Конрад Прушынскі

Конрад Прушынскі
Конрад Прушынскі
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	19 лютага 1851
Месца нараджэння	Мінск, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	8 ліпеня 1908 (57 гадоў)
Месца смерці	Варшава, Царства Польскае, Расійская імперыя;
Пахаванне	Старыя Павонзкі;
Грамадзянства	Польшча; Расійская імперыя;
Бацька	Антон Прушынскі
Маці	Пелагея Вікторыя Кулакова[d]
Дзеці	Казімір Прушынскі і Тадэвуш Анастазы Прушынскі[d]
Месца працы	Gazeta Świąteczna[d];
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, выдавец
Грамадская дзейнасць
Партыя	Нацыянальная ліга[d];
Член у	Таварыства народнай школы[d];
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Конрад Прушынскі (польск.: Konrad Prószyński, псеўданімы «Kazimierz Promyk», «Pisarz Gazety Świątecznej», 19 лютага 1851, Мінск — 8 ліпеня 1908, Варшава) — польскі дзеяч асветы, празаік, выдавец.

Біяграфія

Нарадзіўся ў збяднелай шляхецкай сям’і. Быў сынам Станіслава Антонія Прушынскага і Пелагеі, народжанай Кулак. Бацька трымаў у Мінску фатаграфічную майстэрню (заснавана ў 1839 г.). У маладосці разам з бацькамі, братамі і сёстрамі быў высланы ў Томск, Заходняя Сібір, з-за абвінавачванняў бацькі ў патрыятычнай дзейнасці, у тым ліку ў размяшчэнні нацыянальных сімвалаў Польшчы і Літвы на зробленых ім сямейных фотаздымках. У эміграцыі пазнаёміўся са Станіславам Віткевічам, пазнейшым гісторыкам мастацтва і літаратуразнаўцам, сынам Ігнацыя Віткевіча, высланага ў Томск за ўдзел у Студзеньскім паўстанні. Разам са Станіславам Віткевічам у 17-гадовым узросце яму ўдалося выехаць на радзіму і пасля некалькіх гадоў намаганняў у 1873 г. дамагчыся вызвалення са ссылкі сваіх бацькоў і братоў.

У 1875 заснаваў тайнае Таварыства народнай асветы (польск.) (бел., якое мела на мэце пашырэнне асветы сярод народа. Аўтар лемантароў, напр. першага сучаснага лемантара (выдадзены ў 1875 г.) і «Obrazkowej nauki czytania i pisania», выдадзенай у 1879 г. (пераможца міжнароднай выстаўкі Лонданскага педагагічнага таварыства ў 1893 г.). Лемантар Прушынскага быў узяты за ўзор для першага беларускага лемантара^[3].

Прапагандаваў індывідуальнае навучанне метадам самаадукацыі, садзейнічаў папулярызацыі чытання на вёсцы. З 1881 г. выдаваў штотыднёвік для сялян «Gazeta Świąteczna». Прыхільнік арганічнай працы і нацыянальнай салідарнасці. У 1878 г. заснаваў у Варшаве Нацыянальную кнігарню, якая займалася распаўсюджваннем папулярнай і навукова-папулярнай літаратуры. Атрымаў званне ганаровага члена Таварыства народнай школы (польск.) (бел. ^[4].

Быў членам Нацыянальнай лігі (польск.) (бел. ^[5].

Пахаваны на Павонзкаўскіх могілках (участак Т-1-15/16).

Ушанаванне памяці

У 1911 годзе планавалася ўсталяваць помнік Конраду Прушынскаму па праекце Чэслава Макоўскага ^[6].

Імем Казіміра Промыка названая адна з вуліц Старога Жалібожа ў Варшаве.

Сям’я

Двойчы жанаты: з Цэцыліяй, народжанай Пуцята (памерла ў 1884 г.), і з Вандай, народжанай Кожан. Ад першай жонкі меў чацвёра дзяцей, ад другой — сямёра.

Дзеці і ўнукі:

Тадэвуш Анастазі (польск.) (бел. (1873—1925), журналіст, рэдактар «Gazety Świątecznej» і дэпутат сейма;
Казімір (1875—1945), вынаходнік і канструктар;
Ядвіга (1877—1956), карыкатурыстка, жонка сенатара Міхала Рога (польск.) (бел.;
Стэфан (1879—1955), юрыст, прафесар Універсітэта Мікалая Каперніка ў Торуні;
Томаш (1887—1912), архітэктар;
Пелагея Ванда (1889—1953), рэдактарка «Gazety Świątecznej», жонка агранома Пятра Галонскі;
Конрад Марцыян (1891—1944), капітан гандлёвага марскога флоту і журналіст, апошні рэдактар «Gazety Świątecznej»;
Яніна (1892—1956), мастачка і журналістка;
Станіслава (1896—1966), журналістка;
Баляслаў Антоні (1902—1920), студэнт, загінуў падчас Варшаўскай бітвы пад Восавам (бел. (тар.)) (бел.;
Марэк Юзэф (1906—2003), геолаг і географ ^[7]. Унук Конрада — Мечыслаў Прушынскі (польск.) (бел., сын Марэка Прушынскага ^[8].

Зноскі

↑ ^а ^б Konrad Prószyński // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>
↑ http://web.archive.org/web/20210925204703/https://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=16230 Праверана 29 снежня 2022.
↑ Promyk K. Elementarz na którym nauczysz czytać w 5 albo 8 tygodni. — Wydanie 37. — Варшава, 1903.
↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1912. Kraków. 1913. pp. LXXIII.{{cite book}}: Папярэджанні CS1: месца без выдавецтва (спасылка)
↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887—1907), Londyn 1964, s. 581.
↑ "Pamięci znakomitego pedagoga". Nowości Illustrowane (польск.) (бел..
↑ Dzieci Promyka (польск.). KonradPrószyński.pl (27 жніўня 2013).
↑ Szczepan Lewicki: Konrad Prószyński (Kazimierz Promyk), wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1996

Бібліяграфія

"Konrad Prószyński (kartka jubileuszowa)". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
Szczepan Lewicki, Konrad Prószyński (Kazimierz Promyk), wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1996.
Władysław Jewsiewicki, «Kazimierz Prószyński», wyd. Interpress, Warszawa 1974