Іван Іванавіч Гольц-Мілер

Іван Іванавіч Гольц-Мілер
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	27 лістапада (9 снежня) 1842[1]
Месца нараджэння	Яганішкелі, Панявежскі павет, Ковенская губерня, Расійская імперыя[1][2]
Дата смерці	5 (17) жніўня 1871[1] (28 гадоў)
Месца смерці	Арол, Арлоўская губерня, Расійская імперыя[1][2]
Пахаванне	Арол
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Іван Іванавіч Гольц-Мілер[d]
Альма-матар	Мінская мужчынская гімназія
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, перакладчык
Творы ў Вікікрыніцах

Іван Іванавіч Гольц-Мілер (27 лістапада (9 снежня) 1842, Яганішкелі, Панявежскі павет, Ковенская губерня — 5 (17) жніўня 1871, Арол) — расійскі паэт, перакладчык і тэатральны рэцэнзент, удзельнік рэвалюцыйнага руху 1860-х^[3].

Нарадзіўся ў сям’і чыноўніка. Бацька, Іван Іванавіч Гольц-Мілер (1806—1876), быў пазашлюбным сынам дзеда Л. М. Талстога — Ільі Андрэевіча  (руск.) (бел. і Кацярыны Якаўлеўны Пярфільевай, якая памерла родамі^[4]. Прозвішча было ўзята ад павівальнай бабкі^[5]. Такім чынам, Іван быў траюрадным братам пісьменніка, але хутчэй за ўсё нават не ведаў пра гэта.

Выдатна скончыў Мінскую гімназію ў 1860 годзе і адразу ж паступіў на юрыдычны факультэт  (руск.) (бел. Маскоўскага ўніверсітэта^[6]. Разам з іншымі студэнтамі прымаў удзел у друкаванні і распаўсюджванні забароненых твораў А. І. Герцэна, М. П. Агарова  (руск.) (бел., Т. Р. Шаўчэнкі. У 1861 арыштаваны пасля даносу У. Д. Кастамарава  (руск.) (бел. як удзельнік рэвалюцыйнага гуртка П. Р. Заічнеўскага  (руск.) (бел.^[3]. У турме ўдзельнічаў у складанні пракламацыі  (руск.) (бел. «Маладая Расія  (руск.) (бел.»^[6].

З турмы Гольц-Мілер вярнуўся ў Мінск, адкуль неўзабаве быў высланы пад канвоем у заштатны гарадок Карсун Сімбірскай губерні^[7][8], дзе бязвыезна правёў два гады пад наглядам паліцыі.

У 1865 годзе дзякуючы клопатам бацькі Івану было дазволена працягваць адукацыю ў адным з правінцыйных універсітэтаў. Ён выбраў Адэсу. Тут ён удзельнічаў у стварэнні рэвалюцыйнай арганізацыі. На сустрэчы новага, 1867 года ён агучыў гарачую прамову, якая прызывала да звяржэння самадзяржаўя, за што быў высланы з горада^[6].

У 1867—1869 гадах жыў у Мінску, вандраваў па Расіі^[8]. Улетку 1869 года Гольц-Мілер зноў прыехаў у Адэсу, дзе праходзілі гэты час студэнцкія хваляванні. Баючыся яго ўплыву на моладзь, наварасійскі генерал-губернатар П. А. Кацэбу  (руск.) (бел. дамогся высылкі Гольц-Мілера з Адэсы і забароны жыхарства і ў іншых універсітэцкіх гарадах^[6].

Апошнія два гады жыцця Івана Іванавіча прайшлі ў Арле і Курску, дзе працаваў адвакатам, што прынесла яму вядомасць, але не прыбытак^[6].

У 1870 здзейсніў няўдалую спробу самагубства^[6].

Памёр ад туберкулёзу ў Арле, дзе і быў пахаваны^[8].

З 1959 года выступаў з артыкуламі пра тэатр у газеце «Минские губернские ведомости»^[3]. Друкаваўся ў часопісах «Современннк», «Отечественные записки»^[8]. Падчас жыцця ў Адэсе, дзе друкаваў у 1865-66 тэатральныя нататкі ў газеце «Одесский вестник  (укр.) (бел.»^[3].

Перад смерцю пачаў рыхтаваць зборнік сваёй паэзіі, але публікацыя так і не адбылася^[6].

Паэт некрасаўскай школы. У Мінску напісаў вершы «З верай за справу», «Сум раз’ядае мне сэрца» і інш^[8]. Яго верш лепшы «Слу-шай!» («Как дело измены, как совесть тирана…»), пакладзены ў 1860-я на музыку кампазітарам П. П. Сакальскім  (руск.) (бел., стаў папулярнай рэвалюцыйнай песняй^[3][8].

Паэтычная спадчына Гольц-Мілера невялікая па аб’ёме. Яна складае крыху больш за 80 вершаў. З іх менш за палову было надрукавана пры жыцці паэта. Гольц-Мілер быў таксама таленавітым перакладчыкам з французскай, англійскай, нямецкай і польскай моў. Ён пераклаў вершы А. Барб’е  (руск.) (бел., Д. Г. Байрана, Н. Ленау, А. Міцкевіча і іншых блізкіх яму па духу паэтаў^[6].

• Стихотворения // Поэт-революционер И. И. Гольц-Миллер / Сост. Б. Козьмин и Г. Лелевич.-- М., 1930
• Неизданные стихотворения / Предисл. и примеч. И. Г. Ямпольского // Литературное наследство.-- 1936.-- Т. 25—26
• Стихотворения / Поэты 1860-х годов.-- Л., 1968.-- С. 287—310
• Неопубликованные стихи И. И. Гольц-Миллера / Предисл. и примеч. А. В. Корнеева // Русская литература.-- 1980.-- No 2.

У Вікікрыніцах ёсць тэксты па тэме
Іван Іванавіч Гольц-Мілер

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
• Корнеев А. В. Гольц-Миллер Иван Иванович // Русские писатели. 1800—1917 : биогр. словарь. — М., 1989. — Т. 1. — С. 623.
• Корнеев А. В. Гольц-Миллер Иван Иванович // Русские писатели : биобиблиогр. словарь. — М., 1989. — Т. 1 : А-Л. — С. 200—202.
• Поэт и революционер И. И. Гольц-Миллер / сост. и предисл. Б. Козьмина и Г. Лелевича. — М., 1930.
• Поэт-весельчак с трагической судьбой // Мономах. — 2015. — № 1. — С. 20 : фот.
• Селиванов К. А. Карсун // Селиванов К. А. Литературные места Ульяновской области. — Саратов, 1969. — С. 122—126.
• В 1863—1865 гг. в Карсуне отбывал ссылку поэт И. И. Гольц-Миллер.
• Селиванов К. А. Поэт-революционер И. И. Гольц-Миллер в Карсуне // Селиванов К. А. Замечательные места Ульяновской области. — Ульяновск, 1946. — 63-68.
• Утков В. Живое и минувшее // Альманах библиофила. — М., 1985. — Вып. 19. — С. 202—205.
• Анина Г. Документы об И. И. Гольц-Миллере в Госархиве Ульяновской области // Отечественные архивы. — 2000. — № 1. — С. 74—75.
• Гольц-Миллер? Нет, граф Толстой // Воздушный транспорт. — 1994. — № 15. — С. 14.
• Факты биографии поэта И. И. Гольц-Миллера, подтверждающие, что он является родственником Л. Н. Толстого.
• Кириллов В. Поэт и революционер // Ульяновская правда. — 1988. — 5 апреля.
• Матыкина Л. Духом свободный… // Ульяновская неделя. — 1982. — 10 декабря.
• Бас І. «…Не памерла слова яго!» // Бас І. Падарожжа ў літаратурнае мінулае. Мн., 1971;
• Кісялёў Г. В. Яго помніць Мінск // Кісялёў Г. В. Героі і музы. — Мн., 1982.