Зялёныя берэты (Боснія і Герцагавіна)

Зялёныя берэты
басн.: і харв.: Zelene beretke
Эмблема падраздзялення
Гады існавання	10 чэрвеня 1991—пасля 1992
Краіна	Боснія і Герцагавіна
Падпарадкаванне	Узброеныя сілы Босніі і Герцагавіны
Уваходзіць у	Army of the Republic of Bosnia and Herzegovina[d]
Тып	спецназ
Функцыя	спецыяльныя аперацыі, грамадзянская самаабарона
Колькасць	3500 чалавек 1992
Колеры	зялёныя
Войны	Вайна ў Босніі і Герцагавіне
Знакі адрознення	Зялёныя, сінія берэты, нашыўкі
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	Алія Ізетбегавіч Эмін Швракіч

Зялёныя берэты ( басн.: Zelene beretke) — элітнае вайсковае падраздзяленне Рэспублікі Боснія і Герцагавіна, якое ўдзельнічала ў Баснійскай вайне. Набіраўся выключна з мусульманскага насельніцтва Босніі і Герцагавіны^{[крыніца?]}.

Ідэя стварэння арганізацыі абароны мусульманскіх народаў з’явілася ў сярэдзіне сакавіка 1991 году, яе аўтарам быў Алія Ізетбегавіч. Пра гэта ён заявіў на з’ездзе палітычных дзеячаў Босніі і Герцагавіны ў Сараеве. Там жа 10 чэрвеня 1991 года ў Доме паліцыі быў падпісаны загад аб стварэнні вайсковай часці, якая спачатку атрымала назву «Босна» (BOSNAE). Дзеля гэтага Ізетбегавіч сфармаваў Раду нацыянальнай абароны мусульманскага насельніцтва, у якую ўвайшлі 7 чалавек.

На адным з пасяджэнняў кіраўнік арганізацыі «Босна» Эмін Швракіч паспеў паведаміць, што ў шэрагі вайсковай часці ў Сараева, якая павінна была зняць аблогу з горада, набрана 465 чалавек. Такія навіны натхнілі баснійцаў на стварэнне падобных атрадаў для абароны гарадоў, абароны мірнага насельніцтва ад агрэсіі і дыверсій у тыле праціўніка. Пазней падраздзяленне была перайменавана ў «Зялёныя берэты».

Дзейнасць Савета нацыянальнай абароны мусульманскага народа непасрэдна перад вайной ажыццяўлялася як у зноў створаных дзяржаўных структурах, так і ў няўрадавых арганізацыях (галоўным чынам у рэгіёнах і муніцыпалітэтах, дзе баснякі складалі большасць насельніцтва). У кастрычніку 1991 года «зялёныя берэты» ўпершыню ўступілі ў сутыкненне з асноўнымі часцямі Югаслаўскай народнай арміі, вывеўшы частку сваіх сіл і дэ-факта аказаўшы дапамогу войскам Славеніі і Харватыі. У канцы 1992 года «Зялёныя берэты» былі расфарміраваныя, а іх вайскоўцы атрымалі воінскія званні ў новастворанай арміі Босніі і Герцагавіны.

У пачатку вайны ў сродках масавай інфармацыі сербскага боку канфлікту «Зялёныя берэты» служылі для запалохвання сербскага насельніцтва ад «мусульманскіх атрадаў». Яны абвінавачваюцца сербскім бокам у ваенным злачынстве ў ноч з 2 на 3 мая 1992 года, калі атрады «Зялёных берэтаў» расстралялі  (сербахарв.) (бел. ўшчыльную калону войскаў ЮНА, якія ў гэты час эвакуіравалі сербскае насельніцтва горада. Ахвярамі страляніны сталі ад 6 да 42 чалавек, 71 чалавек быў паранены, яшчэ 219 трапілі ў палон. За гэты інцыдэнт дагэтуль ніхто не прыцягнуты да адказнасці перад кампетэнтнымі судамі.^[1][2][3]

У артыкуле або раздзеле ёсць спіс крыніц або спасылак, але крыніцы асобных сцвярждэнняў няясныя праз неўжыванне зносак. Сцвярджэнні, не падмацаваныя крыніцамі, могуць быць пастаўлены пад сумненне і выдалены. Вы можаце палепшыць артыкул, дадаўшы дакладнейшыя спасылкі на крыніцы. (26 мая 2023)

• Swanee Hunt (2004). This was not our war: Bosnian women reclaiming the peace. Duke University Press. p. 284. ISBN 9780822333555. Праверана March 1, 2011. Zelene beretke.

• Афіцыйны сайт (харв.)