ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ

ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ (ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ) ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਕ ਕਿਸਾਨ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੌਧਰੀ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾਡ਼ੀ ਯੂਨੀਅਨ (ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ) ਵਿਚੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸ਼ਾਖਾ ਬਣ ਗਿਆ।^[1] ਇਹ ਯੂਨੀਅਨ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਿਸਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੋਆਰਡੀਨੇਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਵਾਇਆ ਕੈਂਪਸੀਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।^[2] ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ।^[3][4]

ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ (ਬੀ.ਕੇ.ਯੂ.) ਦੀ ਨੀਂਹ ਮਈ 1972 ਵਿਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਚ 11 ਕਿਸਾਨੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰੀ ਯੂਨੀਅਨ (ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਬਦਲ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਅਨ) ਦੇ ਗਠਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ।^[5] 1978 ਵਿੱਚ, ਜਨਤਕ ਪਾਰਟੀ (ਸੈਕੂਲਰ) ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਦਲ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੋਰਮ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਪੀ.ਕੇ.ਯੂ. ਨੂੰ ਬੀ.ਕੇਯੂ. ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਲਾਮਬੰਦੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ। 12 ਦਸੰਬਰ 1980 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ "ਆਲ-ਇੰਡੀਆ ਕਿਸਾਨ ਸੰਮੇਲਨ" ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੀ.ਕੇ.ਯੂ. ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਮੇਟੀ (ਹਰਿਆਣਾ), ਰਾਇਤੂ ਸੰਘਾ (ਕਰਨਾਟਕ) ਅਤੇ ਵਿਆਸਯਾਈਗਲ ਸੰਘਮ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ) ਦੀ ਏਕਤਾ ਵੇਖੀ ਗਈ। 1982 ਵਿਚ, ਯੂਨੀਅਨ ਨੂੰ ਨਾਰਾਇਣਸਮੀ ਨਾਇਡੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਬੀਕੇਯੂ(ਐਨ) ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਅਤੇ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਬੀਕੇਯੂ(ਐਮ) ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਰਾਜ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਘੀ ਢਾਂਚੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ਰਦ ਅਨੰਤ ਰਾਓ ਜੋਸ਼ੀ ਦੇ ਦਖਲ ਨਾਲ ਮੁੜ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[6][7] ਇਸਦੀ ਪੁਨਰ ਗਠਨ 17 ਮਈ 1986 ਵਿਚ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਟਿਕੈਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਪਿਛਲੀ ਸਾਂਝ ਦੇ ਉਲਟ ਪੱਛਮੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੀਸੌਲੀ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਹੈਡਕੁਆਰਟਰ ਕਰਕੇ ਇਕ ਗੈਰ-ਪੱਖੀ ਸੰਗਠਨ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਸੀ।^[8]

1980 ਵਿਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਭਰਿਆ, ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਹਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਹੋਈ।^[9][10] ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਜਨਵਰੀ - ਫਰਵਰੀ 1988 ਵਿਚ "ਮੇਰਠ ਘੇਰਾਬੰਦੀ" ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤ ਜੋ ਕਿ ਮੇਰਠ ਵਿੱਚ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ 25 ਦਿਨਾਂ ਲੰਬਾ ਧਰਨਾ ਸੀ (ਜਿਸਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ।^[11] ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਉਸੇ ਹੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਟਿਕੈਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਬੀਕੇਯੂ ਨੇ "ਬੋਟ ਕਲੱਬ ਰੈਲੀ" ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੱਛਮੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ 800,000 ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਇਕੱਠ ਨੇ ਉੱਤਲੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਭਵਨ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਭਵਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ।^[12] ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਬੈਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਪਹੁੰਚੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਤੋਂ ਵਿਜੇ ਚੌਕ ਤੱਕ 3 ਕਿ.ਮੀ. ਤੱਕ ਫੈਲ ਗਈ।^[13] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਸਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਗੰਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ਾ ਮੁਆਫੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਉਪਾਅ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।^[14][15] ਬੀਕੇਯੂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਰਿਆਇਤਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਨੁਸਾਰੀ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।^[16][17] ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਟਿਕੈਤ ਨੇ 17 ਅਕਤੂਬਰ 1986 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ।^[18]

ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ (ਬੀ.ਕੇ.ਯੂ.) ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕ ਨਿਰਪੱਖ ਕਿਸਾਨ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।^[19]ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਚੋਣ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰੋਂ ਦਬਾਅ ਸਮੂਹ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਇਕ “ਗੈਰ-ਵਾਜਬ ਸ਼ਾਸਨ” ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੀੜਤ ਬਣਾ ਕੇ ਅਸਮਾਨ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਬੀਕੇਯੂ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਖ਼ਤਮ ਕੀਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਪੇਟੈਂਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਉੱਤੇ ਪੇਟੈਂਟ ਸਿਰਫ਼10 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਰਹਿਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।^[20]

1. ↑ Brass, Tom (1995). New Farmers' Movements in India. Vol. vol 12. Frank Cass. p. 201. ISBN 0-7146-4609-1. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
2. ↑ "Bharatiya Kisan Union backs Tamil Nadu farmers protesting with human skulls in New Delhi – Via Campesina". Via Campesina. 2017-03-28.
3. ↑ "BKU leader Mahendra Singh Tikait dead". India Today. 15 May 2011.
4. ↑ Service, Tribune News. "ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ". Tribuneindia News Service. Archived from the original on 2021-04-20. Retrieved 2021-03-06.
5. ↑ Kochanek, Stanley A.; Hardgrave, Robert L. (2007). India: Government and Politics in a Developing Nation. Cengage Learning. p. 255. ISBN 978-0495007494.
6. ↑ Omvedt, Gail (1993). Reinventing Revolution: New Social Movements and the Socialist Tradition in India. M. E. Sharpe. p. 122. ISBN 0-87332-784-5.
7. ↑ Bentall, Jim; Corbridge, Stuart (1996). "Urban-Rural Relations, Demand Politics and the 'New Agrarianism' in Northwest India: The Bharatiya Kisan Union". Transactions of the Institute of British Geographers. 21 (1): 30. doi:10.2307/622922. JSTOR 622922.
8. ↑ Dhanagare, D. N (2016). Populism and Power: Farmers' movement in western India, 1980–2014. India: Routledge. p. 130. ISBN 978-1-138-96327-6.
9. ↑ Brass, Tom (1995). New Farmers' Movements in India. Vol. vol 12. Frank Cass. p. 95. ISBN 0-7146-4609-1. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
10. ↑ Reddy, Sheela (5 September 2011). "1974... Is This Really As Real? | Outlook India Magazine". Outlook India. Retrieved 2020-02-06.
11. ↑ Dhanagare, D. N (2016). Populism and Power: Farmers' movement in western India, 1980–2014. India: Routledge. p. 125. ISBN 978-1-138-96327-6.
12. ↑ Louis, Arul B. (19 December 2014) [15 January 1979]. "Kisan Rally: Farmers throng the capital with festive gaiety". India Today. Retrieved 2020-02-06.
13. ↑ "Lutyens' Delhi: Boat Club is back on map as India's resistance square | India News". The Times of India. 23 July 2018.
14. ↑ Dhanagare, D. N (2016). Populism and Power: Farmers' movement in western India, 1980–2014. India: Routledge. pp. 128–129. ISBN 978-1-138-96327-6.
15. ↑ Chakraborty, Tapas (16 May 2011). "'Messiah' for farmers who laid siege to capital". The Telegraph. Retrieved 2020-02-06.
16. ↑ Brass, Tom (1995). New Farmers' Movements in India. Vol. vol 12. Frank Cass. pp. 201–203. ISBN 0-7146-4609-1. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
17. ↑ Sharma, Raghavi (1 October 2018). "Tikait's Kisan Union to Bring Thousands of Farmers to Delhi in 'Kisan Kranti Yatra'". The Wire.
18. ↑ "Bhartiya Kisan Union activists not to contest Lok Sabha polls". The Economic Times. 2014-02-07.
19. ↑ Brass, Tom (1995). New Farmers' Movements in India. Vol. vol 12. Frank Cass. p. 168. ISBN 0-7146-4609-1. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
20. ↑ "BKU wants agriculture out of WTO". The Economic Times. 2005-08-09.{{cite news}}: CS1 maint: url-status (link)