Марыя Марыусаўна Петыпа

Марыя Марыусаўна Петыпа
Дата нараджэння	17 (29) кастрычніка 1857
Месца нараджэння	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Дата смерці	16 студзеня 1930(1930-01-16) (72 гады)
Месца смерці	Парыж, Парыж[d], рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Марыус Іванавіч Петыпа
Маці	Марыя Сяргееўна Суроўшчыкава-Петыпа
Муж	Сяргей Густававіч Легат
Адукацыя	Акадэмія рускага балета імя А. Я. Ваганавай
Прафесія	харэограф, балерына
Тэатр	Вялікі Каменны тэатр Марыінскі тэатр
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марыя Марыусаўна Петыпа (29 кастрычніка 1857, Санкт-Пецярбург — 1930, Парыж) — артыстка балета і педагог, характарная салістка Марыінскага тэатра. Прадстаўніца тэатральнай дынастыі Петыпа: дачка прыма-балерыны Марыі Суроўшчыковай-Петыпа і танцоўшчыка, балетмайстра, кіраўніка пецярбургскага балета ў 1869—1903 гадах Марыуса Петыпа. Першая выканаўца партыі феі Бэзу ў балеце П. І. Чайкоўскага «Спячая прыгажуня  (руск.) (бел.» (1890).

Вучылася ў бацькі Марыуса Петыпа.

У 1875 годзе дэбютавала на сцэне Марыінскага тэатра ў галоўнай партыі балета «Блакітная вяргіня  (ісп.) (бел.» Ц. Пуні.

На вяршыне сваёй кар’еры Марыя Петыпа была адна з самых вядомых балерын Санкт-Пецярбурга. Яе партрэты малявалі вядомыя мастакі (захаваўся партрэт Канстанціна Макоўскага), яе асабістае жыццё абмяркоўвалася ў газетах, а 25-годдзе яе кар’еры ў 1901 годзе шырока адзначалася ў Пецярбургу. Улас Дарашэвіч  (руск.) (бел. напісаў з гэтай нагоды прасторны артыкул пад назвай «Багіня радасці і весялосці».^[1] Петыпа шмат гастралявала за мяжой і была ўзнагароджана ордэнам Акадэмічных пальмаў  (руск.) (бел. у Францыі.

У 1897, 1903, 1904 гастралявала ў Парыжы, у 1899, 1901 — у Будапешце.^[2] Будучы грамадзянскай жонкай і пастаяннай партнёркай па сцэне танцоўшчыка Сяргея Легата (1875—1905), у 1902—1903 гадах разам з ім гастралявала ў Вене, Парыжы, Монтэ-Карла, Будапешце з характарнымі танцамі і камедыйнымі нумарамі.

У 1905 годзе, ва ўзросце 29 гадоў, Сяргей скончыў жыццё самагубствам з-за падзей, выкліканых забастоўкай артыстаў падчас рэвалюцыі 1905 года. У 1907 годзе Марыя Петыпа скончыла сваю сцэнічную кар’еру, аднак да 1912 года эпізадычна выступала ў канцэртах у Марыінскім і ў прыватных тэатрах.

У 1896 годзе М. І. Петыпа паставіў для яе балет «Прывал кавалерыі  (фр.) (бел.» І. Армсгеймера  (руск.) (бел., дзе яна выконвала партыю Марыі.

Марыя Петыпа валодала яркім тэмпераментам, выразнай пластыкай. Была вядучай характарнай танцоўшчыцай пецярбургскай сцэны: венгерка («Лебядзінае возера», «Капелія»), іспанка («Раймонда»), італьянка («Наяда і рыбак» Ц. Пуні) і інш.

Сярод найбольш любімых партый артыстка называла лезгінку ў оперы «Руслан і Людміла  (руск.) (бел.», мазурку ў сцэне балю оперы «Жыццё за цара  (руск.) (бел.» і іспанскі танец у оперы «Кармэн».

Сярод іншых партый: Каці і Нізія («Маркітантка» і «Цар Кандаўл  (руск.) (бел.» Ц. Пуні).

• Балет: энциклопедия. / Гл. ред. Ю. Н. Григорович.- М.: Советская энциклопедия, 1981.- 623 стр. с илл.