Сіна-каўказскія мовы
 Сі́на-каўка́зскія мовы (дэ́нэ-каўказскія) — гіпатэтычная макрасям'я, прапанаваная С. А. Старосціным у 1980-х гадах (аднак першыя даследаванні ў гэтым кірунку правёў яшчэ А. Трамбеці ў пачатку ХХ ст.). Пад гэтай назвай аб'ядноўваюцца некалькі моўных сем'яў і ізаляваных моў Еўразіі і Паўночнай Амерыкі. Аб'яднанне не з'яўляецца агульнапрызнаным сярод лінгвістаў, аднак карыстаецца шырокай папулярнасцю сярод прыхільнікаў глыбіннай кампаратывістыкі. Сярод лінгвістаў, якія актыўна займаюцца гэтай праблематыкай, можна назваць Дж. Д. Бенгтсана, М. Рулена і В. В. Шаварошкіна. Мяркуецца, што прарадзімай носьбітаў сіна-каўказскай сям'і моў быў іранскі Загрос[1], на поўнач ад Урадлівага паўмесяца. Склад сіна-каўказскіх моўБазавы склад сіна-каўказскіх моў:
Сярод іншых моў і сем'яў, якія прапаноўваліся для ўключэння ў сіна-каўказскую макрасям'ю: этруская (і шырэй тырэнская сям'я), іберская, шумерская, вакашскія, салішскія і хайда, каскская (параўноўваецца з хацкай), кутыйская (гутыйская) — параўноўваецца з хурыта-ўрарцкімі, рэтыйская і лемнаская (тырэнскія), якія, як мяркуецца, роднасныя баскскай паўднёвалузітанскай, сіканская, лігурыйская, шарданская, пікцкая і аквітанская (разам — баскіберскія), ніўхская, кусунда. Прапанаваўся таксама нахалі. Лінгвістычныя пацверджанні гіпотэзыУ 1947 годзе савецкі лінгвіст каўказазнавец М. Ф. Якаўлеў усталяваў, што чукоцкая мова мае шмат агульнага з каўказскімі (адыгскімі) і індзейскімі (кечуа) мовамі[2][3]. У 1968 годзе савецкі лінгвіст, этнограф, доктар філалагічных навук, прафесар, даследчык моў карэнных народаў Сібіры А. П. Дульзон адзначыў падабенства кецкай мовы з мовамі індзейцаў Амерыкі, а таксама з баскскай, бурушаскі і з каўказскімі (чаркескімі) мовамі[2][4]. Бачны амерыканскі антраполаг і лінгвіст Ф. Боас таксама лічыў, што ў існаваў бесперапынны ланцуг роднасных народнасцей ад палеаазіятаў да ціхаакіянскіх індзейцаў[2][5]. Нелінгвістычнае пацверджанне гіпотэзыУ нядаўніх даследаваннях, якія тычыліся вытокаў і распаўсюджанасці абраду паветранага пахавання, выкананых Г. Ю. Сітнянскім, аўтар прыйшоў да высновы, што спіс народаў, якія практыкавалі гэты абрад, і народаў, якія ўключаюцца ў сіна-каўказскую макрасям'ю моў, мае значную колькасць супадзенняў[2]. КрытыкаГіпотэза мае даволі шмат праціўнікаў у сучаснай гістарычнай лінгвістыцы, як на тэрыторыі былога СССР, так і (асабліва) за яго межамі. Сярод асноўных недахопаў данай гіпотэзы крытыкі адзначаюць шматлікія нацяжкі ў фанетычных рэканструкцыях (А. Вовін[6]), выкарыстанне метаду масавага лексічнага параўнання, поўную адарванасць ад звестак матэрыяльнай культуры (у адрозненне ад іншых сем'яў і рэканструюяваных макрасем'яў, дзе археалагічныя і генетычныя звесткі выкарыстоўваюцца ўсё часцей). Зноскі
Літаратура
Спасылкі
|
||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
