Апалон Канстанцінавіч Крывашэін
Апалон Канстанцінавіч Крывашэ́ін (руск.: Аполлон Константинович Кривошеин; 19 снежня 1833, Мікалаеў, Мікалаеўскае і Севастопальскае ваеннае губернатарства[d] — 12 лістапада 1902, Шклоў, Магілёўская губерня) — рускі дзяржаўны дзеяч, Гофмайстар Двара Яго Імператарскай Вялікасці (з 1 студзеня 1892 года), кіраўнік Міністэрства шляхоў зносін у 1892—1893 гадах, міністр шляхоў зносін у 1893—1894 гадах. Кароткая гісторыя жыццяНарадзіўся ў сям’і марскога афіцэра, Канстанціна Фёдаравіча Крывашэіна (1789—1843). Гэта галіна старога дваранскага роду Крывашэіных паходзіла ад дзеда Апалона Канстанцінавіча, прэм'ер-маёра Фёдара Захаравіча Крывашэіна, які шмат гадоў праслужыў з адзнакай пад кіраўніцтвам Аляксандра Суворава. Адукацыя і вайсковая службаСпачатку Апалона Крывашэіна рыхтавалі да працягу сямейных традыцый ваеннай кар’еры. Па заканчэнні Рышэльеўскага ліцэя ён паступіў у Міхайлаўскае артылерыйскае вучылішча і ў 1855 годзе атрымаў чын прапаршчыка[1]. Затым Апалон Крывашэін нядоўгі час служыў у армейскіх часцях, быў прыкамандзіраваны да Міхайлаўскай артылерыйскай акадэміі. Пасля ўзятага працяглага адпачынку ў 1859 годзе выйшаў у адстаўку і аднавіў службу толькі праз тры гады, але ўжо па цявільнай лініі[1]. Далейшая кар’ера Апалона Крывашэіна мела выгляд перарывістай пункцірнай лініі, не адрозніваючыся ні мернасцю, ні ўстойлівасцю і на ўсім працягу яго жыцця заставалася вельмі мітуслівай. Цывільная службаУ 1862 годзе паступіў на службу ў Міністэрства народнай асветы, атрымаўшы да свайго трыццацігоддзя чын тытулярнага саветніка (адпаведны IX класу). У 1866 годзе зноў пакінуў дзяржаўную службу, гэтым разам — ужо на пяць гадоў. У 1871 годзе ён вярнуўся да службы, але ўжо на ніву мясцовага самакіравання ў Екацярынаслаўскай губерні. Яго паслужны спіс гэтым разам выглядае так: павятовы правадыр дваранства, затым замяняў месца растоўскага-на-Дону гарадскога галавы, гласны Растоўскага павятовага земскага сходу, гласны Растоўскай-на-Дону гарадской думы, гласны Екацярынаслаўскага губернскага земскага сходу, растоўскі-на-Дону гарадскі галава, ганаровы міравая суддзя[1]. Праз 10 гадоў, у 1881 годзе атрымаў чын правадзейнага стацкага саветніка, а ў 1884 годзе быў прылічаны па службе да Міністэрства ўнутраных спраў. У 1887 годзе атрымаў вельмі важнае для сваёй кар’еры прызначэнне: стаў прадстаўніком ад Міністэрства ўнутраных спраў у Часовым упраўленні казённых чыгунак, дзе ўпершыню пазнаёміўся з праблемамі і патрэбамі расійскага транспарту. У 1888—1892 гадах удзельнічаў у пасяджэннях розных камітэтаў і камісій, занятых падрыхтоўкай нарматыўных актаў, якія рэгулявалі працу чыгуначнага транспарту. Там ён набывае некаторыя вельмі карысныя сувязі ва ўрадавых і прыдворных колах. На чале Міністэрства шляхоў зносінУ жніўні 1892 года быў прызначаны кіраўніком Міністэрствам шляхоў зносін[1]. Яго прызначэнню папярэднічала даволі няўстойлівае і напружанае становішча ў міністэрстве, якое праяўлялася ў кадравым голадзе ці чахардзе. Пасля блізкага да вялікага князя Канстанціна Мікалаевіча прыдворнага адмірала Канстанціна Пасьета, які атрымаў сваё адміральскае званне на пасадзе міністра шляхоў зносін, у лістападзе 1888 года на гэту пасаду быў прызначаны генерал-лейтэнант Герман Паўкер[2]. Адстаўка адмірала Пасьета была ў прамым сэнсе вымушанай і стала прамым вынікам трагічнага крушэння царскага цягніка каля станцыі Боркі 17 кастрычніка 1888 года. Аднак і генерал Паўкер на пасадзе міністра шляхоў зносін паставіў своеасаблівы рэкорд. Нават не паспеўшы як след увайсці ў курс справы, праз пяць месяцаў ён памёр. Гэта адбылося 29 сакавіка 1889 года. Найгалоўнай справай яго кароткага кіравання стала згода на перадачу пытанняў фарміравання чыгуначных тарыфаў з распараджэння міністэрства шляхоў зносін — у Міністэрства фінансаў, у якім спецыяльна для гэтых мэт быў створаны асобны дэпартамент пад кіраўніцтвам Сяргея Вітэ. Сам Вітэ неаднаразова сцвярджаў, што толькі шматгадовая асабістая прыхільнасць генерала Паўкера да міністра фінансаў Вышняградскага прывяла да такой згоды[2]. Ніхто іншы на пасадзе кіраўніка ведамства не пайшоў бы на такую добраахвотную адмову ад найважнейшага прадмета ўласнай кампетэнцыі. 30 сакавіка 1889 года кіраўніком міністэрства шляхоў зносін быў прызначаны Адольф фон Гюбенет. У адрозненне ад свайго недаўгавечнага папярэдніка, у яго склаліся больш чым напружаныя адносіны з міністрам фінансаў. Практычна ўвесь час знаходжання Гюбенета на пасадзе міністра можна ахарактарызаваць як бесперапынную вайну супраць Вышняградскага. Аляксандр III быў добра паінфармаваны па гэты канфлікт, але ставіўся да яго не толькі спакойна, але і нават з некаторым задавальненнем[3]. Як распавядаў Вячаслаў Плевэ начальніку Галоўнага ўпраўлення па справах друку Яўгену Феакціставу,
Такое становішча здавалася б стварала некаторыя перавагі для Гюбенета, але пры тым яго пазіцыі ладна падрываліся… ім жа самім. Ён быў занадта відавочна некампетэнтны ў справах уласнага ведамства. Урэшце, з прычыны пастаянных звад і нестараннасці ўласных падпарадкаваных адносіны Гюбенета з царом настолькі абвастрыліся, што ён вымушаны быў падаць у адстаўку. Пераемнікам Гюбенета стаў С. Ю. Вітэ, у той час яшчэ дасканалы пачатковец у пецярбургскім урадавым свеце.[4]. У сваіх успамінах ён піша, што прыступіў да выканання новых абавязкаў з поўнай упэўненасцю ў сваіх сілах і мэтай праграмай мерапрыемстваў па ўдасканаленні сістэмы шляхоў зносін. Аднак ажыццявіць свае намеры Вітэ не ўдалося. Ужо праз шэсць месяцаў, у жніўні 1892 года ён быў прызначаны міністрам фінансаў на месца цяжка хворага Вышняградскага. Менавіта ў такой сітуацыі на чале міністэрства шляхоў зносін апынулася такая нечаканая для ўсіх фігура, як Апалон Крывашэін. Аднак і Апалон Крывашэін працаваў гэтак няўдала, што ўжо ў снежні 1894 года ў скандальным становішчы быў вымушаны пакінуць сваю пасаду, у цэлым працягнуўшы і завяршыўшы няўдалы ланцуг міністраў шляхоў зносін пры Аляксандры III. Трохі больш за два гады кіравання Апалона Крывашэіна ведамствам не былі адзначаны колькі-небудзь істотнымі зменамі ў яго арганізацыі і дзейнасці. Калі Сяргей Вітэ 16 чэрвеня 1892 года, зусім незадоўга да свайго сыходу рэарганізаваў Інспекцыю чыгунак, аб’яднаўшы яе пад кіраўніцтвам галоўнага інспектара з правамі дырэктара дэпартамента, то яго пераемнік стварыў у маі 1893 года аналагічную ёй Галоўную інспекцыю шашэйных і вадзяных зносін, куды былі перададзены інспектарскія абавязкі тэхнічнага аддзела дэпартамента[1]. Таксама Апалонам Крывашэінам былі ліквідаваныя акруговыя праўленні ў Вышнім Валачку і Магілёве. Каб задаволіць старажыў ведамства Крывашэін аднавіў ранейшыя парадкі ў міністэрстве, парушаныя Вітэ, і звольніў суровага і вельмі нязручнага галоўнага інспектара чыгунак Альфрэда фон Вендрыха, які цвёрда спыняў махінацыі і пазбаўляў чыноўнікаў звыклых ім даходаў. Шмат у чым для гэтай адстаўкі Крывашэіна і прасоўвалі ў міністры. Аднак рэпутацыя міністра стала ўстойліва звязвацца з махлярствам[5]. АдстаўкаНа Крывашэіна сталі актыўна збіраць кампрамат, нагодай для яго адстаўкі сталі факты, сабраныя чыноўнікам Упраўлення казённых чыгунак МПЗ М. Надзеіным[5]. Раніцай 10 снежня 1894 г. дзяржаўны кантралёр Церцій Філіпаў даклаў Мікалаю II факты, якія кампраметавалі міністра шляхоў зносін. Імператар распарадзіўся адправіць Крывашэіна ў адстаўку. 14 снежня Крывашэін быў звольнены з пазбаўленнем прыдворнага звання гофмайстра. Адхіленне ад пасады Крывашэіна мела гучны прапагандысцкі эфект для маладога імператара[5]. Абвінавачванні ўключалі набыццё беларускага мястэчка Шклоў у памешчыка Воекава і правядзенне праз яго новай чыгункі, продаж на мясцовую казённую чыгунку шпал і дроў з уласнага лесу пры ўдзеле швагра, екацярынаслаўскага правадыра дваранства Ананія Струкава, а таксама навязаны «ўсім чыгункам» дагавор з друкарняй князя Мяшчэрскага на друкаванне там квіткоў на цягнік[5]. Але ўжо праз некалькі тыдняў дасведчаныя выявілася, што прад’яўленыя імператару Філіпавым факты злоўжыванняў адстаўленага Крывашэіна не так ужо і важкія, доказаў карумпаванасці відавочна бракавала[5]. Генерал Аляксандр Кірэеў у студзені 1895 г. запісаў у дзённіку, што хоць адстаўны міністр «па пакліканні ашуканец», але «абвінавачванні Філіпава і іншых не апраўдваліся». Гэтак жа негатыўна настроены да былога начальніка Калышка згадаў у мемуарах пра тое, што галоўныя доказы супраць Крывашэіна, пракладка чыгункі праз Шклоў і пастаўкі дроў з яго маёнтка, папросту рассыпаліся, а дроўны кантракт быў заключаны яшчэ да заняцця ім пасады міністра. У выніку звольненага «часткова рэабілітавалі, але пасады не вярнулі»[5]. Апошнія гадыКрывашэін з’ехаў у свой шклоўскі маёнтак і аж да смерці актыўна займаўся яго добраўпарадкаваннем. Крывашэіным была заснаваная папяровая фабрыка, якая вырабляла ў той час кардон і абгортачныя віды паперы, закладзены гарадскі парк[5]. Памёр Апалон Крывашэін амаль восем гадоў праз пасля сваёй адстаўкі, 12 (25) лістапада 1902 года ў сваім маёнтку Забрамнае (у межах Шклова)[6]. Пасля сваёй смерці быў адпеты настаяцелем Спаса-Праабражэнскай царквы протаіерэем Мікалаем Зубаўскім і пахаваны на тэрыторыі гэтай царквы. На месцыпахавання была пабудавана капліца, якую знеслі пасля рэвалюцыі 1917 года[6]. Сям’яЖонка — Марыя Пятроўна Струкава (1848—1922), дачка найбагацейшага памешчыка Екацярынаслаўскай губерні генерал-маёра Пятра Струкава і сястра Аляксандра Струкава. Паводле слоў Аляксандра Палаўцова, «паненка Струкава была ў сувязі з екацярынаслаўскім губернатарам І. М. Дурнаво і была выдадзена ім замуж за сябра і таварыша Крывашэіна. За такую паслугу Дурнаво зрабіў Крывашэіну бліскучую кар’еру»[7]. Дзеці:
Узнагароды
Крыніцы
Шаблон:Кіраўнікі чыгунак Расіі
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
