Дыяна Французская

Дыяна Французская
фр.: Diane de France
Герцагіня Ангулемская жнівень 1582 — 11 студзеня 1619
Папярэднік	Генрых III
Пераемнік	Шарль дэ Валуа
Герцагіня Кастра 13 лютага 1553 — 18 мая 1553
Папярэднік	Джэралама Арсіні
Пераемнік	Маргарыта Аўстрыйская
Герцагіня Манмарансі 3 мая 1557 — 6 мая 1579
Папярэднік	Мадлен Савойская
Пераемнік	Луіза дэ Бюдо
Нараджэнне	25 ліпеня 1538(1538-07-25) Парыж, Каралеўства Францыя
Смерць	11 студзеня 1619(1619-01-11) (80 гадоў) Парыж, Каралеўства Францыя
Род	Валуа
Імя пры нараджэнні	фр.: Diane de Valois
Бацька	Генрых II
Маці	Філіпа Дучы
Муж	1. Арацыа Фарнезэ, герцаг Кастра 2. Франсуа дэ Манмарансі
Дзеці	Ганна і Франсуа дэ Манмарансі
Веравызнанне	каталіцтва
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дыяна Французская (фр.: Diane de France; 25 ліпеня 1538 — 11 студзеня 1619) — пазашлюбная (легітымізаваная) дачка французскага караля Генрыха II, жонка Франсуа дэ Манмарансі, гераіня рамана Аляксандра Дзюма «Дзве Дыяны». Насіла тры герцагскія тытулы — герцагіні Шатэльро, Этампа і Ангулема.

Яна была незаконнанароджанай дачкой дафіна Генрыха (будучага караля Генрыха II) і Філіпы Дучы з П'емонта. Дыяну выхоўвала фаварытка караля Генрыха — Дыяна дэ Пуацье, і гэта давала нагоду лічыць, што дзяўчынка дачка караля менавіта ад яе. Так лічыў, напрыклад, Брантом. Дыяна атрымала належнае выхаванне: яна ведала некалькі моў (іспанскую, італьянскую і латынь), іграла на некалькіх музычных інструментах і добра танчыла.

У 1548 годзе ва ўзросце 10 гадоў яе становішча дачкі караля было ўзаконена, а пасля ёй былі падараваны і тытулы — герцагіня дэ Шатэльро (1563), д'Этамп (1573) і герцагіня Ангулемская (1582), а таксама графіня дэ Каньяк і дэ Мерпен. 13 лютага 1553 года ў Сіене яна выйшла замуж за Арацыа Фарнезэ, герцага Кастра і ўнука Папы Паўла III. Яе муж загінуў пры аблозе Эдзёна 18 ліпеня таго ж года.

Венцаносны бацька зладзіў яшчэ адзін шлюб для сваёй дачкі і 3 мая 1557 у Віль-Катрэ Дыяна выйшла замуж за сына канетабля Ана дэ Манмарансі (і траюраднага брата караля) — Франсуа дэ Манмарансі, які быў намеснікам у французскай сталіцы. Пасля смерці Франсуа ў 1579 годзе яна загадала пабудаваць сабе на рагу вуліц Фран Буржуа і Павэ дом, вядомы цяпер як Ангулемскі палац^[fr]. У яе склаліся сардэчныя адносіны з адзінакроўным братам — каралём Генрыхам III, які дараваў ёй герцагства Ангулемскае ў 1582 годзе.

Пасля забойства герцага Гіза і яго брата кардынала Гіза ў снежні 1588 года, яна прыняла ўдзел у прымірэнні яе адзінакроўнага брата — Генрыха III — і спадчынніка прастола Генрыха Наварскага.

Пасля забойства Генрыха III Дыяна пераехала ў Турэнь. Яна набыла вялікі маёнтак каля Нотр-Дам-ля-Рыш, дзе пражыла да 1594 года, пазбягаючы такім чынам Парыжа і барацьбы за ўладу паміж Лігай і Генрыхам IV. У 1594 годзе яна пакінула Турэнь і пераехала ў Венсен.

Прамых спадчыннікаў у Дыяны не было, паколькі яе дзеці ад другога шлюбу — дачка Ганна і сын Франсуа — памерлі ў юным узросце. Яна займалася выхаваннем сваёй пляменніцы, Шарлоты дэ Манмарансі, і прадставіла яе каралеўскаму двару. Карыстаючыся даверам Генрыха IV, яна па яго просьбе таксама займалася выхаваннем дафіна, будучага караля Людовіка XIII.

У 1609 годзе Дыяна кіравала пераносам праху Кацярыны Медычы з Блуа ў Сен Дэні да магілы яе мужа Генрыха II. Дыяна памерла праз дзесяць гадоў і была пахавана ў парыжскім кляштары на Каралеўскай плошчы.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дыяна Французская
• Диана Французская // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Выява шлюбу Дыяны Французскай і Гарацыа Фарнезэ
• Balteau J. Angoulême (Diane de France, duchesse d') / J. Balteau // Dictionnaire de biographie française : (fr) / sous la dir. de J. Balteau,… M. Barroux,… et M. Prevost,… ; avec le concours de nombreux collaborateurs. — Paris : Letouzey et Ané, 1936. — Col. 1213–1216. — 1528 col. — OCLC 163194108.