Ятрышнік мужчынскі

	Ятрышнік мужчынскі
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Аднадольныя
Парадак:	Спаржакветныя
Сямейства:	Архідныя
Падсямейства:	Orchidoideae
Трыба:	Orchideae
Род:	Ятрышнік
Від:	Ятрышнік мужчынскі
Міжнародная навуковая назва
	Orchis mascula (L.) L., 1755
Падвіды
	Orchis mascula subsp. ichnusae Corrias; Orchis mascula subsp. laxifloriformis Rivas Goday & B.Rodr.; Orchis mascula subsp. scopulorum (Summerh.) H.Sund. ex H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr.; Orchis mascula subsp. speciosa (Mutel) Hegi;
NCBI	59338
EOL	1136340
GRIN	t:25895
IPNI	648853-1
TPL	kew-142857

Ятры́шнік мужчынскі^[1] (Orchis mascula) — від кветкавых раслін роду Ятрышнік (Orchis) сямейства Архідныя (Orchidaceae).

Батанічнае апісанне

Шматгадовая травяністая расліна вышынёй 20—50 см, з двума авальнымі клубнямі. Сцябло прамастойнае, мясістае, з фіялетавымі плямамі знізу. Лісце шырокаланцэтнае, звужанае да асновы, даўжынёй 7—12 см, часта з фіялетава-пурпуровымі плямамі, сабранае каля асновы сцябла. Кветкі светла-пурпуровага, ружовага або бледна-фіялетавага колеру. Суквецце — разрэджаны колас. Плод — каробачка.

Распаўсюджанне і экалогія

Расліна распаўсюджана на тэрыторыі Еўропы, Заходняй Азіі (Іран, Ірак, Ліван, Турцыя), Паўночнай Афрыкі (Алжыр, Марока), на Каўказе і Канарскіх астравах^[2].

Ценевынослівая расліна, мезафіт і мезатроф^[3]. Расце на вільготных лугах, узлесках і палянах, ускрайках балот, пераважна на карбанатных глебах. Цвіце ў канцы мая — пачатку чэрвеня^[4]. Плады паспяваюць у чэрвені—ліпені^[4]. Энтамафіл і анемахор^[4]. Размнажаецца насеннем і вегетатыўна (клубнямі).

Ахоўны статус

Від занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь 1-га і 2-га выданняў^[4]. Ахоўваецца на тэрыторыі Літвы, Латвіі, Расіі, Украіны, Фінляндыі, Эстоніі, Паўднёвай Асеціі^[3]. Уключаны ў Дадатак II Канвенцыі CITES^[4].

Гаспадарчае значэнне

Лекавая, меданосная і дэкаратыўная расліна.

Зноскі

↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
↑ Taxon: Orchis mascula (L.) L. (англ.) // Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy)
↑ ^а ^б Ятрышник мужской: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
↑ ^а ^б ^в ^г ^д Красная книга Республики Беларусь Архівавана 23 жніўня 2020. (руск.)

Літаратура

Швец І. У. Ятрышнік // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз. — С. 472—473.
Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор и редактор тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1935. — Т. IV. — С. 683—684. — 760 + XXX с. — 5 175 экз. (руск.)
Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 407. Orchis mascula L. — Ятрышник мужской // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 517. — ISBN 8-87317-091-6. (руск.)

Спасылкі

Ятрышник мужской: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
Orchis mascula (L.) L. // ИАС «ООПТ России» (руск.)