Паходзіла з заможнай яўрэйскай сям’і, была восьмым дзіцем. Бацькі трымалі ювелірную краму. Бацька Саламон вывучаў тору, маці займалася гандлёвымі справамі. Нягледзячы на патрыярхальны лад жыцця сям’і Розенфельдаў, іх погляды былі досыць шырокія — Бэле далі магчымасць атрымаць свецкую адукацыю. Яна вучылася ў Маскве на Вышэйшых жаночых курсах, цікавілася літаратурай, тэатрам.
У 1909 годзе ў гасцях сваёй сяброўкі Тэі Брахман Бэла пазнаёмілася з маладым мастаком Маркам Шагалам. Бэла ўбачыла ў ім талент і цвёрдасць духу. Пазней ён пісаў: «Доўгія гады яе каханне асвятлялі ўсё, што я рабіў».
Пасля вяртання М.Шагала з Парыжа, 25 ліпеня1915 года яны ажаніліся. Бэла стала першай жонкай і музай мастака.
Постаць Бэлы ў творчасці Шагала
Любоўная тэма ў творчасці Шагала нязменна звязаная з выявай Бэлы. З палотнаў усіх перыядаў творчасці, уключаючы позні (пасля смерці Бэлы) на нас глядзяць яе чорныя вочы. Яе рысы пазнавальныя ў тварах амаль усіх намаляваных ім жанчын. («Блакітныя палюбоўнікі» 1914 г., «Ружовыя палюбоўнікі» 1916 г., «Шэрыя палюбоўнікі» 1917 г., «Акрабатка» 1930 г.) Характэрны для жывапісу Шагала матыў палёту, адрыва ад рэальнасці — часта звязаны з тэмай кахання. Часцяком, каханне на палотнах Шагала — гэта іх сумесны з Бэлай палёт. («Дзень нараджэння» 1915 г., «Над горадам» 1914—1918 г.)
Такі характэрны для творчасці Марка Шагала матыў, як вяселле, пэўна, найбольш адкрывае адносіны мастака да сваёй жонкі. У творчасці Шагала рэальнасць нязменна яднаецца са светам містычнага, таму асаблівае значэнне для мастака маюць архетыпічныя сітуацыі — смерць, нараджэнне, вяселле. Фігура нявесты — чорнавалосай жанчыны ў белай сукенцы — заўсёды паветраная і бязважкая, у яе глыбокіх чорных вачах — далучанасць да таямніцы светабудовы. Гэта выява рэалізаванай жаноцкасці, будучай жонкі і маці. («Вяселле» 1918 г., «Маладыя на Эйфелевай вежы» 1939 г., «Мастак над Віцебскам» 1982—1983 г., «Мастак і яго нявеста», 1980 г., «Вясельныя агні» 1945 г.)
Бэла сканала ад сепсісу ў амерыканскім шпіталі 2 верасня 1944 года.
Літаратурныя творы
Ёй належаць дзве кнігі ўспамінаў на ідышы, «Запаленыя свечкі» і «Першае знаёмства». Яна пераклала на французскую мову ўспаміны Шагала «Маё жыццё» (часам сцвярджаецца, што французскі тэкст арыгінальны).
Бібліяграфія
англійская мова
The Burning Lights. Translation by Norbert Guterman. New York: Schocken Books Inc., 1946. 268 pp. 8vo, with thirty-six black and white illustrations by Marc Chagall.
The Burning Lights. New York: Biblio Press, 1996. 268 pp., 36 black and white drawings by Marc Chagall. ISBN 0-930395-26-3.
The First Encounter. Translation by Barbara Bray, illustrations by Marc Chagall. New York: Schocken Books Inc., 1983. Pp. VI + 348; 74 ills. ISBN 0-8052-3768-2.
ідыш
Brenendike likht (The Burning Lights), with drawings by Marc Chagall. New York: Book League of the Jewish People's Fraternal Order, IWO, 1945. Yiddish. 254 pp.
Di ershte bagegenish (The First Encounter), with drawings by Marc Chagall. New York: Book League of the Jewish People's Fraternal Order, IWO, 1947. Yiddish. 230 pp.
руская мова
Горящие огни / Иллюстрации Марка Шагала. Пер. с фр. Н. Мавлевич. Послесл. и примеч. Н. В. Апчинской. — М.: Текст, 2001. — 348, [4] с., ил., портр. — ISBN 5-7516-0205-6.
Горящие светильники / Пер. с нем. Г. Снежинская. — СПб.: Лимбус Пресс, 2001. — 224 с. — Серия: Библиотека российского еврейского конгресса. — ISBN 5-8370-0152-2.
Шагал і Віцебск = Шагал и Витебск = Chagall and Vitebsk / [Аўт. тэксту Л. У. Хмяльніцкая; пер. на англ. Дз. У. Людчыка; фота У. С. Базана]. — Мінск: Беларусь, 2006. — [87] с. — На бел., рус. і англ. мовах.
Хмяльніцкая Л. Віцебск і Шагал / Людміла Хмяльніцкая // Мастацтва. — 2006. — № 9. — С. 54—55.
Слоўнік новай яўрэйскай літаратуры. Том 8 с. 518-519. BELA SHAGAL
Хмельницкая Л. Новые сведения к биографии Беллы Розенфельд витебского периода // Бюллетень Музея Марка Шагала. — 2003. — № 2(10). — С. 13—17.
Родити Э. Диалоги об искусстве: Марк Шагал / Вступление и комментарии В. Шишанов. Перевод с немецкого А.Белодед] // Бюллетень Музея Марка Шагала. — 2002. — № 1(7). — С. 6—13.
Факты из жизни Берты. Воспоминания Я. С. Розенфельда / Вступление и публикация В. Шишанова. // Бюллетень Музея Марка Шагала. — 2003. — № 2(10). — С. 11—13.
Шишанов В. А. «Двойной портрет с бокалом вина» — в поисках источников сюжета картины Марка Шагала / В. А. Шишанов // Марк Шагал и Петербург. К 125-летию со дня рождения художника / Науч. ред. и сост. О. Л. Лейкинд, Д. Я. Северюхин. — С.-Петербург: Издательство «Европейский Дом», 2013. — С. 167—176.[1]
