အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်
အာရပ်အဖွဲ့ချုပ် (Arab League) သည် တရားဝင်အမည်အရ အာရပ်နိုင်ငံများအဖွဲ့ချုပ် (League of Arab States) ဟု ခေါ်ပြီး အာဖရိကမြောက်ပိုင်းနှင့် အနောက်တောင်အာရှမှ နိုင်ငံများ ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းထားသော အဖွဲ့ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုမှာ အာရပ်ဘာသာစကားကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် အသုံးပြုကြပြီး၊ အဖွဲ့၏ရည်မှန်းချက်မှာ အာရပ်နိုင်ငံများအကြား သွေးစည်းညီညွတ်ရေး ဖြစ်စေခြင်းနှင့် ပြဿနာများကို ပူးပေါင်းဖြေရှင်းခြင်းဖြစ်သည်။ အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်၏ အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ "အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ဆက်ဆံရေး ပိုမိုနီးကပ်စေရန်နှင့် ၎င်းတို့အကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရန်၊ ၎င်းတို့၏ လွတ်လပ်ရေးနှင့် အချုပ်အခြာအာဏာကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်နှင့် အာရပ်နိုင်ငံများ၏ရေးရာများနှင့် အကျိုးစီးပွားများကို ယေဘုယျအားဖြင့် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန်" ဖြစ်သည်။ သို့သော် အဖွဲ့ချုပ်သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဆင့်မှာ နှိုင်းယှဉ်ပါက နည်းပါးခဲ့သည်။ အဖွဲ့ချုပ်က တရားဝင်အဖြစ် မဖော်ပြထားသော်လည်း ရုံးသုံးစာရွက်စာတမ်းများတွင် အာရပ်ဘာသာစကားကိုသာ အသုံးပြုကြသည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အီဂျစ်၊ လက်ဘနွန်၊ ဆော်ဒီအာရေးဗီးယား၊ ဆီးရီးယား၊ အီရတ်၊ ယေမင်နှင့် ထရန်စ်ဂျော်ဒန် (ယနေ့ဂျော်ဒန်) တို့ဖြင့် အလက်ဇန္ဒားသဘောတူညီချက်အရ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ယခုအချိန်တွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၂၂ နိုင်ငံရှိပြီး၊ အစ္စရေး၊ အီရီထရီယာနှင့် ချဒ်မှအပ အာရပ်ဘာသာစကားကို တရားဝင်အသုံးပြုသည့် နိုင်ငံများအားလုံးပါဝင်သည်။ အဖွဲ့၏ ဌာနချုပ်ကို ကိုင်ရိုမြို့တွင် တည်ထားပြီး၊ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်သော ကောင်စီက လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်သည်။ ယင်းကောင်စီအောက်တွင် နိုင်ငံရေးကော်မတီအပါအဝင် ကော်မတီအမျိုးမျိုးရှိသည်။ အဖွဲ့၏အဓိကတာဝန်မှာ လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးကိစ္စရပ်များတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့၏ နောက်ဆုံးအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သော ပယ်လက်စတိုင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့သည် ၁၉၇၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၉ ရက်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ စတင်ဖွဲ့စည်းချိန်တွင် ပါဝင်သော ၇ နိုင်ငံအပြင် နောက်ပိုင်းတွင် အယ်လဂျီးရီးယား၊ ဗာရိန်း၊ ကူဝိတ်၊ လစ်ဗျ၊ မိုရော့ကို၊ အိုမန်၊ ကတ်တာ၊ တောင်ယေမင်၊ မြောက်ယေမင်၊ ဆိုမာလီ၊ ဆူဒန်၊ တျူနစ်ဇီးယား၊ အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနှင့် မော်ရီတေးနီးယားတို့ ပါဝင်လာသည်။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် အာရပ်ဘာသာစကားကို အမျိုးသားဘာသာအဖြစ် ပြောဆိုသုံးစွဲကြပြီး၊ အာရပ်လူမျိုးများသည် တူညီသော ဘာသာစကားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ဝေမျှထားသည်။ လက်ဗနွန်မှအပ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုသည် အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။ ထို့အပြင် ကိုလိုနီဘဝမှ လွတ်မြောက်လာသည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများဖြစ်ကြသည်။ ဤတူညီမှုများအပေါ် အခြေခံ၍ ညီညွတ်ရေးတည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ သို့သော် အဖွဲ့အတွင်း၌ လည်း သဘောကွဲမှုများ ပေါ်ပေါက်လေ့ရှိသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ် အီဂျစ်နှင့် အစ္စရေးတို့အကြား ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်ချုပ်ဆိုမှုကြောင့် အီဂျစ်ကို အဖွဲ့မှ ထုတ်ပယ်ခဲ့ပြီး၊ ဌာနချုပ်ကိုလည်း တျူနစ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်အတွင်း အယ်လဂျီးရီးယား၊ လစ်ဗျ၊ တောင်ယေမင်၊ ဆီးရီးယားနှင့် ပယ်လက်စတိုင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့တို့က အီဂျစ်နှင့် ဆက်ဆံရေး ဖြတ်တောက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ အဖွဲ့သည် အာရပ်ပြဿနာများဖြေရှင်းရေးအတွက် ထိပ်သီးညီလာခံများ ပြုလုပ်လေ့ရှိပြီး၊ သဘောကွဲမှုများကြောင့် အချို့သောအဖွဲ့ဝင်များက သပိတ်မှောက်မှုများ ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ ထိုသို့ သဘောကွဲမှုများ ရှိနေသော်လည်း အဇ္ဇရီယယ်နှင့် စစ်ပွဲများ ဖြစ်ပွားသည့်အခါတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများက ညီညွတ်စွာ တုံ့ပြန်လေ့ရှိသည်။[၁] အဖွဲ့ဝင်များ အာရပ်အဖွဲ့ချုပ် ပဋိညာဉ်စာချုပ် (Charter of the Arab League) ကို အာရပ်နိုင်ငံများအဖွဲ့ချုပ်၏ သဘောတူစာချုပ် (Pact of the League of Arab States) ဟုလည်း လူသိများသည်။ ၎င်းသည် အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော စာချုပ် (founding treaty) ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အတည်ပြုချမှတ်ခဲ့ပြီး (Adopted in 1945)၊ "အာရပ်နိုင်ငံများအဖွဲ့ချုပ်တွင် ဤသဘောတူစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသော လွတ်လပ်သည့် အာရပ်နိုင်ငံများ ပါဝင်ရမည်" ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အဖွဲ့ဝင်ခုနစ်နိုင်ငံ (seven members) ရှိခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်၌ အဖွဲ့ဝင် ၂၂ နိုင်ငံ (22 members) ရှိပြီး အာဖရိကနိုင်ငံ ၈ နိုင်ငံ (8 African countries) လည်း ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် လေ့လာသူနိုင်ငံ ၇ နိုင်ငံ (7 observer states) လည်း ရှိပါသည်။ (မှတ်ချက်- အောက်ဖော်ပြပါ လေ့လာသူနိုင်ငံများအား အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်၏ ရွေးချယ်ထားသော အစည်းအဝေးအချို့သို့ တက်ရောက်ရန် ဖိတ်ကြားထားသော်လည်း မဲပေးခွင့် မရှိပါ)။ အခြားကြည့်ရန်ကိုးကား
|
||||||||||||||||||||||
_updated.svg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
