Шпајер

**Шпајер**
	Шпајер Speyer ;
	Улицата „Максимилијанштрасе“ и Шпајерската катедрала во позадинаУлицата „Максимилијанштрасе“ и Шпајерската катедрала во позадина
	Шпајер
	Управа
Земја	Германија
Покраина	Рајнска област-Пфалц
Округ	Урбан округ
Градски единици	4
Надградоначалник	Штефани Зајлер (СДП)
	Основни податоци
Површина	42,58 км2
Надм. височина	92 м
Население	51.368 (31 декември 2022)
- Густина	1.206 жит/км2
	Други информации
Часовен појас	CET/CEST (UTC+1/+2)
Рег. табл.	SP
Пошт. бр.	67346
Повик. бр.	06232
Портал	speyer.de
Координати	49°19′10″N 8°25′52″E / 49.31944°N 8.43111°E

Шпајер (германски: Speyer, до 1825 г. и Speier) — град во Рајнската област-Пфалц, Германија со околу 50.000 жители. Лежи на левиот брег на реката Рајна, 25 км јужно од Лудвигсхафен и Манхајм, а 21 км југозападно од Хајделберг. Основан е од Римјаните, и се вбројува меѓу најстарите градови во државата.

Забележителни знаменитости на градот се Шпајерската катедрала, уште неколку цркви и Старата порта. Под главниот олтар на катедралата се погребани осум свети римски цареви и германски кралеви.

Шпајер е познат по т.н. „Шпајерска протестација“ на Царскиот собор од 1529 г. со која разни кнезови се заложиле за повлекување на забраната врз делата на реформаторот Мартин Лутер, и со тоа удирајќи ги темелите на протестантството.

Најпрвин градот се нарекувал Новиомагус и Кивитас Неметум по тевтонското племе Немети кое се доселило на ова подрачје. Во VI век е засведочено името Спира, изведено од франкиската населба Вила Спира близу гратчето.

Времеследен преглед

10 п.н.е. — поставен првиот римски воен логор (меѓу градскиот дом и епископскиот дворец).
150 — гратчето обележано како Новиомагус на светската карта на старогрчкиот географ Птоломеј.
346 — за првпат споменат епископ на гратчето.
IV век — градот Кивитас Неметум обележан на картата „Појтингерова табла“.
V век — Уништен Кивитас Неметум.
VII век — гратчето е одново подигнато под името Спира, наречен по блиска франкиска населба.
1030 — светиот римски цар Конрад II ја започнува преградбата на Шпајерската катедрала, денес светско наследство на УНЕСКО. Во истиот век е изграден првиот градски дом.
1076 — светиот римски цар Хајнрих IV тргнува од Шпајер на патот за Каноса за да се сретне со папата.
1084 — основана првата еврејска заедница во Шпајер.
1096 — крстоносната војска на грофот Емих ги пустоши еврејските заедници во Рајнската област; Шпајерскиот епископ Јован ги засолнил Евреите во својот дворец, а потоа ги однел во тврдина вон градот. Решено е дека повредувањето на Евреи ќе се казнува со отсекување на раката.^[2]
1294 — епископот ги губи највеќето дотогашни права, и Шпајер станува слободен царски град на Светото Римско Царство.
1349 — збришана еврејската заедница во Шпајер.
1527 - 1689 — Шпајер е седиште на Царскиот камерен суд.^[3]
1526 — Шпајерскиот царски собор (рајхстаг) носи одлука за привремена толеранција кон лутеранските учења и богослужба.
1529 — На Шпајерскиот царски собор лутеранските кнежевства на царството изразуваат силно незадоволство во врска со противреформациските, воведувајќи го поимот протестантство.
1635 — маршалот на Франција, Ирбен де Маје-Брезе, заедно со војводата Жак Номпар де Комон ги освојвуаат Хајделберг и Шпајер.
1689 — француската војска прави големи штети врз градот.
1792 - 1814 — Шпајер паѓа под француска власт по Битката кај Шпајер.
1816 — Шпајер станува управно седиште на областа Пфалц и Рајнскиот округ на Баварија (подоцна наречен Баварски Пфалц), и останува таков сè до крајот на Втората светска војкна.
1883 - 1904 — изградена спомен-црква овековечувајќи ја Протестацијата од 1529 г.
1947 — отворена Државната академија за управна наука (подоцна преименувана во „Германски универзитет за управни науки“ - Шпајер^[4]).
1990 — градот одбележува две илјади години постоење.