили, од 20 руски проектили, 15 биле соборени, а 5 ја погодиле целта. Украина истрелала по два проектили пресретнувачи на секој влезен руски проектил. Портпаролот Јуриј Игнат за време на едно интервју изјавил: „можеме да претпоставиме дека најмалку 30 проектили биле лансирани од наша страна“.[189] Ова било прв пат проектил да погоди територија на НАТО за време на руската инвазија на Украина.[190] Било утврдено дека проектилот најверојатно бил лансиран од Украина како дел од нивниот систем за противвоздушна одбрана како одговор на тековните ракетни напади, иако истрагата од Полска и НАТО е во тек.[191]
Романија
На 4 август 2023 година Украина соопштила дека руските дронови „Шахид“ насочени кон нејзините пристаништа во Дунав експлодирале на територијата на соседна Романија. Романските власти објавиле дека инцидентот „не генерира директни воени закани за националната територија или територијалните води на Романија“.[192] На 6-ти септември, романската влада потврдила дека на брегот на Дунав биле пронајдени остатоци од беспилотни летала. На 7 септември НАТО ја изразил својата поддршка за Романија и прогласил зголемено присуство на НАТО во областа на Црното Море како одговор на руските воздушни напади.[193]
Белорусија
По бранот ракетни напади на 29 декември 2022 година, било објавено дека украинската ракета за воздушна одбрана С-300 била соборена од белоруските власти откако залутала во Белорусија. Се урнала во близина на селото Харбача. Двете страни го признале инцидентот како несреќен случај.[194]
Реакции
Меѓународни организации
Обединети нации
Генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш изјавил дека е „длабоко шокиран“ од големите ракетни напади.
Европска унија
Урсула фон дер Лајен, претседателката на Европската комисија, ветила дека Европската унија ќе стои покрај Украина „колку што е потребно“, зборувајќи во видео порака заедно со премиерот на Естонија, Каја Калас, во близина на источната граница на ЕУ со Русија. Францускиот претседател Макрон на 12 октомври објавил дека системите за противвоздушна одбрана ќе и бидат доставени на Украина во следните недели поради нападите. Тој изјавил дека војната влегла во „невидена фаза“.[195] Германија на 10 октомври објавила дека ќе ја забрза испораката на четири од нејзиниот систем за воздушна одбрана IRIS-T SLM.[196] Холандската министерка за одбрана, Кајса Олонгрен, напишала во писмо до парламентот на 12 октомври, дека нападите „може да бидат одговорени само со непопустлива поддршка за Украина и нејзиниот народ“. Таа најавила 15 милиони евра за проектили за воздушна одбрана за Украина како одговор на руските напади.[197]
По германска иницијатива, 15 европски земји на 13 октомври објавиле дека заеднички ќе набават системи за противвоздушна одбрана за заштита на континентот во рамките на новата европска иницијатива за небесен штит.[198]
По дополнителните напади врз украинската енергетска инфраструктура на 23 ноември, Европскиот парламент гласал за прогласување на Русија за држава спонзор на тероризмот.[199]
НАТО
Генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, на 28 ноември 2022 година изјавил дека „Путин [се обидува да ја искористи] зимата како воено оружје“.[200] Во септември 2023 година, НАТО прогласил зголемено присуство во Црното Море поради руските напади врз Украина, кои го нарушиле воздушниот простор на Романија.[193]
Поединечни држави
Соединети Американски Држави
Еден ден по нападите, претседателот Џо Бајден ги осудил нападите и најавил дека на Украина ќе и бидат испратени „напредни системи за противвоздушна одбрана“.[201] Американскиот претседател имал телефонски разговор со украинскиот претседател Володимир Зеленски. Претседателот Бајден „ја изрази својата осуда за руските ракетни напади низ Украина, вклучително и во Киев, и го пренесе своето сочувство до најблиските на загинатите и повредените во овие бесмислени напади. Тој вети дека ќе продолжи да и дава на Украина потребната поддршка за да се одбрани, вклучително и напредни системи за воздушна одбрана“.[202] Амбасадата на САД ги повикала своите граѓани да ја напуштат Украина поради гранатирање, што претставува директна закана за цивилното население и цивилната инфраструктура.[203]
Тројца американски функционери зборувајќи за медиумите, на 13 декември, изјавиле дека плановите се во завршна фаза за испраќање на системи за воздушна одбрана на Украина Патриот. Системот е најнапредниот што го имаат САД. Поранешниот руски претседател Медведев упатил предупредувања за неговото потенцијално распоредување.[204] Конечната одлука за распоредување на системот била објавена од американската администрација на 20 декември.[205]
Обединето Кралство
Британија ги осудила нападите: Секретарот за одбрана Бен Валас изјавил на 13 октомври дека Обединетото Кралство ќе го донира својот напреден систем за воздушна одбрана, AMRAAM, кој е способен да соборува крстосувачки ракети. Тој додал дека ќе бидат испратени уште воздушни беспилотни летала и уште 18 артилериски пушки со хаубици.[206] Премиерот Риши Сунак го посетил Киев на 19 ноември, најавувајќи дополнителен пакет одбранбена помош од 50 милиони фунти, вклучувајќи 125 противвоздушни пушки, радари и технологија против беспилотни летала. Тој, исто така, изјавил дека ќе ја засили хуманитарната помош.[207] На 12 декември, во парламентот на Обединетото Кралство, поранешниот премиер Борис Џонсон го прашал министерот за одбрана Бен Валас за снабдување на Украина со оружје со долг дострел. Тој одговорил спомнувајќи го руското кршење на Женевските конвенции со таргетирање цивили, велејќи дека ќе биде „.. отворен ум да види што ќе правиме понатаму“.[208]
Украина
Володимир Зеленски
Украинскиот претседател Володимир Зеленски на Телеграм напишал: „Тие се обидуваат да не уништат и да не избришат од лицето на земјата. Сирените за воздушен напад не стивнуваат низ цела Украина. Напаѓаат проектили. За жал, има мртви и ранети“.[209]
Шефот на Министерството за надворешни работи на Украина, Дмитро Кулеба, најавил итен прекин на африканските посети поради масовните ракетни напади.[210] Тој изјавил дека Владимир Путин „е терорист кој разговара со проектили“, чија „единствена тактика е теророт врз мирните украински градови, но тој нема да ја сруши Украина“.[211]
Министерството за образование препорачало сите училишта да се префрлат на далечинско образование до 14 октомври.[212]
Прегледот покажува дека повеќе од 83 проектили и 17 ирански летала Шахед, лансирани од територијата на Белорусија, биле вклучени во нападите. Украина тврдела дека соборила 43 од проектилите, вклучително и крстосувачка ракета која била соборена со MANPADS.[214]
На 29 декември 2022 година, по ударите против украинската инфраструктура, Дмитро Кулеба на Твитер напишал: „Не може да има „неутралност“ пред ваквите масовни воени злосторства. Да се преправате дека сте „неутрални“ е еднакво да застанете на страната на Русија“.[215]
На 4 јануари 2023 година, Вадим Скибицки, заменик-шефот на украинското воено разузнавање, изјавил дека Русија се бори да ги надополни залихите на ракети и има доволно само за два до три големи баражи од 80 или повеќе проектили.[216]
Русија
Путин тврдел дека нападите врз Украина биле одмазда за нападот на Украина на Кримскиот мост, и покрај тоа што иницирал масовен напад пред тој датум.
Руското Министерство за одбрана на 10 октомври изјавило дека е задоволно од исходот на нападите врз Украина и потврдило дека сите цели, вклучително и воени и енергетски објекти, биле уништени.[217]
На 10 октомври рускиот претседател Владимир Путин изјавил дека ракетните напади врз Украина се како одмазда за наводниот украински напад на Кримскиот мост, кој тој го нарекол „терористички чин“,[218] додавајќи дека доколку таквите напади продолжат, одговорот ќе биде „тешки“.[219][220] Наративот за „одмазда“ уште еднаш се повторил во јули 2023 година, кога руското Министерство за одбрана ги оправдало масовните воздушни напади врз украинските поморски пристаништа и силоси за жито.[221]
Руските пропагандисти и владини претставници, како што се Маргарита Симонјан, Тигран Кеосајан, Владимир Соловјов, Евгениј Поддубни и Рамзан Кадиров,[222][223] ги поздравиле ракетните напади врз Украина,[224][225] со некои повици да се таргетираат електрани пред зима.[226] Рускиот државен телевизиски канал „Русија-1“ проширил лажни тврдења дека украинскиот претседател Володимир Зеленскиј побегнал од Украина по ракетните напади.[227] Руските експерти, исто така, лажно тврделе дека фотографиите и видеата на жртвите повредени од парчиња стакло на бомбардирана висококатница биле изведени.[228]
На 24 ноември 2022 година, портпаролот на Путин, Дмитриј Песков, негирал дека руската војска напаѓа цивилна инфраструктура во Украина. Според Песков, руската армија напаѓала само цели кои директно или индиректно се поврзани со воениот потенцијал.[229] Во јануари 2023 година, руското Министерство за одбрана ја потврдила својата одговорност за воздушниот напад на станбената зграда на Днепар, во кој загинале над 40 цивили.[230] Сепак, Песков изјавил дека руските сили никогаш не напаѓаат станбени згради и дека станбената зграда најверојатно се урнала поради контранапад на украинската воздушна одбрана.[231] Градоначалникот на Днепар, Борис Филатов, изјавил дека Русите можеби имале намера да целат на блиската термоцентрала.[232]
За време на состанокот на Советот за безбедност на ОН на 24 ноември 2022 година, постојаниот претставник на Русија во ОН Василиј Небензја ја објаснил целта на руските напади врз украинската инфраструктура, велејќи: „Ние вршиме напади врз инфраструктурни објекти во Украина како одговор на земјата натоварена со западно оружје и немудри повици Киев да оствари воена победа над Русија“.[233] Тој тврдел дека „Провоздушната одбрана на Украина е виновна што станбените куќи се оштетени и цивилите се убиени во Украина“.[233] Во декември 2022 година, сепак, масовните напади против украинската „енергетска инфраструктура“, „комбинирани топлински и електрани“ и „електрични трафостаници“ биле отворено опишани во руските медиуми како наменети за „присилување на адекватно однесување“ на Украинците, со цитирани експерти повикувајќи на зголемено „систематско уништување на украинската инфраструктура“.[234] Во август 2023 година, руските медиуми под контрола на државата, исто така, отворено објавиле дека украинската инфраструктура, силоси за жито и хотели биле цел на руски ракети.[235]
На 7 март 2023 година, Дмитриј Иванов, студент по математика на Московскиот државен универзитет, бил осуден на осум и пол години затвор според руските закони за воена цензура од 2022 година за објавување на Телеграм за руските напади врз украинската инфраструктура.[236]
На 30 мај 2023 година Путин тврдел дека Русија бомбардирала само „со оружје со голем дострел и цели со прецизно воена инфраструктура, или магацини со муниција или гориво и мазива што се користат во борбени операции“.[237]
Останати
На 11 октомври, толпи се собрале во Мелбурн, Сиднеј, Хобарт и главниот град Канбера, на собир за поддршка на Украина по нападите.[238]
Претседателката Маја Санду ги осудила нападите на 10 октомври, наведувајќи дека „бруталноста, теророт и убиствата на невини цивили мора веднаш да престанат“.[239]
Министерството за надворешни работи изразило „надеж [дека] ситуацијата наскоро ќе се стабилизира".[240]
Министерството за надворешни работи издало соопштение во кое изразило длабока загриженост за „последната ескалација на судирот во Украина, вклучително и таргетирање на инфраструктурата и цивилни жртви“. Тие исто така повикале на „итен прекин на непријателствата и итно враќање на патот на дипломатијата и дијалогот."[241]
Премиерот Јаир Лапид остро ги осудил руските напади врз цивили.[242]
Министерот за надворешни работи Мевлут Чавушоглу телефонски разговарал со својот украински колега Дмитро Кулеба. Чавушоглу остро ги осудил руските напади и потврдил дека Турција ќе продолжи со својата поддршка за Украина. Министрите, исто така, ги координирале напорите за мобилизирање решителен одговор во рамките на Генералното собрание на Обединетите нации.[243]
Поправни активности
Обединети нации
ОOН упатиле апел преку својата програма за развој за снабдување со енергетски трансформатори, трансформаторски трафостаници, гасни турбини и други критични предмети за Украина. Канцеларијата за координација за хуманитарни прашања ја објавила програмата вредна 1,7 милијарди долари за Украинците да купуваат храна и други основни работи, велејќи дека тоа е „најголемата програма за парична помош во историјата“.[244]
Европски парламент
Покрај 1 € милијарда пакет хуманитарна помош, Механизмот за цивилна заштита на Европската унија обезбедил 500 генератори со уште 300 финансирани од добротворни организации. Биле обезбедени и комплети за поправка.[245] На 23 ноември, како заедничка иницијатива меѓу Европскиот парламент и Eurocities, започнала кампањата наречена „Генератори на надеж“. Тој ги повикал 200 европски градови да насочат помош за Украина, а претседателот на Евросити и градоначалник на Стразбур, Дарио Нардела изјавил„..Мораме веднаш да дејствуваме. Зимата е пред нас [..] нема време за губење“.[246][247]
Турски пловечки моќни бродови
На 29 ноември било објавено дека турската компанија Карпауершип разговарала со Украина за да обезбеди најмногу три пловечки генератори на електрична енергија. Бродовите, доколку биле обезбедени, можеле да обезбедат и до 300 мегавати, доволно за 1 милиони домови. Володимир Кудрицки, извршен директор на Укренерго, изјавил дека руските ракетни напади предизвикале „колосално“ уништување и дека практично ниту една електроцентрала во Украина не останала недопрена.[248] Од причини поврзани со осигурувањето во воената зона, разговорите биле во тек на 8 декември со ОН и други агенции за помош, за позиционирање на бродовите во Романија или Молдавија. Електричните линии што ги поврзуваат земјите со Украина требало да се користат за снабдување до 400 MW електрична енергија.[249] На 26 јануари 2023 година, Украинската АД Енерџи Ко. потпишала Меморандум за разбирање со Карпауершип за развој и финансирање на имплементацијата на проектот.[250]
Привлечност на енергија
Според претседателот Зеленски, говорејќи во Париз на 14 декември, штетите на енергетската инфраструктура на Украина предизвикале недостиг од околу 2,5 гигавати електрична енергија. Електричните генератори, биле „потребни [..] како оклопни возила и панцири“. Снабдувањето со 50 милиони LED светилки за Украина ќе заштеди околу еден гигават, со што ќе се намали недостигот за 40%. Европската унија ветила дека ќе испорача 30 милиони светилки.[251][252]
Подобрувања
Украина бара алтернативи за централизираниот гас и јадрената енергија. Биле направени напори за енергијата на ветерот бидејќи нејзината децентрализирана природа ја прави поотпорна на руското бомбардирање.[253]
Во јуни 2023 година Украина објавила дека ја предводи најголемата надградба и подобрување на нејзината енергетска инфраструктура, за да ја зголеми отпорноста на потенцијалните удари од Русија во зима 2023-2024 година..[254]
Финансирање
Два заеми од 150 милиони евра биле договорени од Европска банка за обнова и развој на Укренерго за поддршка на опремата и структурата на капиталот. Дополнителни 70 милиони евра биле обезбедени во форма на грант од Холандија, правејќи комбиниран пакет од 370 милиони евра.[255]
Во средината на април, Светска банка се согласила да ја финансира реконструкцијата на украинската инфраструктура за 200 милиони долари.[256]
Обвиненија на Меѓународниот кривичен суд
На 5 март 2024 година, врз основа на прекршувањата на Римскиот статут, Меѓународниот кривичен суд (МКС) го обвинил генерал-полковник Сергеј Кобилаш, командант на Руски воздушни сили, и Адмирал Виктор Соколов, командант на Црноморска флота, за воени злосторства и злосторства против човештвото извршени преку напади врз цивилни објекти, предизвикувајќи прекумерна случајна штета на цивилите или оштетување на цивилни објекти и нехумани дејствија за време на нападите врз украинската електрична инфраструктура од октомври 2022 година до март 2023 година.[257][258][259]
↑„У центрі Києва вибухи“ [Explosions in the center of Kyiv]. BBC News Ukraine. Архивирано од изворникот на 11 October 2022. Посетено на 11 October 2022.
↑„Новини Хмельницького "Є"“ [News of Khmelnytskyi "E"]. ye.ua (украински). 2022-10-10. Архивирано од изворникот на 10 October 2022. Посетено на 2022-10-10.
↑„Шольц скликає екстрене засідання G7“ [Scholz convenes an emergency meeting of the G7]. Зеркало недели | Дзеркало тижня | Mirror Weekly. Архивирано од изворникот на 10 October 2022. Посетено на 2022-10-10.