ਜ਼ਾਹਿਰ ਰਾਇਹਾਨ

ਫਰਮਾ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ 2020

ਜ਼ਾਹਿਰ ਰਾਇਹਾਨ
জহির রায়হান
ਜਨਮ	(1935-08-19)19 ਅਗਸਤ 1935 ਫੇਨੀ ਮਹਾਕੁਮਾ, ਬੰਗਾਲ ਸਰਕਾਰ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ
ਗਾਇਬ	ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼
ਸਥਿਤੀ	ਮੌਤ ਮੰਨ ਲਈ ਗਈ
ਸਿੱਖਿਆ	ਬੀ.ਏ.
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਪੇਸ਼ਾ	ਫ਼ਿਲਮਨਿਰਮਾਤਾ ਨਾਵਲਕਾਰ ਲੇਖਕ
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ	ਸਟੋਪ ਜੇਨੋਸਾਇਡ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਸੁਮਿਤਾ ਦੇਵੀ ​ ​ (ਵਿ. 1961; ਤ. 1968)​ ਸ਼ੁਚੰਦਾ ​ (ਵਿ. 1968)​
ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ	ਸ਼ਾਹੀਦੁੱਲਾ ਕੈਸਰ (ਭਰਾ)
ਪੁਰਸਕਾਰ	full list

ਜ਼ਾਹਿਰ ਰਾਇਹਾਨ (19 ਅਗਸਤ 1935 - 30 ਜਨਵਰੀ 1972 ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਿਆ) ਇੱਕ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਵਲਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਬਣੀ ਆਪਣੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਸਟਾਪ ਜੇਨੋਸਾਇਡ (1971) ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ^[1] ਉਸ ਨੂੰ 1977 ਵਿਚ ਇਕਤੁਸ਼ੀ ਪਦਕ ਅਤੇ 1992 ਵਿਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^{[2] [3]}

ਰਾਇਹਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਹੀਰਉੱਲਾ 19 ਅਗਸਤ 1935 ਨੂੰ ਨੋਖਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਫੇਨੀ ਮਹਾਕੁਮਾ ਵਿੱਚ ਮਜੂਪੁਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ^[4] 1947 ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਾਪਸ ਆਇਆ। ਉਸਨੇ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ।

ਰਾਇਹਾਨ ਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਸਾਹਿਤਕ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਇਹਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ 1950 ਵਿੱਚ ਜੁਗਰ ਆਲੋ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ, ਖੱਪਚੜਾ, ਜੰਤਰਿਕ ਅਤੇ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ 1956 ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਬਾਹੋ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।^[5] ਉਸ ਦਾ ਛੋਟਾ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਸੁਰਯਗ੍ਰਹਿਣ 1955 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1957 ਵਿਚ ਉਰਦੂ ਫ਼ਿਲਮ ਜਾਗੋ ਹੂਆ ਸੇਵਰਾ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ^[6] ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਚ ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿੱਧੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ਜੇ ਨਦੀ ਮਾਰੂਪਤੇ ਵਿੱਚ ਸਲਾਹੁਦੀਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਹਿਤੇਸ਼ਮ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਫ਼ਿਲਮ ਈ ਦੇਸ਼ ਤੋਮਰ ਅਮਰ 'ਤੇ ਵੀ ਲਗਾਇਆ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਮੁੱਖ ਗੀਤ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। 1960 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਫ਼ਿਲਮਕੋਖੋਨੋ ਅਸ਼ੈਨੀ ਨਾਲ ਡਾਇਰੈਕਟਿਵ ਡੱਬਟ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ 1961 ਵਿਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ। 1964 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰੰਗੀਨ ਫ਼ਿਲਮ ਸੰਗਮ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿਨੇਮਾਕੋਪ ਫ਼ਿਲ, ਬਹਾਨਾ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਰਾਇਹਾਨ 1952 ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਹਿਰ ਦਾ ਸਰਗਰਮ ਸਮਰਥਕ ਸੀ ਅਤੇ 21 ਫ਼ਰਵਰੀ 1952 ਨੂੰ ਅਮਤਾਲਾ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਉਸ ਉੱਤੇ ਇੰਨਾ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਫ਼ਿਲਮ ਜੀਬਨ ਥਕੇ ਨੇਯਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ। ਉਸਨੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 1969 ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਹੋਏ ਵਿਦਰੋਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। 1971 ਵਿਚ ਉਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵੀ ਬਣਾਈਆਂ। ^[7] ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰਾਇਹਾਨ ਕਲਕੱਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿਥੇ ਉਸ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਜੀਬਨ ਥਕੇ ਨੇਯਾ ਦਿਖਾਈ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਸੱਤਿਆਜੀਤ ਰੇ, ਰਿਤਵਿਕ ਘਾਤਕ, ਮ੍ਰਿਣਾਲ ਸੇਨ ਅਤੇ ਤਪਨ ਸਿਨਹਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਤੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੇ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।^[8]

ਰਾਇਹਾਨ ਦਾ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਹਿਲਾ 1961 ਵਿੱਚ ਸੁਮਿਤਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਦੂਜਾ 1968 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਚੰਦਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਦੋਵੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਸਨ। ਸੁਮਿਤਾ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ, ਬਿਪੁਲ ਰਾਇਹਾਨ ਅਤੇ ਅਨੋਲ ਰਾਇਹਾਨ ਸਨ। ਸ਼ੁਚੌਂਦਾ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਉਸਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਓਪੂ ਰਾਇਹਾਨ ਅਤੇ ਟੋਪੂ ਰਾਇਹਾਨ ਸੀ। ^[9]

ਰਾਇਹਾਨ 30 ਜਨਵਰੀ 1972 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਰਾ, ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਸ਼ਾਹਿਦਉੱਲਾ ਕੈਸਰ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁਕਤ ਯੁੱਧ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੈਨਾ ਅਤੇ / ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਸਹਿਯੋਗੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਫੜ੍ਹ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ^[10] ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਿਹਾਰੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਰਾਜਧਾਨੀ ਢਾਕਾ ਦੇ ਇੱਕ ਉਪਨਗਰ ਮੀਰਪੁਰ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ / ਬਿਹਾਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਗੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।

ਫ਼ਿਲਮਾਂ

• ਕੋਖੋਨੋ ਅਸ਼ੈਨੀ, 1961 ^[11]
• ਸੋਨਾਰ ਕਾਜੋਲ, 1962 ( ਕਲੀਮ ਸ਼ਰਾਫੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ) ^{[10] [12]}
• ਕੰਚਰ ਦਿਆਲ, 1963 ^[13]
• ਸੰਗਮ, 1964, ਉਰਦੂ ^[14]
• ਬਹਾਨਾ, 1965, ਉਰਦੂ ^[15]
• ਬੇਹੁਲਾ, 1966 ^[16]
• ਅਨਵਾਰਾ, 1967 ^[17]
• ਅਗੁਨ ਨੀਏ ਖੇਲਾ, 1967 ^[22]
• ਜੂਲੀਕਾ, 1968 ^[23]
• ਸ਼ੇਸ਼ ਪਰਜਯਾਂਤਾ, 1969 ^[24]
• ਜਿਬੋਨ ਥਕੇ ਨਯਾ, 1970 ^[25]
• ਜਲਤੇ ਸੂਰਜ ਕੇ ਨੀਚੇ, 1971, ਉਰਦੂ ^[26]
• ਲੇਟ ਦੇਅਰ ਬੀ ਰਾਇਟ, ਨਾ-ਮੁਕੰਮਲ ^[27]

ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ

• ਸਟੋਪ ਜੇਨੋਸਾਇਡ ^[10]
• ਏ ਸਟੇਟ ਇਜ਼ ਬੋਰਨ
• ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫਾਈਟਰਜ਼ (ਉਤਪਾਦਨ)
• ਇਨੋਸੇਂਟ ਮਿਲੀਅਨ (ਉਤਪਾਦਨ)

• ਕੰਚਰ ਦਿਆਲ, 1963 ^[13]
• ਸੰਗਮ, 1964, ਉਰਦੂ ^[14]
• ਬਹਾਨਾ, 1965, ਉਰਦੂ ^[15]
• ਬੇਹੁਲਾ, 1966 ^[16]
• ਰੋਈ ਭਾਈ, 1967 ^[17]
• ਦੂਈ ਭਾਈ, 1968 ^[23]
• ਸ਼ੂਰਾਨੀ ਦੁਰਾਨੀ, 1968 
• ਮੋਨਰ ਮੋਟੋ ਬੋਉ, 1969 ^[28]
• ਸ਼ੇਸ਼ ਪਰਜਯਾਂਤਾ, 1969 ^[24]
• ਜੀਬਨ ਥਕੇ ਨਯਾ, 1970, ਏ. ਰਹਿਮਾਨ ਨਾਲ ^[25]

• ਆਦਮਜੀ ਸਾਹਿਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰ
• ਬੰਗਲਾ ਅਕਾਦਮੀ ਸਾਹਿਤਕ ਅਵਾਰਡ (1972)
• ਏਕੁਸ਼ੇ ਪਦਕ (1977)
• ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਪੁਰਸਕਾਰ (1992)
• ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ (2005)

• ਗਾਇਬ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

• Zahir Raihan, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੂਵੀ ਡੈਟਾਬੇਸ 'ਤੇ
• জহির রায়হান – গুনীজন.কম. Gunijan (in Bengali).