Абрам Іосіфавіч Кроль

Абрам Іосіфавіч Кроль
Абрам Кроль. Аўтапартрэт. Эцюд. 1950-я
Дата нараджэння	1 мая 1913(1913-05-01)
Месца нараджэння	Койданава, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	3 лютага 1990(1990-02-03) (76 гадоў)
Месца смерці	Мінск, БССР, СССР
Грамадзянства	СССР
Род дзейнасці	мастак
Месца працы	Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны
Жанр	пейзаж, тэматычная карціна
Вучоба	Віцебскае народнае мастацкае вучылішча
Мастацкі кірунак	рэалізм
Уплыў	Фёдар Фогт, Леў Лейтман
Член у	Беларускі саюз мастакоў
Узнагароды

Абрам Іосіфавіч Кроль (1 мая 1913 года, Койданава, Мінскі павет, Віленская губерня — 3 лютага 1990 года, Мінск) — беларускі мастак-жывапісец.

Ва ўзросце 15 год паступіў у Віцебскі мастацкі тэхнікум, дзе вучыўся ў Льва Лейтмана і Фёдара Фогта. У 1932 годзе па размеркаванні пераехаў у Мінск, дзе працаваў у прадпрыемстве «Белвыдат». У 19 год стаў вядомы як «узорны жывапісец сацрэалізму», таму яму даверылі афармленне экспазіцый музея Рэвалюцыі, Дома-музея І з’езду РСДРП, Музея Працы. Таксама афармляў калоны рэвалюцыйных святаў і фізкультурных парадаў. У Мінску мастак яшчэ скончыў двухгадовыя курсы жывапісу, што дазволіла яму ўпэўнена пісаць шматфігурныя творы, будаваць іх кампазіцыю і прастору^[1].

У гады Вялікай Айчыннай вайны быў прызваны ў дзеючую армію і дайшоў да Берліна фотакарэспандэнтам і карыкатурыстам франтавой газеты. Быў узнагароджаны медалямі «За адвагу» і «За баявыя заслугі». Сям’я мастака загінула ў мінскім гета.

У 1946 годзе стаў членам Саюза мастакоў БССР. З канца 1940-х гадоў Абрам Кроль працаваў галоўным мастаком Музея Вялікай Айчыннай вайны, быў аўтарам першай экспазіцыі музея, у 1970-я гады — намеснікам дырэктара музея па мастацкай частцы.

Працаваў у станковым жывапісе ў жанры пейзажу, сюжэтна-тэматычнай карціны. Шэраг твораў мастак сам прысвяціў Вялікай Айчыннай вайне («Баявое заданне», «Мінскі кацёл» і інш.). Выконваў таксама дзяржаўныя заказы на гісторыка-рэвалюцыйную тэму: «Абвяшчэнне Савецкай улады ў Беларусі» (1948), «Пасля Курлоўскага расстрэлу» (1957), «Перад вобыскам» (1958), «Вырашальны дзень» (1966—1967), «Нараджэнне рэспублікі» (1968).

У пейзажным жывапісе быў эксперыментатарам. Працаваў мастыхінам, ствараючы мяккія каляровыя і ахраматычныя расцяжкі, актыўна выкарыстоўваў паасобны мазок. Аддаваў перавагу зімоваму пейзажу, добра адчуваючы ахраматычную гамму беларускай зімы з шэрымі днямі, змрочным небам і гурбамі снегу, якія вырашаў тонкай тонавай нюансіроўкай^[1].

Па ўспамінах сучаснікаў, мастак аддаваў перавагу зімовым пленэрам, нягледзячы на іх цяжкасць. Мастацтвазнаўца і даследчык творчасці Абрама Кроля Алег Сурскі заўважыў:

«Абраму Іосіфавічу заўсёды добра пісалася зімой, калі прырода ціхая, формы і лініі лаканічныя, абагульненыя і толькі тонавыя нюансы выдаюць дыханне жыцця…»

У шэрагу зімовых пейзажаў прасочваюцца атрыбуты «суровага стылю», які існаваў тады ў савецкім мастацтве, з яго лаканізмам і манументальнасцю, стрыманасцю каларыстычнай гамы. Пад уплывам «генеральнай лініі» у Кроля таксама з’явілася ў сюжэтах «героіка працоўных будняў» і сацыялістычнага адпачынку — лыжнікі на прабежках, спартыўныя спаборніцтвы. Таксама ў тыя гады пад уплывам Віталя Цвіркі, Георгія Ніскага і Сяргея Герасімава былі напісаны манументальныя эпічныя пейзажы.

Разам з гэтым, існуюць і лірычныя пейзажы, у якіх адчуваецца ўласны стыль мастака: «Іней» (1960), «Белая цішыня» (1962), «Раніца» (1963), «Беларускі прастор», «Шаша» (1967), «Новы Мінск» (1969).

Серыя твораў, прысвечаных гета, была перададзена спадкаемцамі мастака ў 1990-я гады ў музеі Ізраіля.

• 1947 «Баявое заданне»
• 1948 «Абвяшчэнне Савецкай улады на Беларусі»
• 1955 «Канец зімы»
• 1957 «Пасля курлоўскага расстрэлу ў 1905 годзе ў Мінску»
• 1958 «Перад вобыскам»
• 1960 «Іней», «Шаць»
• 1961 «Купалаўская таполя» (НММ РБ)
• 1962 «Белая цішыня»
• 1963 «Раніца»
• 1965 «Зіма» (НММ РБ)
• 1967 «Вырашальны дзень», «Сакавік» (НММ РБ), «Беларускія абшары» (НММ РБ), «Шаша»
• 1968 «Нараджэнне рэспублікі»
• 1969 «Новы Мінск»
• 1971 «Лыжная траса» (НММ РБ)
• 1978 «Партызанскія зямлянкі»
• 1979 «К вясне» (НММ РБ)
• 1982 «Ліпень 1941-га», «Край беларускі»

• Кроль Абрам Іосіфавіч // Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Дзяржынскага раёна / рэд. кал. Л. М. Драбовіч і інш.; рэд.-уклад. А. І. Валахановіч. — Мн.: БелТА, 2004.— С. 614—615.
• Каталаг выстаўкі твораў Абрама Іосіфавіча Кроля, прысвечанай 50-годдзю з дня нараджэння і 30-годдзю творчай дзейнасці / Саюз мастакоў БССР ; [рэд. Л. Марыкс]. — Мінск : [б. и.], 1963. — 18 с., [3] л. ил. : ил., портр.; 19х21 см.