Ізабела Валуа (каралева Англіі)

Ізабела Французская
фр.: Isabelle de France
Рычард і Ізабела ў дзень вяселля
Каралева Англіі 1 лістапада 1396 — 30 верасня 1399
Каранацыя	8 студзеня 1397
Папярэднік	Ганна Люксембургская
Пераемнік	Жанна Наварская
Герцагіня Арлеанская 23 лістапада 1407 — 13 верасня 1409
Папярэднік	Валянціна Вісконці
Пераемнік	Бона д’Арманьяк
як жонка герцага Арлеанскага
Нараджэнне	9 лістапада 1389[1] Парыж, Каралеўства Францыя
Смерць	13 верасня 1409 (19 гадоў) Блуа, Каралеўства Францыя
Месца пахавання	Селестынскі манастыр у Парыжы[d]
Род	Валуа (па факце нараджэння) Плантагенеты (у першым шлюбе) Валуа-Арлеан (у другім шлюбе)
Бацька	Карл VI Валуа[2]
Маці	Ізабела Баварская[2]
Муж	Рычард II[2][3] і Карл, герцаг Арлеанскі[2][3]
Дзеці	Жанна Валуа[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ізабела Французская (фр.: Isabelle de France) або Ізабела дэ Валуа (фр.: Isabelle de Valois; 9 лістапада 1387/1389 — 13 верасня 1409)^[4] — другая жонка караля Англіі Рычарда II. Пасля яго смерці вярнулася ў Францыю і ажанілася з Карлам, герцагам Арлеанскім.

Ізабела была другой з дочак французскага караля Карла VI і Ізаба Баварскай. Паводле захаваных звестак сучаснікаў прынцэса была прыгожая і валодала далікатнымі манерамі^[5].

У кастрычніку ці лістападзе 1396 года ў Кале адбылося вяселле Ізабелы Французскай і Рычарда II Англійскага. Пасродкам гэтага саюза было падоўжана часовае перамір’е паміж Англіяй і Францыяй у перыяд Стагадовай вайны^[6], а акрамя таго, за нявестай быў атрымана багаты пасаг у памеры 800 тысяч франкаў золатам^[7]. Нягледзячы на тое, што іх шлюб быў заключаны па палітычных матывах, яны адносіліся адзін да аднаго з сімпатыяй.

Пасля вяселля каралева жыла ў Віндзары. Па прычыне яе юнага ўзросту шлюб не быў давершаны належным чынам^[6]. У маі 1399 года Ізабела пераехала ў замак Уолінгфард (англ.: Wallingford Castle), а Рычард тым часам праводзіў ваенную кампанію ў Ірландыі. Скарыстаўшыся яго адсутнасцю, з выгнання вярнуўся Генрых Болінгброк. Пры падтрымцы шматлікіх дваранскіх родаў ён арганізаваў мяцеж супраць Рычарда, у выніку якога кароль быў зрынуты ў верасні 1399 года і пасаджаны ў Таўэр. Ізабела бегла з Уолінгфарда, была схоплена па загадзе Болінгброка і адпраўлена ў Сонінг (англ.: Sonning), вёсачку каля Рэдынга.

Пасля загадкавай смерці Рычарда ў лютым 1400 года, французскі рэгенцкі савет пры недзеяздольным Карле VI запатрабаваў аднавіць яе ў правах каралевы, на што новы кароль Генрых IV адказваў, што Ізабела застанецца ў Англіі на становішчы каралевы-ўдавы, пакуль ёй не знойдуць добрую партыю. Ён намерваўся выдаць яе замуж за свайго сына, прынца Генрыха, але, даведаўшыся пра гэта, Ізабела запрацівілася. Надзеўшыся ў жалобу, яна адмовілася прыняць гэту прапанову^[8], і ў канчатковым выніку кароль пагадзіўся адпусціць яе назад у Францыю пры ўмове, што яе пасаг застанецца ў англійскай казне^[9].

Праз некалькі гадоў пасля вяртання на радзіму, 29 чэрвеня 1406 года, якая каралева-ўдава Англіі абвянчалася са сваім кузенам, Карлам, герцагам Арлеанскім, а 13 верасня 1409 года яна сканала пасля нараджэння дачкі Жанны.

Agnes Strickland. Lives of the queens of England, from the Norman conquest. — Philadelphia: Blanchard and Lea, 1848. — Vol. 3. — P. 253.