Помнікі дойлідства Беларусі (серыя)

«Помнікі дойлідства Беларусі» — серыя аўталітаграфій, створаных у 1977—2009 гадах беларускім мастаком Уладзімірам Басалыгам^[1].

Высокамастацкія творы «Мірскі замак», «Царква ў Сынковічах», «Спаса-Ефрасіннеўская царква ў Полацку», «Каложская царква ў Гродне», «Спаса-Праабражэнская царква ў Заслаўі», «Вежа замка ў Любчы», «Нясвіжскі замак», «Слуцкая гімназія» і інш. знаёмяць з беларускай архітэктурнай спадчынай^[1]. Сваімі аўталітаграфіямі мастак заклікаў грамадства да захавання гэтых помнікаў. Кожны помнік архітэктуры мастак аздобіў арнаментальнай рамай з пазначэннем месца і часу пабудовы^[2].

Паводле ўспамінаў мастака, на серыі яго натхніў пісьменнік Уладзімір Караткевіч. У 1980 годзе Басалыга быў звольнены з пасады галоўнага мастака Мастацкага фонду БССР за «няправільнае разуменне шляхоў развіцця беларускага выяўленчага мастацтва». Амаль дзесяць гадоў быў без працы, што дазволіла яму скончыць сваю серыю^[3].

І калі рыхтавалася выстаўка «Мы будуем камунізм», я прынёс на яе свае творы «Мірскі замак», «Касцёл у Ішкальдзі», «Царква ў Малым Мажэйкаве». Было шмат спрэчак, была апаска, што творы здымуць з выстаўкі, бо, маўляў, дзе ж логіка — касцёл, царква і камунізм. Тады я на ленце напісаў вытрымку з закона аб ахове помнікаў і павесіў яе над сваімі работамі. Гэта іх і выратавала[3].

Серыя «Помнікі дойлідства Беларусі» прынесла вядомасць мастаку. Літаграфіі шмат разоў выстаўляліся, друкаваліся на паштоўках, плакатах, у кнігах і школьных падручніках. Работы вызначылі асаблівасці яго творчага стылю, прыхільнасць да нацыянальнай тэматыкі. Выявы архітэктурных помнікаў У. Басалыга лічыў сваім галоўным мастацкім плёнам^[1].