ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ  ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ, ਨੀਲ ਨਦੀ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਕੰਡੇ ਕੇਂਦਰਤ ਪੂਰਵ ਉੱਤਰੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਅਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਆਧੁਨਿਕ ਦੇਸ਼ ਮਿਸਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਭਿਅਤਾ 3150 ਈ०ਪੂ०[1] ਦੇ ਆਸ-ਕੋਲ, ਪਹਿਲਾਂ ਫੈਰੋ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਊਪਰੀ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਏਕੀਕਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਹਿਤ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਅਗਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।[2] ਇਸਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਥਿਤ "ਰਾਜਾਂ" ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਤੋਂ ਨਿਰਮਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਡੋਲਤਾ ਦੇ ਕਾਲ ਦੁਆਰਾ ਵੰਡਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਕਾਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ ਨਵੇਂ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖਰ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚੀ, ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸਨੇ ਮੰਦ ਪਤਨ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਪਿੱਛਲਾ ਅੱਧ ਕਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮਿਸਰ ਉੱਤੇ ਕਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੇ ਫਤਹਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਫੈਰੋ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ 31 ਈ०ਪੂ० ਵਿੱਚ ਤਦ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਮਿਸਰ ਉੱਤੇ ਫਤਹਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਬਣਾ ਲਿਆ।[3] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਸਫਲਤਾ, ਨੀਲ ਨਦੀ ਘਾਟੀ ਦੀਆਂ ਪਰੀਸਥਤੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਢਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਭੋਰਾਕੁ ਰੂਪ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਉਪਜਾਊ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ, ਉਂਮੀਦ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਹੜ੍ਹ ਅਤੇ ਨਿਅੰਤਰਿਤ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੋੜ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਫਸਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹੇ ਸਮਾਜਕ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਬੜਾਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਸੰਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤਾਇਤ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖਣਿਜ ਦੋਹਨ, ਇੱਕ ਸਵਤੰਤਰ ਲਿਖਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਵਿਕਾਸ, ਸਾਮੂਹਕ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗਠਨ, ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਪਾਰ, ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਨੇ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭੁਤਵ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਔਜਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਅਤੇ ਆਜੋਜਿਤ ਕਰਣਾ ਸੰਭਰਾਂਤ ਲੇਖਕਾਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੀ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਫੈਰੋ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਫੈਲਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਸੁਨਿਸਚਿਤ ਕੀਤਾ।[4][5] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕ ਦੀਆਂ ਕਈ ਉਪਲੱਬਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਉਤਖਨਨ, ਸਰਵੇਖਣ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਜਿਨ੍ਹੇ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਯ ਪਿਰਾਮਿਡ, ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਓਬਲਸਕ ਦੇ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ; ਗਣਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਅਤੇ ਕਾਰਗਰ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਸਿੰਚਾਈ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ ਤਕਨੀਕ, ਪਹਿਲਾਂ ਗਿਆਤ ਪੋਤ,[6] ਮਿਸਰ ਦੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਅਤੇ ਕੱਚ ਤਕਨੀਕੀ, ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰੂਪ, ਅਤੇ ਗਿਆਤ, ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੁਲਾਹ।[7] ਮਿਸਰ ਨੇ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਵਿਰਾਸਤ ਛੱਡੀ। ਇਸਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਰਾਜਗੀਰੀ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਨਾਲ ਅਪਨਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੂੱਜੇ ਕੋਨੇ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੰਡਰਾਂ ਨੇ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਸਤਾਂ ਅਤੇ ਖੁਦਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸਨਮਾਨ ਨੇ ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਮਿਸਰ ਸਭਿਅਤਾ ਕੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪੜਤਾਲ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤੀਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਟਾਕਰੇ ਤੇ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।[8] ਇਤਿਹਾਸਪੇਲਯੋਲਿਥਿਕ ਕਾਲ ਦੇ ਪਿੱਛਲੇ ਅੱਧ ਤੱਕ, ਉੱਤਰੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਖੁਸਕ ਜਲਵਾਯੂ ਤੇਜੀ ਤੋਂ ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸਕ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਨ੍ਹੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਨੀਲ ਨਦੀ ਘਾਟੀ ਦੇ ਕੰਡੇ-ਕੰਡੇ ਬਸਨੇ ਉੱਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਕਰੀਬ 120 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਲੀਸਟੋਸੀਨ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਖਾਨਾਬਦੋਸ ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਸ਼ਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਉਦੋਂ ਨੀਲ ਨਦੀ ਮਿਸਰ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਰਹੀ ਹੈ।[9] ਨੀਲ ਨਦੀ ਦੇ ਉਪਜਾਊ ਹੜ੍ਹ ਮੈਦਾਨ ਨੇ ਲੋਕ ਇੱਕ ਵੱਸੀ ਹੋਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾ ਪਰਿਸ਼ਕ੍ਰਿਤ, ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਧਾਰ ਬਣਾ।[10]
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
