Партызанская брыгада імя В. І. Чапаева (У. В. Мельнікаў)

Партызанская брыгада імя В. І. Чапаева
Гады існавання	1942—1944
Краіна	Беларуская ССР
Падпарадкаванне	Беларускі штаб партызанскага руху
Уваходзіць у	Полацка-Лепельская партызанская зона
Тып	партызаны
Функцыя	барацьба з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі
Колькасць	1295 партызан
Дыслакацыя	Ушацкі, Ветрынскі, Бешанковіцкі, Полацкі, Сіроцінскі, Лепельскі раёны
Войны	Вялікая Айчынная вайна
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	У. В. Мельнікаў

Партызанская брыгада імя В. І. Чапаева — партызанская брыгада, створаная ў чэрвені 1942 года. Да восені 1943 года называлася партызанская брыгада «Смерць фашызму». Дзейнічала на акупіраванай тэрыторыі Ушацкага, Полацкага, Лепельскага, Ветрынскага, Бешанковіцкага, Сіроцінскага раёнаў. 29 чэрвеня і 1 ліпеня 1944 года брыгада (1295 партызан, 10 атрадаў) злучылася з Чырвонай Арміяй.

Брыгада была створана на базе асобнага партызанскага атрада «Смерць фашызму», арганізаванага ў маі 1942 года. У жніўні 1942 года з брыгады быў вылучаны 9-ы атрад (Чашніцкая партызанская брыгада «Дубава»). У ліпені 1943 года атрады імя Чапаева, імя Кірава, імя Свярдлова, імя Грызадубавай, імя Даватара былі вылучаны з брыгады і на іх базе створана 2-я Ушацкая партызанская брыгада імя П. К. Панамарэнкі. У жніўні 1943 года ў Вілейскую вобласць вылучаны атрад пад камандаваннем К. З. Карабкова (пазней 2-і атрад партызанскай брыгады імя М. І. Калініна). У красавіку 1944 года атрад імя Жалязняка быў расфарміраваны. Дзеянні атрада імя Матросава з сакавіка 1944 года не прасочваюцца. На момант злучэння партызанскай брыгады з Чырвонай Арміяй у яе склад уваходзілі:

• атрад імя Фрунзе;
• атрад імя Суворава;
• атрад імя Лазо;
• атрад імя Шчорса;
• атрад імя Аляксандра Неўскага;
• атрад імя Сільніцкага;
• атрад імя Кутузава;
• атрад імя Катоўскага;
• атрад імя Чкалава;
• атрад імя Багдана Хмяльніцкага.

• У. В. Мельнікаў

• М. І. Ястрабаў;
• І. Ф. Каранеўскі (загінуў)

• М. В. Уткін;
• М. М. Пучкоў;
• В. М. Нікалаеў (выконваў абавязкі, загінуў)

Партызаны праводзілі дыверсіі на чыгунках Полацк — Маладзечна, Полацк — Віцебск і шашэйных дарогах. У жніўні — верасні 1942 года разграмілі нямецкі гарнізон у вёсцы Варонічы Ветрынскага раёна, знішчылі льнозавод, падарвалі масты цераз рэкі Ушача, Шоша; у ліпені 1943 года разграмілі гарнізон у вёсцы Фролкавічы, падарвалі мост цераз раку Ула. Удзельнічалі ў Пышнянскіх баях, у Лепельскай аперацыі і яе састаўной частцы Лепельскім баі. На чыгуначным участку Полацк — Зябкі падарвалі больш за 3 тысячы рэек. У лістападзе 1942 і маі 1943 гадоў вялі баі супраць карнікаў каля вёсак Заскаркі, Далецкія, Шчаты, Заазер’е Ветрынскага раёна, разграмілі гарнізоны ў вёсках Шалкова, Шэлегаўка Полацкага раёна, у кастрычніку 1943 года напалі на гарнізон у Ушачах. У красавіку — маі 1944 года, у час нямецкай блакады Полацка-Лепельскай партызанскай зоны вялі баі за ўтрыманне лініі абароны каля возера Чырвонае вёсак Канашы, Гаравыя, Саламір’е, Зыкова, Старынкі Ветрынскага раёна. У маі 1944 года прарвалі нямецкую абарону ў раёне вёсак Паперына — Двор Пліна — Новае Сяло Ушацкага раёна.

• Брыгада ўвекавечана ў мемарыяльным комплексе «Прарыў» у ліку 16 партызанскіх брыгад.
• У 1964 годзе ў гарадскім пасёлку Ушачы ў гонар брыгады ўстаноўлена мемарыяльная дошка.
• У 1974 годзе каля вёскі Антунова Ушацкага раёна пастаўлена стэла.

• Шалкова-Шэлегаўскі бой
• Полацка-Лепельская бітва
• Шошынская аперацыя

• Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941—1945: Энцыкл. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1990. — 680 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-012-2.
• В.В. Барминский. «Мужали в боях», Сб.«Годы комсомольские». Минск, изд.«Юнацтва», 1976 (нявызн.). biblioteka.by. Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2021.
• Барминский В.В. "Партизанская бригада имени Чапаева".