Кронланд

Кронланд (ням.: Kronland — Каронная зямля) — адміністрацыйная тэрытарыяльная адзінка ў Аўстра-Венгрыі. Кронландамі былі гістарычныя землі, якія на працягу стагоддзяў набылі Габсбургі і кіравалі імі ў асабістай уніі. Пачынаючы з XVI стагоддзя габсбургскія землі актыўна інтэграваліся і ў 1804 годзе былі абвешчаны Аўстрыйскай імперыяй.

У Каронных земляў Аўстра-Венгрыі не было, у адрозненне ад сучасных земляў, федэральнага (як у ЗША, Германіі) дзяржаўнага характару. Да прыкладу там адсутнічалі ўласны ўрад і тытульная нацыя. (Ніколі не існавала грамадзянства Ціроля або Маравіі.) Усе ж Каронныя землі былі рэгіёнамі з гістарычна высокімі палітычнымі і юрыдычнымі асаблівасцямі і разам з тым ні чым іншым, чым проста адміністрацыйнымі адзінкамі. Аўстрыйская грамадска-палітычная навука стварыла для гэтай з'явы ў XIX стагоддзі паняцце гісторыка-палітычныя асаблівасці.

У кожнай Кароннай зямлі быў свой глава (Ландэсгаўптман) або Штатгальтар, які старшынстваваў у кіраўнічым апараце. Ландтагі да 1848 былі месцам традыцыйных рэгулярных пасяджэнняў, але пасля рэвалюцыі перасталі дзейнічаць і адкрылі пасяджэнні толькі пасля 1860 ужо ў новай форме. З тых часоў некалькіх членаў прызначалі (да прыкладу біскупаў), астатнія вызначаліся шляхам выбараў. Неабходна адзначыць, што гэта былі не ўсенародныя выбары, а сумесь з прывілеяў і абмежаванняў.

Пасля заключэння Аўстра-венгерскага пагаднення ў 1867, якое ставіла канстытуцыю габсбургскай манархіі на новую аснову, Венгрыя не расцэньвалася больш як Каронная зямля. Цяпер Каронныя землі складалі хутчэй дзяржаву ў дзяржаве з рэшткамі манархіі (скарочана
Аўстрыя ці Цыслейтанія, афіцыйна
Каралеўствы і землі, прадстаўленыя ў рэйхсраце), якія мелі з Транслейтаніяй некалькі агульных устаноў.