Жыжэмскія

Жыжэмскія — княжацкі род уласнага герба, галіна Рурыкавічаў, старэйшая лінія Расціславічаў Смаленскіх.

Паходзяць ад смаленскага княжыча Глеб Святаслававіч, які ў бітве на Віхры ў 1386 годзе трапіў у вялікалітоўскі палон. Каля 1393 года Глеб з рук вялікага князя Вітаўта атрымаў смаленскі сталец. Пры ўзяцця Смаленска ў 1395 годзе вялікім князем Вітаўтам, князь Глеб зноў патрапіў у палон, а Смаленскае княства канчаткова далучана да Вялікага княства Літоўскага. Неўзабаве Глеб атрымаў ад Вітаўта частку Палоннага на Валыні. У вялікалітоўскім войску браў удзел у бітве на Ворскле ў 1399 годзе, дзе і загінуў.

Сын Глеба — князь Дзмітрый Глебавіч атрымаў у вотчыну маёнтак на рацэ Жыжме ў Лідскім павеце. Князь Дзмітрый Глебавіч меў двух сыноў — князя Івана Дзмітрыевіча па мянушцы «Манько» або «Манч» і князя Івана Дзмітрыевіча па мянушцы «Шах». Ад першага паходзіць князі Жыжэмскія, ад другога — князі Саламярэцкіх (згаслі ў 1641 годзе).

Князі Жыжэмскія валодалі маёнткам Жыжма (Лідскі і Ашмянскі паветы Віленскага ваяводства) да 1630-х гадоў. Пазней, у асноўным, невялікімі маёнткамі каля Менска. З канца XVI ст. пераходзілі ў каталіцтва.

Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай князі Жыжэмскія, як і ўся шляхта, павінны былі пацвердзіць сваё шляхецкае паходжанне. Род прызнаны ў расійскім дваранстве без княжацкага тытула, унесены ў VI-ю частку дваранскай радаводнай кнігі Мінскай губерні. Некаторым прадстаўнікам роду было адмоўлена ў шляхецтве.

Князі Жыжэмскія найзнатнейшы род сярод цяперашніх Рурыкавічаў, як прамыя нашчадкамі вялікіх князёў смаленскіх, бо іншыя паходзяць ад удзельных князёў.

Глеб Святаслававіч (? — 1399), князь смаленскі (1393—1395).

1. Дзмітрый, у 1433 годзе атрымаў ад Ягайлы ў вотчыну Жыжму
   1. Іван Манько, першы прыняў прозвішча Жыжэмскі. У сяр. XV ст. атрымаў маёнтак Бобрыкі ў Менскім ваяводстве
      1. Міхаіл (? — каля 1530), у 1528 годзе ставіў у войска 8 коннікаў.
         1. Дзмітрый, пасля мяцяжу Глінскіх у 1508 годзе ўцёк у Маскоўскую дзяржаву
         2. Васіль, пасля мяцяжу Глінскіх у 1508 годзе ўцёк у Маскоўскую дзяржаву
         3. Даніла
         4. Цімафей, каралеўскі дваранін
            1. Іван
               1. Яраш (?—1598), каралеўскі ротмістр, староста рэчыцкі (ад 1576). Валодаў маёнткамі Вербкавічы ў Менскім павеце, Навасёлкі ў Мазырскім павеце, Копысь, Жыжма.
                  1. Пётр (? — да 1609), староста рэчыцкі (з 1598), удзельнік з’езду праваслаўных і пратэстантаў у Вільні (1599)
                     1. Ян (?—1645), падкаморы менскі, дэпутат Трыбуналу ВКЛ у 1642 годзе
                  2. Яраш (?—1630), мазырскі войскі (з 1595) і падкаморы (з 1609). Вызнаваў каталіцтва
                     1. Ян (?—1635), стольнік менскі (з 1633)
                        1. Адам (? — пасля 1683), менскі стольнік, лоўчы (з 1677). У 1674 годзе браў удзел у элекцыі караля Яна Сабескага
                           1. Тэафіл (? — пасля 1736), менскі гродскі пісар, земскі пісар (1724), пасля чашнік, земскі сурагатар (з 1731)
                              1. Міхал Казімір (? — пасля 1770), каралеўскі дваранін, падсудак менскі (з 1726), чашнік старадубскі, менскі падчашы (з 1748), войскі (з 1764), падкаморы (з 1767), дэпутат Трыбуналу ВКЛ у 1732 годзе. Жонка — да 1747 Брыгіда з Завішаў, удава Станіслава Свянціцкага
                     2. Крыштоф
                        1. Аляксандр (? — 1645), чашнік вялікі літоўскі (1640—1643), падстолі вялікі літоўскі (з 1643). Жонка — Зося Гербульт з Фульштына (пасля выйшла за Міхала Францкевіча-Радзімінскага).
                        2. Стафан
                        3. Крыштоф (? — да студзеня 1652)
                        4. Ганна
                        5. Тамаш (? — каля 1675), падкаморы менскі (ад 1647), у 1660 годзе браў удзел у вайне Расіі з Рэччу Паспалітай 1654—1667
                           1. Ян (? — каля 1700), падкаморы менскі, у 1674 і 1697 гадах браў удзел у элекцыях Яна Сабескага і Аўгуста Моцнага
                              1. Дамінік (? — каля 1751), падчашы троцкі, ротмістар менскі
                  3. Адам (? — пасля 1640), харужы мазырскі (ад 1621)
               2. Сільвестр (? — пасля 1599), ляснічы кобрынскі ў 1582 годзе, удзельнік з’езду праваслаўных і пратэстантаў у Вільні ў 1599 годзе
         5. Багдан, каралеўскі дваранін
   2. Іван Шах, родапачынальнік князёў Шаховічаў.

• Любимов С. В. Жижемские // Любимов С. В. Опыт исторических родословий: Гундоровы, Жижемские, Несвицкие, Сибирские, Зотовы и Остерманы. Пг., 1915. С. 14-34. (Ёсць памылкі і збоі ў пакаленнях).
• Чарняўскі В. Ф. Ураднікі (пасады, тытулы) Менскага ваяводства XVI—XVIII стагоддзяў (Біяграфічны даведнік). Мн, 2007.
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.

• Шляхецкі форум • Князі Жыжэмскія