Пятая халерная пандэмія
Пятая халерная пандэмія (таксама V пандэмія халеры, англ.: fifth cholera pandemic, англ.: 1881–96 cholera pandemic)- гістарычна пятае па ліку выбуховае распаўсюджванне халеры на вялікія адлегласці за межамі яго традыцыйнага распаўсюджвання ў Індыі, якое адбылося на працягу 1881—1896 гадоў. Падчас гэтай пандэміі была даказаная бактэрыяльная прырода халеры і выдзелены ўзбуджальнік V. cholerae. Распаўсюджванне пандэмііУпершыню пандэмія пачалася не ў Індыі, а ў Егіпце. Менавіта там, у Каіры, у 1883 годзе выбітны нямецкі вучоны Роберт Кох вылучыў з трупаў памерлых ад халеры чустую культуру халернага вібрыёну і падрабязна апісаў ўзбуджальніка гэтага захворвання[1][2]. Кох апісаў свае назіранні:
Падчас гэтай пандэміі ўзбуджальнік халеры трапіў і ў Паўднёвую Амерыку. У Чылі ў 1886 годзе, напрыклад, загінула ад хваробы 40 тысяч жыхароў краіны. Наогул за XIX стагоддзе ад халеры, па розных ацэнках, загінула больш за 10 млн жыхароў зямлі[3]. Падчас гэтай пандэміі ў канцы 1885 халера дасягнула Галічыны, цэнтральных і ўсходніх зямель Украіны; вядома, што ў Галіччыне і на Букавіне ад халеры памерла на працягу 1892—1894 гадоў 2300 чалавек. Пры гэтым на Украіне смяротнасць ад халеры вагалася ў межах 36,8—44,9 % ад усіх захворванняў. У гэты час выбітныя навукоўцы вывучалі халеру. У прыватнасці, падчас эпідэміі халеры ў Брэтані у 1883 годзе будучы Нобелеўскі лаўрэат, сусветна вядомы вучоны Ілья Ільіч Мечнікаў з двума памочнікамі, дактарамі П. Латамі і Ж. Жупілем, вырашыліся на эксперымент па самазаражэнні. Так ён хацеў пацвердзіць правату Р. Коха, які лічыў, што адкрыты ім вібрыён спараджае гэтую грозную хваробу. Мечнікаў і Латамі не захварэлі, але Жупіль не толькі захварэў, але і ў выніку памёр ад халеры. У 1888 годзе выбітны мікрабіёлаг Мікалай Фёдаравіч Гамалея на сабе і сваёй жонцы выпрабаваў бяспеку прапанаванай ім для прафілактыкі халеры аральнай вакцыны з забітых вібрыёнаў. Уладзімір Аронавіч Хаўкін, бактэрыёлаг і эпідэміёлаг, вучань Ільі Ільіча Мечнікава, шмат часу надаваў даследаванню халеры. Яму свет абавязаны увядзеннем у практыку супрацьхалернай вакцыны, якую ён у 1892 годзе выпрабаваў на сабе. Данііл Кірылавіч Забалотны, бачны мікрабіёлаг і эпідэміёлаг, разам з Іванам Рыгоравічам Саўчанкам, вядомым патолагам і мікрабіёлагам, у 1893 годзе правялі досыць небяспечнае даследаванне на сабе. Яны выпілі жывую культуру халернага вібрыёну пасля папярэдняй пробнай імунізацыі, каб пацвердзіць эфектыўнасць аральнай вакцыны. У Расіі ў галодныя 1892-93 гады зарэгістравана 620 тысяч хворых, з якіх палова памерла. У Омску, у прыватнасці, у 1892 годзе захварэлі 1364 жыхара, памерла 744 з іх. Халерныя бунтыСтрата вадкасці пры цяжкай халеры прыводзіць да таго, што хутка, на працягу паўгадзіны ад моманту смерці, развіваюцца выяўленыя пасмяротныя скарачэнні цягліц. У трупа згінаюцца або разгінаюцца рукі і ногі. Ён можа пераварочвацца на бок, нават садзіцца. У ў тыя часы, калі халера забівала людзей тысячамі, у бараках, куды прывозілі такіх хворых, практычна заўсёды не хапала месца. Таму памерлых спрабавалі хутчэй пахаваць. Нябожчыкаў складалі на фурманкі, зачынялі палатном і везлі на могілкі. Звычайна гэта назіралі абывацелі, якія стаялі ўздоўж дарогі і заўважалі рухі трупаў. Менавіта падобнае прыводзіла да развіцця халерны бунтаў пад лозунгам: «Урачы хаваюць жывых людзей! Выконваюць заданне ўрада аб памяншэнні колькасці галодных ратоў, труцяць народ!»
Бунты, якія пракаціліся па поўдні Маларосіі і Расіі за апошнія два дзесяцігоддзі XIX стагоддзя, забралі жыцці 424 медыцынскіх работнікаў. Яны былі проста разарваны натоўпамі мяцежнікаў. Бунты былі працягам той смуты, якая адбылася падчас другой пандэміі. У беспарадках прымалі ўдзел бедныя слаі насельніцтва, якія з-за карантынаў пакутавалі з прычыны спынення гандлю, а таксама асобныя рэлігійныя фанатыкі. Зноскі
Літаратура
|
||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
