ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន

ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន
	ផ្នែកនៃសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន
	; ស្ថានភាពយោធានៅលើទឹកដីអ៊ុយក្រែនគិតត្រឹមថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា ២០២៥; ទឹកដីអ៊ុយក្រែន ទឹកដីក្រោមរុស្ស៊ី; ផែនទីលម្អិត (ជាភាសាអង់គ្លេស)
កាលបរិច្ឆេទ	២៤ កុម្ភៈ ២០២២ – បច្ចុប្បន្ន
ទីតាំង	អ៊ុយក្រែន
Status	កំពុងកើតឡើង
ភាគីសង្គ្រាម
រុស្ស៊ី; ស.ប. ដូណេតស្ក៍; ស.ប. លូហ្កានស្ក៍ គាំទ្រដោយ៖; បេឡារុស;	អ៊ុយក្រែន;
មេបញ្ជាការ និង មេដឹកនាំ
វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន	វ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី
កម្លាំង
រុស្ស៊ី៖ ~១៧៥,០០០–១៩០,០០០; ស.ប. ដូណេតស្ក៍៖ ២០,០០០; ស.ប. លូហានស្ក៍៖ ១៤,០០០;	អ៊ុយក្រែន៖ ២០៩,០០០ (កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ); ១០២,០០០ (យោធាប្រតិព័ន្ធ); ៩០០,០០០ (កម្លាំងបម្រុង); ២០,០០០ (កម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តបរទេស);
សហេតុភាព និង ការខាងបង់
	ទិន្នន័យមានប្រភព និងបម្រែបម្រួលខុសៗគ្នាច្រើន សូមមើល §សហេតុភាពសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម

នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានបើកការឈ្លានពានទ្រង់ទ្រាយធំមកលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែលត្រូវជាផ្នែកមួយនៃសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនដែលបានផ្ទុះឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៤ មក។ ប្រតិបត្តិការឈ្លានពានមួយនេះបានបណ្តាលឱ្យមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់បាត់បង់ជីវិត និងបានបង្កឱ្យមានវិបត្តិជនភៀសខ្លួនធំបំផុតប្រចាំទ្វីបអឺរ៉ុបចាប់តាំងពីចប់សង្គ្រាមលោកលើកទីពីរមក។ ប្រជាជនអ៊ុយក្រែនប្រហែល ៨ លាននាក់ត្រូវបង្ខំផ្លាស់ប្ដូរទីលំនៅនៅក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេ ហើយជាង ៨.១ លាននាក់បានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេស បើគិតត្រឹមខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។

ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែមុនពេលឈ្លានពាន ទាហានរុស្ស៊ីបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅជុំវិញព្រំដែនប្រទេសអ៊ុយក្រែន ប៉ុន្តែមន្ត្រីរុស្ស៊ីបានចេញបដិសេធ និងច្រានចោលរាល់នូវផែនការវាយប្រហារដែលត្រូវបានគេចោទប្រកាន់។ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោកវ៉្លាឌីមៀរ ពូទីនបានប្រកាសផ្តើម "ប្រតិបត្តិការយោធាពិសេស" ដើម្បីគាំទ្ររដ្ឋបំបែកខ្លួននៅអ៊ុយក្រែនពោលគឺ សាធារណរដ្ឋដូណេតស្ក៍ និងលូហ្កានស្ក៍នៃតំបន់ដុនបាស។ ពូទីនបាននិយាយថា គោលដៅនៃប្រតិបត្តិការនេះគឺដើម្បីធ្វើ"វិយោធកម្ម" និង"វិណាស៊ីកម្ម"នៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកបានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវមហិច្ឆតារុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន ប្រឆាំងនឹងអធិបតេយ្យភាពរបស់អ៊ុយក្រែន និងបានអះអាងមិនពិតថា អ៊ុយក្រែនត្រូវបានកំពុងគ្រប់គ្រងដោយក្រុមនិយមណាស៊ីដែលកំពុងតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើជនជាតិភាគតិចរុស្ស៊ី។ ប៉ុន្មាននាទីក្រោយពីការប្រកាសផ្តើមប្រតិបត្តិការពិសេសនោះ ការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសនិងផ្លូវគោកក៏បានចាប់ផ្តើមពីទិសខាងជើង ចេញពីប្រទេសបេឡារុសតម្រង់ឆ្ពោះទៅរដ្ឋធានីគៀវ និងតាមទិសផ្សេងៗទៀតរួមមាន៖ ទិសឦសានឆ្ពោះទៅទីក្រុងខាគីវ ទិសខាងត្បូងផ្តើមចេញពីតំបន់គ្រីមៀ និងទិសអាគ្នេយ៍ចេញពីតំបន់ដុនបាស។ ជាការឆ្លើយតបទៅរុស្ស៊ីវិញ ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោកវ៉ូឡូឌីមីរ ហ្សេឡេនស្គីបានអនុម័តច្បាប់អាជ្ញាសឹក និងបានបញ្ជាឱ្យមានការចល័តទ័ពទ្រង់ទ្រាយធំដើម្បីការពារប្រទេសរបស់ខ្លួន។

ទាហានរុស្ស៊ីបានដកថយចេញពីសមរភូមិភាគខាងជើងនៅអំឡុងខែមេសា។ ចំណែកនៅឯជួរប្រយុទ្ធខាងត្បូង និងអាគ្នេយ៍វិញ រុស្ស៊ីបានវាយដណ្ដើមយកបានទីក្រុងខឺសុនក្នុងខែមីនា និងទីក្រុងម៉ារីអ៊ូប៉ូលនៅខែឧសភា។ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា រុស្ស៊ីបានប្រកាសផ្តើមសមរភូមិដុនបាសសារជាថ្មីឡើងវិញ។ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តទម្លាក់គ្រាប់បែកលើមូលដ្ឋានយោធា និងស៊ីវិលដែលសុទ្ធសឹងតែមានទីតាំងនៅឆ្ងាយពីជួរប្រយុទ្ធ រួមទាំងបណ្តាញថាមពលរបស់អ៊ុយក្រែនពេញមួយសិសិររដូវ។ នៅចុងឆ្នាំ២០២២ អ៊ុយក្រែនបានប្រកាសវាយបកទៅវិញតាមជួរប្រយុទ្ធខាងត្បូង និងខាងកើត។ មិនយូរប៉ុន្មាន រុស្ស៊ីក៏បានប្រកាសកាត់ផ្ដាច់តំបន់ដែលខ្លួនកំពុងកាន់កាប់ចំនួនបួនមកបញ្ចូលជាទឹកដីរុស្ស៊ីដោយខុសច្បាប់។^[១៣]^[១៤] នៅក្នុងខែវិច្ឆិកា អ៊ុយក្រែនបានវាយយកទីក្រុងខឺសុនបានមកវិញ។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ រុស្ស៊ីបានត្រៀមទាហានជិត ២០០,០០០ នាក់បន្ថែមទៀតសម្រាប់យុទ្ធនាការវាយប្រហារជាថ្មីសម្ដៅទៅរកទីក្រុងបាក់មុត។^[១៥]

សកម្មភាពឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែនបានទទួលរងនូវការថ្កោលទោសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។^[១៦] មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តលើដំណោះស្រាយ ES-១១/១ ដោយថ្កោលទោសលើការឈ្លានពាន និងបានទាមទារឱ្យរុស្ស៊ីដកទ័ពទាំងប៉ុន្មានរបស់ខ្លួនដែលមានវត្តមាននៅលើទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបានបញ្ជាឱ្យរុស្ស៊ីផ្អាកប្រតិបត្តិការយោធារបស់ខ្លួន ខណៈដែលក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបបានដកប្រទេសរុស្ស៊ីចេញពីអង្គការរបស់ខ្លួន។ ប្រទេសជាច្រើនបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើប្រទេសរុស្ស៊ី និងរួមទាំងបេឡារុស ហើយបានរួមគ្នាបញ្ជូនជំនួយមនុស្សធម៌ និងយោធាដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ បាតុកម្មប្រឆាំងរុស្ស៊ីបានកើតឡើងនៅជុំវិញពិភពលោក រីឯនៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ីវិញ បាតុករប្រឆាំងនឹងសង្គ្រាមគឺនឹងត្រូវចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ ហើយសារព័ត៌មានផ្សេងៗត្រូវបានអាជ្ញាធរពិរុទ្ធមើលយ៉ាងតឹងរឹង។ ជាលទ្ធផលនៃការឈ្លានពាននេះ ក្រុមហ៊ុនបរទេសជាង ១,០០០ បានដកខ្លួនចេញពីប្រទេសរុស្ស៊ី និងបេឡារុស។ តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC) បានបើកការស៊ើបអង្កេតលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ការចាប់ពង្រត់កុមារ និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ក្នុងអំឡុងការឈ្លានពាន^[១៧]^[១៨] ហើយនៅខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ICC បានចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោកពូទីន។^[១៩]

ផ្ទៃរឿង

បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែលទើបតែទទួលបានឯករាជ្យថ្មីៗ និងរុស្ស៊ីបានបន្តរក្សាទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធនឹងគ្នា។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤ អ៊ុយក្រែនបានយល់ព្រមចុះលើសន្ធិសញ្ញាស្តីពីការមិនរីកសាយភាយនៃអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយបានដោះកម្ទេចអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងប៉ុន្មានដែលបន្សល់ទុកពីអតីតសហភាពសូវៀត។^[២០] ជាការតបស្នងវិញ រុស្ស៊ី សហរាជាណាចក្រ និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានយល់ព្រមគោរពនូវបូរណភាពទឹកដី និងឯករាជ្យភាពនយោបាយរបស់អ៊ុយក្រែន តាមរយៈអនុស្សរណៈនៃការធានាសន្តិសុខនៅឯទីក្រុងប៊ុយដាប៉ែស។^[២១]^[២២] នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ រុស្ស៊ីបានក្លាយជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសហត្ថលេខីទាំងប៉ុន្មាននៃធម្មនុញ្ញដើម្បីសន្តិសុខអឺរ៉ុប ដោយបាន"បញ្ជាក់ឡើងវិញនូវសិទ្ធិរបស់រដ្ឋចូលរួមនីមួយៗ និងសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើស ឬផ្លាស់ប្តូរប្រព័ន្ធសន្តិសុខរបស់ពួកគេ រួមទាំងសន្ធិសញ្ញាសម្ព័ន្ធភាពផងដែរ"។^[២៣] ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀត អតីតប្រទេសប្លុកបូព៌ាជាច្រើនបានចូលរួមជាមួយអង្គការណាតូ ព្រោះដោយសារការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខនៅក្នុងតំបន់ដែលមានប្រទេសរុស្ស៊ីជាប់ពាក់ព័ន្ធដូចជា៖ វិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញរុស្ស៊ីឆ្នាំ១៩៩៣ សង្រ្គាមនៅអាប់កាស៊ី (១៩៩២–១៩៩៣) និងសង្រ្គាមឆេឆិនលើកទី១ (១៩៩៤–១៩៩៦) ជាដើម។^[២៤] មេដឹកនាំរុស្ស៊ីជាច្រើនបានអះអាងថា មហាអំណាចលោកខាងលិចបានសន្យានឹងរុស្ស៊ីថាសម្ព័ន្ធណាតូនឹងមិនពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនមកទិសខាងកើតនោះឡើយ ប៉ុន្តែអំណះអំណាងនេះត្រូវបានគេជំទាស់ និងច្រានចោលទៅវិញ។^[២៥]^[២៦] នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលណាតូឆ្នាំ២០០៨ នៅឯទីក្រុងប៊ុយការែស ប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងចចជីបានស្នើសុំសិទ្ធិចូលរួមជាសមាជិកអង្គការណាតូ។^[២៧] យោបល់ឆ្លើយតបរបស់សមាជិកផ្លូវការណាតូនីមួយៗមានលក្ខណៈចម្រុះដោយបណ្តារដ្ឋនៅអឺរ៉ុបខាងលិចបានសម្តែងនូវសេចក្ដីព្រួយបារម្ភជុំវិញការចេញប្រឆាំងរបស់រុស្ស៊ី។^[២៨] ទីបំផុត ណាតូបានបដិសេធមិនផ្តល់សមាជិកភាពដល់អ៊ុយក្រែន និងចចជី ប៉ុន្តែពួកគេបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយយល់ព្រមថា"ប្រទេសទាំងពីរគង់តែក្លាយជាសមាជិកអង្គការណាតូនៅថ្ងៃណាមួយ"។ លោកពូទីនបានចេញមុខប្រឆាំងយ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះការដេញថ្លៃសមាជិកភាពណាតូរបស់រដ្ឋទាំងពីរ^[២៩] ហើយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរុស្ស៊ីលោកស៊ែរជី ឡាហ្វរូហ្វបាននិយាយថា រុស្ស៊ីនឹងធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងដើម្បីទប់ស្កាត់ប្រទេសទាំងពីរពីការចូលជាសមាជិកអង្គការណាតូ។^[៣០]

នៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោកវិចទ័រ យ៉ានូកូវិចបានបដិសេធមិនចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសមាគមន៍ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប (EU) ដោយបានប្រើប្រាស់អំណាចនយោបាយសង្កត់លើសភាជាតិ រួចបានបង្វែរខ្លួនមកជ្រើសរើសពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយសហភាពសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ាស៊ីដែលដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីវិញ។ សារព័ត៌មានមួយចំនួនបានចុះផ្សាយអំពីសម្ពាធដែលរុស្ស៊ីបានដាក់មកលើអ៊ុយក្រែនដែលបង្ខំឱ្យប្រមុខដឹកនាំអ៊ុយក្រែនបដិសេធនូវកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។^[៣១] ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះបានបង្កឱ្យមានរលកបាតុកម្មគាំទ្រសហភាពអឺរ៉ុបដែលគេនិយមហៅថា អឺរ៉ូម៉ីដាន (Euromaidan) ហើយជាលទ្ធផល លោកយ៉ានូកូវិចត្រូវបានផ្តួលទម្លាក់ចេញពីអំណាចនៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ ហើយចលនាគាំទ្ររុស្ស៊ីក៏បានផ្ទុះឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៅតំបន់ប៉ែកខាងកើត និងត្បូងនៃទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ ទាហានរុស្ស៊ីដែលមិនមានសញ្ញាសម្គាល់ពីសាមីខ្លួនបានឆក់យកឱកាសនេះចូលកាន់កាប់ទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងតំបន់គ្រីមៀ ហើយថែមទាំងបានដណ្តើមកាន់កាប់សភាប្រចាំតំបន់គ្រីមៀទៀតផង។ នៅអំឡុងខែមីនា រុស្ស៊ីបានរៀបចំប្រជាមតិមួយ និងបានកាត់ឧបទ្វីបគ្រីមៀបញ្ចូលជាកម្មសិទ្ធិទឹកដីរបស់ខ្លួន។ មួយខែក្រោយមកគឺនៅខែមេសា ឆ្នាំ២០១៤ សង្គ្រាមបានផ្ទុះឡើងនៅតំបន់ដុនបាស ហើយរដ្ឋផ្តាច់ខ្លួនចំនួនពីរក៏បានលេចជារូបរាងឡើង (គាំទ្រដោយប្រទេសរុស្ស៊ី)^[៣២]^[៣៣]^[៣៤] ពោលគឺ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ និងលូហ្កានស្ក៍។^[៣៥]^[៣៦] កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្កឹដែលបានចុះហត្ថលេខានៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤ និងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥ គឺជាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងបញ្ឈប់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្នា ប៉ុន្តែបទឈប់បាញ់មិនដែលត្រូវបានចុះជាផ្លូវការឡើយ។^[៣៧] សមាជិកទម្រង់ន័រម៉ង់ឌី៖ ប្រទេសបារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងអ៊ុយក្រែនបានមើលឃើញកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងមីនស្កឹ ជាកិច្ចព្រមព្រៀងតែរវាងរុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែនប៉ុណ្ណោះ ខណៈរុស្ស៊ីទទូចថា អ៊ុយក្រែនគួរតែចរចាដោយផ្ទាល់ជាមួយរដ្ឋបំបែកខ្លួនទាំងពីរនោះ។^[៣៨]^[៣៩]

នៅឆ្នាំ២០២១ លោកពូទីនបានបដិសេធមិនព្រមធ្វើកិច្ចពិភាក្សាកម្រិតខ្ពស់ជាមួយហ្សេឡេនស្គី ហើយរដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ីបានចេញគាំទ្រនូវអត្ថបទមួយរបស់អតីតប្រធានាធិបតីលោកឌីមីទ្រី ម៉េដវេដេវជាសាធារណៈ ដែលក្នុងនោះវាបានប្រកែកថា រាល់ដំណោះស្រាយរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែនគឺគ្មានអត្ថន័យអ្វីឡើយ ខណៈដែលអ៊ុយក្រែននៅតែបន្តដើរតួជា"រដ្ឋចំណុះ"របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។^[៤០] ការកាត់ឧបទ្វីបគ្រីមៀធ្វើជាកម្មសិទ្ធិទឹកដីរបស់ខ្លួនបាននាំឱ្យមានរលកថ្មីនៃជាតិនិយមរុស្ស៊ី ដោយចលនាចក្រពត្តិនិយមរុស្ស៊ីថ្មីភាគច្រើនប្រាថ្នាចង់កាត់ទឹកដីអ៊ុយក្រែនបន្ថែមទៀត ដូចជាផែនការណូវ៉ូរ៉ូស៊ីយ៉ាជាដើម។^[៤១] នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ លោកពូទីនបានបោះពុម្ពអត្ថបទមួយដែលមានចំណងជើងថា "ស្តីពីការរួបរួមជាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់រុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន" ដោយបញ្ជាក់ជាថ្មីថាជនជាតិរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែនគឺជា"ជនជាតិតែមួយ"។^[៤២] អ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើនបានកត់សម្គាល់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំរុស្ស៊ីមានទស្សនៈបំប្លែងចំពោះអ៊ុយក្រែនសម័យទំនើប ក៏ដូចជាប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួន។^[៤៣]^[៤៤]^[៤៥]

វិបត្តិមុនការឈ្លានពាន

ព័ត៌មានបន្ថែម៖ វិបត្តិរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនឆ្នាំ២០២១–២០២២

ការឈ្លានពាន និងចលនាតស៊ូ

ការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ បន្ទាប់ពីលោកពូទីនបានប្រកាសអំពីបំណងធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា។^[៤៦] ការឈ្លានពានពេញលេញត្រូវបានអនុវត្តឡើងដោយមានកងពលថ្មើរជើងដែលមានការគាំទ្រពីរថក្រោះ និងការគាំទ្រផ្លូវអាកាសនៅភាគខាងកើតអ៊ុយក្រែន រួមជាមួយនឹងការបាញ់មីស៊ីលនិងគ្រាប់ផ្លោងរាប់សិបគ្រាប់ចូលទៅទូទាំងប្រទេសអ៊ុយក្រែន។^[៤៧]^[៤៨] ជាក់ស្តែង កងពលថ្មើរជើង និងកងកម្លាំងរថក្រោះបានផ្តើមការវាយលុកពីបួនទិសរួមមាន៖ ទិសខាងជើង (សម្រុកទៅទីក្រុងកៀវ) ទិសខាងត្បូង (ចេញពីឧបទ្វីបគ្រីមៀ) ទិសអាគ្នេយ៍ (ចេញពីដែនដីលូហ្កានស្ក៍ និងដុនបាស) និងទិសខាងកើត។^[៤៩]^[៥០] យុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់មីស៊ីលដ៏ធំត្រូវបានប្រព្រឹត្តិទៅដោយរុស្ស៊ីបានបាញ់មីស៊ីលរាប់សិបគ្រាប់ចូលទូទាំងប្រទេសអ៊ុយក្រែនរហូតដល់ភាគខាងលិចក្នុងទីក្រុងល្វីវទៀតផង។^[៥១]^[៥២]

ជួរប្រយុទ្ធខាងជើង

ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋធានីកៀវ រុស្ស៊ីបានលើកទ័ពឈ្លានពានចេញពីប្រទេសបេឡារុសតាមច្រាំងខាងលិចនៃទន្លេឌីណេព័រ ដោយមានគោលដៅជាក់ស្តែងគឺឡោមព័ទ្ធរដ្ឋធានីរបស់អ៊ុយក្រែនពីទិសខាងលិច។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនេះត្រូវបានគាំទ្រដោយកម្លាំងវាយប្រហារចំនួនពីរនៅតាមបណ្តោយច្រាំងខាងកើតនៃទន្លេឌីណេព័រ៖ ខាងលិចនៅទីក្រុងឈើហ៊ីនីវ និងភាគខាងកើតនៅក្រុងស៊ូមី។ កម្លាំងវាយប្រហារភាគខាងកើតអាចទំនងតម្រង់ក្បាលចូលមកឡោមព័ទ្ធទីក្រុងកៀវពីភាគឦសាន និងខាងកើត។^[៤៨]^[៤៧] នៅថ្ងៃដំបូងនៃយុទ្ធនាការឈ្លានពាន កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានដង្ហែរក្បួនឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងកៀវពីប្រទេសបេឡារុសហើយក្នុងដំណើរនេះ ពួកគេបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងខ្មោចដូចជា ឈើណូប៊ីល និងព្រីបយ៉ាត់។^[៥៣]^[៥៤] បន្ទាប់ពីទទួលបានជ័យជម្នះនៅទីក្រុងឈើណូប៊ីល កងកម្លាំងរុស្ស៊ីត្រូវជាប់ដៃប្រយុទ្ធនៅឯភូមិអ៊ីវ៉ានគីវ ភាគខាងជើងនៃជាយក្រុងកៀវ។ កងកម្លាំងអាកាសរុស្ស៊ីបានព្យាយាមដណ្តើមយកអាកាសយានដ្ឋានសំខាន់ៗចំនួនពីរនៅជុំវិញទីក្រុងកៀវ ដោយក្នុងនោះ អាកាសយានដ្ឋានអង់តូនូវត្រូវបានធ្លាក់ក្រោមការកាន់កាប់របស់រុស្ស៊ី^[៥៥] ចំណែកឯមូលដ្ឋានទ័ពអាកាសវ៉ាស៊ីលគីវវិញត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លិញយ៉ាងខ្ទិចខ្ទាំ។^[៥៦]

ក្នុងអំឡុងពេលនៃការវាយប្រហារដំបូងមកលើទីក្រុងកៀវ មានរបាយការណ៍មួយបានបង្ហាញថារុស្ស៊ីបានប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតលោកវ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គីដោយប្រើទាហានស៊ីឈ្នួល និងកងកម្លាំងជនជាតិឆេឆិន។ រដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះត្រូវបានរារាំងដោយមន្ត្រីប្រឆាំងសង្គ្រាមមួយចំនួននៅក្នុងសេវាសន្តិសុខសហព័ន្ធរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ី ដោយមន្ត្រីនោះបានចែកនូវព័ត៌មានសម្ងាត់អំពីផែនការធ្វើឃាតលោកហ្សេឡេនស្គីមុនពេលផែនការត្រូវបានអនុវត្ត។^[៥៧]

គិតត្រឹមថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ក្បួនរថយន្តយោធារុស្ស៊ីដ៏ធំមួយដែលត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាមានប្រវែង ៦៤ គីឡូម៉ែត្រ ត្រូវបានជាប់គាំងខណៈពេលធ្វើដំណើរការឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងកៀវ។^[៥៨] កម្លាំងរុស្ស៊ីដែលមានគោលដៅដណ្តើមទីក្រុងឈើនីហ៊ីវក៏ត្រូវជាប់គាំងផងដែរ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពួកគេសម្រេចចិត្តយាមឡោមព័ទ្ធជុំវិញទីក្រុងនោះ។ នៅឯភាគពាយព្យ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តរុលទៅមុខដោយបានកាន់កាប់ក្រុងប៊ូតឆា ហូស្តូមែល និងវ័រហ្សែលក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅរករដ្ឋធានីកៀវ បើគិតត្រឹមថ្ងៃទី៥ ខែមីនា។^[៥៩]^[៦០] ដល់ថ្ងៃទី១១ ខែមីនា វាត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា ហ្វូងរថយន្តដ៏វែងនោះបានបំបែកទៅទីតាំងខុសៗគ្នា ដោយខ្លះបានចតនៅក្រោមម្លប់ដើមឈើដើម្បីគេចខ្លួនពីការចាប់យករូបភាពពីផ្កាយរណប។ គ្រាប់រ៉ុក្កែតជាច្រើនក៏ត្រូវបានគេរកឃើញផងដែរ។^[៦១] នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការវាយតបវិញដើម្បីទប់កងកម្លាំងរុស្ស៊ីដែលត្រៀមនឹងចូលទីក្រុងកៀវតាមទិសដៅផ្សេងៗ។^[៦២]

មកត្រឹមថ្ងៃទី២០ ខែមីនា យោធារុស្ស៊ីហាក់ដូចជាកំពុងធ្វើការវាយលុកយ៉ាងលឿនដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅចម្បងជាក់ស្តែងរបស់ពួកគេពោលគឺការដណ្តើមកាន់កាប់ទីក្រុងកៀវ រួមជាមួយនឹងការកាន់កាប់អ៊ុយក្រែនភាគខាងកើត និងការបម្លាស់ទីរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនចេញពីរដ្ឋធានី។ ដំណើរចូលកាន់កាប់ទីក្រុងកៀវដោយរុស្ស៊ីមិនបានប្រព្រឹត្តិទៅដោយរលូននោះទេ នេះក៏ព្រោះតែបណ្តាលមកពីកត្តាជាច្រើនរួមមាន៖ ការធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងអស់ក្តីសង្ឃឹមខ្ពស់រវាងកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែន និងរុស្ស៊ី ការប្រើប្រាស់អាវុធទំនើបៗដោយអ៊ុយក្រែនដែលជាជំនួយផ្តល់ដោយសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច កង្វះមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន និងសម្ភារៈបរិក្ខាររបស់រុស្ស៊ី ការបរាជ័យរបស់កងទ័ពជើងអាកាសរុស្ស៊ីក្នុងការសម្រេចបាននូវឧត្តមភាពផ្លូវអាកាស និងសកម្មភាពអំពើបំផ្លិចបំផ្លាញរបស់យោធារុស្ស៊ីខណៈពេលពួកគេកំពុងឡោមព័ទ្ធទីក្រុងធំៗរបស់អ៊ុយក្រែន។^[៦៣]^[៦៤]^[៦៥] ដោយមិនអាចទទួលបានជ័យជំនះភ្លាមៗនៅក្នុងប្រតិបត្តិការកៀវ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីក៏សម្រេចផ្លាស់ប្តូរយុទ្ធសាស្រ្ត ហើយចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់អាវុធប្រឈម ការទម្លាក់គ្រាប់បែកមិនរើសមុខ និងសង្គ្រាមឡោមព័ទ្ធ។^[៦៣]^[៦៦]^[៦៧]

នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា សកម្មភាពវាយតបរបស់អ៊ុយក្រែននៅក្នុងទីក្រុងកៀវបានផ្តល់លទ្ធផលផ្លែផ្កាច្រើនលើសពីអ្វីដែលខ្លួនបានស្មាន់ បន្ទាប់ពីពួកគេបានដណ្តើមបានទីក្រុង និងតំបន់តូចៗនៅភាគខាងកើត និងលិចនៃទីក្រុងកៀវមកវិញ។^[៦៨] កងទ័ពរុស្ស៊ីជាច្រើនបានដកថយចេញពីភាគខាងជើងនៃទីក្រុងកៀវខណៈកំពុងរងការវាយប្រហារច្រើនឡើងៗពីយោធាអ៊ុយក្រែន ហើយនៅចុងខែមីនា កងទ័ពរុស្ស៊ីនៅក្នុងតំបន់ក្រុងប៊ូតឆាបានដកថយចេញទាំងស្រុងទៅភាគខាងជើង។ កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចូលក្នុងក្រុងនេះកាលពីថ្ងៃទី១ ខែមេសា។^[៦៩] អ៊ុយក្រែនបានអះអាងថាខ្លួនបានដណ្តើមកាន់កាប់តំបន់ទាំងមូលជុំវិញរដ្ឋធានីកៀវដោយក្នុងនោះរួមមានក្រុងអៀរពីន ប៊ូតឆា និងហូស្តូមែល។ល។ នៅត្រឹមថ្ងៃទី២ ខែមេសា ភស្តុតាងនៃឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាមត្រូវបានគេរកឃើញនៅទីក្រុងប៊ូតឆា។^[៧០]

ជួរប្រយុទ្ធឦសាន

កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូកទៅដល់អូប្លាសឈើនីហ៊ីវនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ហើយបានឡោមព័ទ្ធទីក្រុងរដ្ឋបាលនៃអូប្លាសនោះ។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ ទីក្រុងធំបំផុតទីពីរនៅក្នុងតំបន់គឺ កូណូតុប ដែលមានចម្ងាយ ៩០ គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនរុស្ស៊ីត្រូវបានរងការវាយប្រហារ និងទីបំផុតកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងរុស្ស៊ី។^[៧១]^[៧២] នៅថ្ងៃដដែរ កងកម្លាំងថ្មីមួយទៀតបានបោះគោលដៅឆ្ពោះទៅកាន់អូប្លាសស៊ូមីដែលមានមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាលឈ្មោះថាស៊ូមីដែលមានចម្ងាយត្រឹមតែ ៣៥ គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីព្រំដែនរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន ហើយដូចនៅឈើនីហ៊ីវអញ្ចឹង ទីក្រុងស៊ូមីត្រូវបានរងការវាយប្រហារដោយអង្គភាពរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែមិនបានធ្លាក់ក្នុងដៃពួកគេទេ។^[៧៣]

ជួរប្រយុទ្ធខាងកើត

នៅឯដែនដីភាគខាងកើត ទាហានរុស្ស៊ីបានព្យាយាមចូលកាន់កាប់ក្រុងការគីវដែលមានចម្ងាយតិចជាង ៣៥ គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីព្រំដែនប្រទេសរុស្ស៊ី។^[៧៤] ក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធ រថក្រោះរុស្ស៊ីត្រូវប្រឈមជាមួយនឹងកម្លាំងតស៊ូការពារដ៏រឹងមាំរបស់អ៊ុយក្រែន។ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ទីក្រុងនេះត្រូវបានរុស្ស៊ីដាក់គោលដៅទម្លាក់គ្រាប់មីស៊ីលពីលើ ហើយជាលទ្ធផល វាបានសម្លាប់ជីវិតមនុស្សអស់ជាច្រើននាក់។^[៧៥] នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ក្រសួងការពារជាតិរុស្ស៊ីបានថ្លែងថា ខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីបើកប្រតិបត្តិការយោធាដំណាក់កាលទីពីរដោយមានគោលដៅកាន់កាប់ទីក្រុងធំៗនៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ុយក្រែន។^[៧៦]

ចំអំឡុងពេលមានការបាញ់ប្រហារមកលើទីក្រុងការគីវកាន់តែខ្លាំងឡើងៗពីភាគីរុស្ស៊ី លុះនៅថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ រុស្ស៊ីក៏បានរាយការណ៍អំពីការវាយប្រហារតាមឧទ្ធម្ភាគចក្រមកលើឃ្លាំងស្តុកទុកប្រេងមួយកន្លែងនៅក្នុងទីក្រុងមួយជាប់ព្រំដែនជាមួយអ៊ុយក្រែន ហើយបានចោទប្រកាន់ថាអ៊ុយក្រែនជាអ្នកវាយប្រហារ។^[៧៧] យ៉ាងណាមិញ ភាគីអ៊ុយក្រែនបានបដិសេធមិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការវាយប្រហារនោះទេ។^[៧៨]

ជួរប្រយុទ្ធខាងត្បូង

នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ យុទ្ធនាការឡោមព័ទ្ធទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូលបានចាប់ផ្តើមនៅពេលដែលការវាយប្រហារបានផ្លាស់ប្តូរទៅទិសខាងកើតឆ្ពោះតម្រង់ចូលក្នុងទីក្រុងនោះ។^[៧៩]^[៨០] ខណៈពេលកំពុងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅបន្តការប្រយុទ្ធនៅម៉ារីយូប៉ូល កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងតូចៗមួយចំនួនដូចជា ប៊ែរឌានស្ក៍ និងមេលីតូប៉ូល។^[៨១]^[៨២] នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ អង្គភាពរុស្ស៊ីមកពីតំបន់ដូណេតស្ក៍បានធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ហើយបានជួបនូវកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែននៅក្បែរភូមិប៉ាវឡូពីល តែជ័យជម្នះត្រូវបានទៅកងកម្លាំងរុស្ស៊ី។^[៨៣]^[៨៤] បើយោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍ នៅអំឡុងពេលល្ងាច កងកម្លាំងជើងទឹករុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការយោធាលើដែនសមុទ្រដោយមានគោលដៅទម្លាក់ទាហានប្រមាណរាប់ពាន់នាក់លើឆ្នេរសមុទ្រអាសូវ ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រពីភាគខាងលិចទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល។^[៨៥]^[៨៦]

នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ រុស្ស៊ីបានផ្តើមយុទ្ធនាការឡោមព័ទ្ធមួយទៀតនៅទីក្រុងអេនែរ្ហូដារ ដើម្បីកាន់កាប់រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរមួយក្នុងក្រុង។^[៨៧] គ្រោះអគ្គិភ័យមួយបានកើតឡើងនៅឯរោងចក្រនោះខណៈពេលកងកម្លាំងទាំងពីរកំពុងបះទង្គិចគ្នា។^[៨៨] ទីភ្នាក់ងារថាមពលអាតូមិកអន្តរជាតិ (IAEA) បានបញ្ជាក់ជាបន្តបន្ទាប់ថា គ្រឿងឧបករណ៍សំខាន់ៗមិនត្រូវបានទទួលរងការខូចខាតអ្វីនោះទេ។^[៨៩] ដល់ថ្ងៃទី៤ ខែមីនា រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរនោះក៏បានធ្លាក់ក្រោមការកាន់កាប់របស់រុស្ស៊ី។ ទោះជាមានសេចក្តីរាយការណ៍ថាមានអគ្គិភ័យឆាបឆេះមែន ប៉ុន្តែរោងចក្រថាមពលនោះមិនបានធ្លាយចេញសាយនូវវិទ្យុសកម្មអ្វីឡើយ។^[៩០] នៅថ្ងៃទី២ ខែមីនា កងទ័ពរុស្ស៊ីបានទទួលជ័យជម្នះនៅក្នុងសមរភូមិប្រយុទ្ធគែរសុន ហើយទីក្រុងគែរសុននេះក៏បានក្លាយជាទីក្រុងដ៏សំខាន់ដំបូងគេរបស់អ៊ុយក្រែនដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងរុស្ស៊ីចាប់តាំងពីការឈ្លានពានបានកើតឡើង។^[៩១] បន្ទាប់មក កងទ័ពរុស្ស៊ីបានបន្តដំណើរទៅកាន់ក្រុងមីកូលៃអ៊ីហ្វ ហើយបានបើកការវាយលុកមកលើទីក្រុងនេះនៅពីរថ្ងៃក្រោយ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវបានកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនច្រានចេញពីបរិវេណទីក្រុងវិញ។^[៩២] នៅថ្ងៃទី២ ខែមីនា កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្តើមការវាយលុកលើក្រុងហូរលីវកា^[៩៣] ដែលជាទីក្រុងមួយស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤។^[៩៤] បន្ទាប់ពីរងការវាយប្រហារដោយមីស៊ីលជាថ្មីនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមីនាក្នុងទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល រដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនបានចេញអះអាងថា មានមនុស្សជាង ២,៥០០ នាក់ក្នុងទីក្រុងបានបាត់បង់ជីវិត។^[៩៥]

ត្រឹមថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូលត្រូវបានឡោមព័ទ្ធទាំងស្រុង ហើយការប្រយុទ្ធគ្នាបានរាលដាលដល់កណ្តាលក្រុង ដែលជាហេតុនាំឱ្យកិច្ចប្រឹងប្រែងជម្លៀសជនស៊ីវិលមិនអាចប្រព្រឹត្តិទៅរួច។^[៩៦] កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមីនា សាលាសិល្បៈមួយនៃទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ដែលជាទីកន្លែងជ្រកកោនរបស់មនុស្សប្រហែល ៤០០ នាក់ត្រូវរងការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីរុស្ស៊ី។^[៩៧] នៅថ្ងៃដដែរ ពេលដែលកងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តពង្រួមការឡោមព័ទ្ធទីក្រុងនោះ រដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ីបានទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរក្រុងទម្លាក់អាវុធចុះចាញ់ប៉ុន្តែត្រូវមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនជាច្រើននាក់បានបដិសេធ។^[៤៩]^[៥០] នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូលទៅដល់កណ្តាលក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ខណៈដែលដំណាក់កាលទីពីរនៃការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើមដំណើរការឡើង។^[៩៨] រដ្ឋបាលក្រុងបានចោទប្រកាន់ទាហានរុស្សីថាបានព្យាយាមធ្វើឱ្យប្រជាជនក្រុងបាក់ទឹកចិត្តដោយការស្រែកជាសាធារណៈអំពីជ័យជម្នះរបស់រុស្ស៊ី រួមទាំងអំណះអំណាងថាទីក្រុងអូដេសាត្រូវបានកាន់កាប់រួចហើយ។^[៩៩] នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ុយក្រែន លោកអូល្ហា ស្តេហ្វានីស៊ីណាបាននិយាយថា "ប្រជាជននៅម៉ារីយូប៉ូលមិនមានទឹកប្រើប្រាស់គ្រាប់គ្រាន់ ព្រមទាំងស្បៀងអាហារ និងអ្វីៗទាំងអស់។ ជាង ៨៥ ភាគរយនៃទីក្រុងទាំងមូលត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ" ហើយលោកបានបន្តថា គោលដៅរបស់រុស្ស៊ីគឺ"គ្មានអ្វីទាក់ទងនឹងមនុស្សជាតិឡើយ"។^[១០០] នៅក្នុងការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរវាងលោកពូទីន និងម៉ាក្រុងនាថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា៖ លោកពូទីនបាននិយាយថា ការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើម៉ារីយូប៉ូលនឹងបិទឆាកបញ្ចប់ ប្រសិនបើកងទ័ពអ៊ុយក្រែនសុំចុះចាញ់ប្រគល់ទីក្រុងទាំងមូលមកឱ្យរុស្ស៊ី ពិសេសគឺនៅពេលដែលទីក្រុងនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញដ៏ហិនហោច និងការឡោមព័ទ្ធពីគ្រប់ទិសតំបន់។^[១០១]

អ៊ុយក្រែនខាងលិច

កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានធ្វើការវាយប្រហារដោយបានបាញ់មីស៊ីលល្បឿនជាច្រើនគ្រាប់សម្តៅទៅកន្លែងហ្វឹកហ្វឺនយោធានៅទីក្រុងយ៉ាវ៉ូរីវក្នុងអូប្លាសល្វីវ ជិតព្រំដែនប្រទេសប៉ូឡូញ។ អភិបាលតំបន់បានរាយការណ៍ថា យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្សចំនួន ៣៥ នាក់បានបាត់បង់ជីវិតដោយសារការវាយប្រហារនេះ។^[១០២]^[១០៣] នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា រុស្ស៊ីបានពង្រីកយុទ្ធនាការវាយប្រហាររបស់ពួកគេដល់ទីក្រុងល្វីវ ដោយមន្ត្រីយោធាអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា មីស៊ីលដំបូងៗដែលបាញ់មកលើល្វីវទំនងជាមីស៊ីលដែលបាញ់បង្ហោះតាមដែនអាកាសដែលអាចមានប្រភពមកពីយន្តហោះចម្បាំងហោះហើរនៅឯសមុទ្រខ្មៅ។^[១០៤]

ជម្លោះដែនអាកាស

នៅថ្ងៃទី៦ ខែមីនា អគ្គសេនាធិការនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធអ៊ុយក្រែនបានរាយការណ៍ថា យន្តហោះរុស្ស៊ីចំនួន ៨៨ គ្រឿងត្រូវបានបំផ្លាញចាប់តាំងពីសង្គ្រាមបានចាប់ផ្តើម។^[១០៥] ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក្តី មន្ត្រីការពារជាតិកំពូលអាមេរិកលាក់មុខម្នាក់បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Reuters កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមីនាថា ប្រទេសរុស្ស៊ីនៅតែសល់យន្តហោះចម្បាំង និងឧទ្ធម្ភាគចក្រ"មួយភាគធំ"ដែលកំពុងប្រមូលផ្តុំនៅជិតទឹកដីអ៊ុយក្រែន និងត្រៀមចូលដែនអាកាសព្រំដែនរួចជាស្រេច។^[១០៦]

ជម្លោះដែនទឹក

អ៊ុយក្រែនជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅជាប់សមុទ្រខ្មៅដែលមានច្រកចូលតាមច្រកសមុទ្របូស្បូរូស និងដារដាណែល ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសតួកគី។ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ តួកគីបានអនុវត្តតាមសន្ធិសញ្ញាម៉ុងទ្រុកឆ្នាំ១៩៣៦ និងបិទច្រកសមុទ្រទាំងពីរ ហាមឃាត់នាវាចម្បាំងរុស្ស៊ីដែលមិនបានចុះបញ្ជីនៅឯមូលដ្ឋានទឹកក្នុងសមុទ្រខ្មៅ ហើយមិនត្រឡប់ទៅចូលចតនៅកំពង់ផែដើមវិញ។ ជាក់ស្តែង តួកគីបានបដិសេធការឆ្លងកាត់នាវាកងទ័ពជើងទឹករុស្ស៊ីចំនួនបួនដែលរកឆ្លងកាត់ច្រកសមុទ្រតួកគី។^[១០៧]^[១០៨]^[១០៩]

កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ សេវាឆ្មាំព្រំដែនរដ្ឋអ៊ុយក្រែនបានប្រកាសថា នាវាកងទ័ពជើងទឹករុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមធ្វើការវាយប្រហារលើកោះពស់របស់ខ្លួននៅក្នុងសមុទ្រខ្មៅ។^[១១០] នាវាចម្បាំងរបស់រុស្ស៊ីបានបាញ់គ្រាប់ចូលទៅលើកោះនោះដោយកាំភ្លើងធំនៅលើនាវារបស់ពួកគេ។^[១១១] បន្ទាប់ពីការបាញ់ប្រហារ ទាហានរុស្ស៊ីមួយក្រុមបានចូលចតនៅឆ្នេរកោះ ហើយក៏បានដណ្តើមកាន់កាន់យកកោះពស់បានដោយជោគជ័យ។^[១១២] នៅថ្ងៃដដែរ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានផ្តើមការវាយប្រហារលើមូលដ្ឋានទ័ពអាកាសឈូហ៊ូអ៊ី^[១១៣] ដែលជាកន្លែងផ្ទុកដ្រូនប្រភេទ Bayraktar TB2។ ការវាយប្រហារនេះបានបង្កការខូចខាតដល់កន្លែងស្តុកប្រេង និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្បែរៗនោះ។^[១១៤]

កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា មន្ត្រីអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា នាវារបស់រុស្ស៊ីបានចូលចតនៅទីក្រុងប៊ែរឌានស្ក៍ តែក្នុងនោះមាននាវាចំនួនពីរត្រូវបានកំទេចដោយគ្រាប់រ៉ុក្កែតរបស់អ៊ុយក្រែន។^[១១៥]^[៦៨]^[៨១]

ចលនាតស៊ូរបស់ប្រជាជនអ៊ុយក្រែន

ជនស៊ីវិលអ៊ុយក្រែនបានរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ី ដោយពួកគេបានស្ម័គ្រចិត្តចុះចូលជាមួយអង្គភាពការពារទឹកដី ផលិតគ្រាប់បែកដប បរិច្ចាគស្បៀងអាហារ សាងសង់របាំងការពារយោធា^[១១៦] និងជួយដឹកជញ្ជូនជនភៀសខ្លួន។ល។^[១១៧] ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការអំពាវនាវពីទីភ្នាក់ងារដឹកជញ្ជូនអ៊ុយក្រែន ប្រជាជនស៊ីវិលបានរុះរើ ឬផ្លាស់ប្តូរផ្លាកសញ្ញាផ្លូវគោក សាងសង់របាំងបណ្តោះអាសន្ន និងបិទច្រកផ្លូវផ្សេងៗ។ របាយការណ៍តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមបានបង្ហាញអំពីបាតុកម្មតាមដងផ្លូវប្រឆាំងនឹងកងកម្លាំងរុស្ស៊ីនៅក្នុងទឹកដីកាន់កាប់ ហើយជារឿយៗវាបានវិវត្តទៅជាជម្លោះពាក្យសម្ដី និងការប្រឈមមុខដោយផ្ទាល់ជាមួយកងទ័ពរុស្ស៊ី។^[១១៨]

ក្នុងករណីខ្លះ មនុស្សមួយចំនួនបានយកខ្លួនប្រាណរបស់គេទៅរារាំងយានយន្តយោធារុស្ស៊ី ហើយវាជាវិធីសាស្ត្រមួយដែលបង្ខំឱ្យកងកម្លាំងរុស្ស៊ីដកថយទៅក្រោយវិញ។^[១១៨]^[១១៩]^[១២០] ប្រតិកម្មរបស់ទាហានរុស្ស៊ីចំពោះចលនាតស៊ូរបស់ជនស៊ីវិលគឺមានជាច្រើនទម្រង់ខុសៗគ្នាដែលក្នុងនោះមានដូចជា ការចូលរួមចរចាជាមួយក្រុមបាតុករ^[១១៨] ការបាញ់គំរាមទៅលើអាកាស ឬដោយផ្ទាល់ទៅក្នុងហ្វូងមនុស្ស។^[១២១] នៅអំឡុងពេលឈ្លានពាន គេឃើញមានការចាប់ឃុំខ្លួនក្រុមបាតុករជនជាតិអ៊ុយក្រែនជាច្រើននាក់ ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអ៊ុយក្រែនបានរាយការណ៍ពីការបាត់ខ្លួន ការប្រល័យជីវិត ការចាប់ធ្វើចំណាប់ខ្មាំង ការសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ និងអំពើហិង្សាផ្លូវភេទមកលើប្រជាជនអ៊ុយក្រែនដែលប្រព្រឹត្តដោយយោធារុស្ស៊ី។^[១២២]

អន្តរាគមន៍ពីយោធាបរទេស

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤ មក សហរាជាណាចក្រ សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងអង្គការណាតូបានផ្តល់ជំនួយយោធាដែលមិនផ្តល់ផលប៉ះពាល់គ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតជាច្រើនទៅកាន់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។^[១២៣] នៅពេលដែលរុស្ស៊ីកំពុងប្រមូលផ្តុំឧបករណ៍ និងកងកម្លាំងយោធារបស់ខ្លួននៅតាមព្រំដែនអ៊ុយក្រែន សហរដ្ឋអាមេរិកក៏សម្រេចយល់ព្រមអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋសមាជិកណាតូមួយចំនួនផ្ទេរអាវុធដែលផលិតដោយអាមេរិកទៅកាន់អ៊ុយក្រែន។^[១២៤] បន្ទាប់ពីការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើម ប្រទេសសមាជិកណាតូ រួមទាំងអាល្លឺម៉ង់ផង បានយល់ព្រមផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងសព្វាវុធ ប៉ុន្តែណាតូក្នុងនាមជាអង្គការមួយមិនបានធ្វើសកម្មភាពដូចគ្នានោះទេ។^[១២៥]^[១២៦]^[១២៧] អង្គការណាតូ និងប្រទេសជាសមាជិករបស់ខ្លួនក៏បានបដិសេធមិនបញ្ជូនកងទ័ពចូលទៅក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែនផងដែរ ព្រោះថាវានឹងប្រថុយនឹងសង្រ្គាមទ្រង់ទ្រាយធំមួយ^[១២៨]^[១២៩] អ្នកជំនាញមួយចំនួនបានចាត់ទុកសេចក្តីសម្រេចបែបនេះថាជាគោលនយោបាយសម្របសម្រួល។^[១៣០]^[១៣១]

កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោកអង់តូនី ប្លីងកិនបានប្រកាសថា លោកបានរៀបចំទឹកដីប្រាក់ចំនួន ៣៥០ លានដុល្លារទុកជាជំនួយយោធា រួមទាំងប្រព័ន្ធប្រឆាំងគ្រឿងការពារ និងប្រឆាំងយន្តហោះផងដែរ។^[១៣២]^[១៣៣] នៅថ្ងៃបន្ទាប់ សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួននឹងផ្តល់ជំនួយយោធាដែលស្មើនឹងទឹកប្រាក់ចំនួន ៤៥០ លានអឺរ៉ូ (៥០២ លានដុល្លារអាមេរិក) និង ៥០ លានអឺរ៉ូ (៥៦ លានដុល្លារអាមេរិក) បន្ថែមទៀតសម្រាប់ជំនួយឧបករណ៍ដែលមិនប៉ះពាល់ជីវិតទៅដល់អ៊ុយក្រែន ដោយមានប្រទេសប៉ូឡូញដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលចែកចាយ។^[១៣៤]^[១៣៥] ក្នុងអំឡុងសប្តាហ៍ដំបូងនៃការឈ្លានពាន ប្រទេសសមាជិកណាតូបានផ្គត់ផ្គង់អាវុធប្រឆាំងរថក្រោះជាង ១៧,០០០ គ្រឿងដល់អ៊ុយក្រែន^[១៣៦] ហើយនៅពាក់កណ្តាលខែមីនា ចំនួននេះត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថាបានកើនច្រើនជាង ២០,០០០ គ្រឿងទៅទៀត។^[១៣៧]

លោកអាណាតូលី ប៊ីប៊ីលូវ ប្រធានាធិបតីនៃរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូងដែលជារដ្ឋបំបែកខ្លួនពីប្រទេសចចជីបានប្រកាសនៅថ្ងៃទី២៦ ខែមីនាថា កងទ័ពអូសេទីខាងត្បូងនឹងត្រូវបញ្ជូនចូលប្រទេសអ៊ុយក្រែន។^[១៣៨]^[១៣៩] ក្រោយមក វាត្រូវបានបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ថា លោកប៊ីប៊ីលូវបានសម្តៅលើប្រជាជនអូសេទីដែលមានសញ្ជាតិរុស្ស៊ីឬជាអ្នកបម្រើការក្នុងជួរយោធារុស្ស៊ីនៅឯមូលដ្ឋានយោធាទីបួននៃកងទ័ពរុស្ស៊ីទី ៥៨ ដែលកំពង់ឈរជើងនៅក្នុងរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូងនេះឯង។^[១៤០]^[១៤១]

កម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តបរទេស

កំណត់សម្គាល់

↑ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ គឺជារដ្ឋផ្តាច់ខ្លួនដែលបានប្រកាសឯករាជ្យនៅអំឡុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤ ដោយទទួលបានការទទួលស្គាល់ពីរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូង (រដ្ឋគ្នីគ្នាដែលមានការទទួលស្គាល់តិចតួច) និងប្រទេសរុស្ស៊ី (ឆ្នាំ២០២២)។^[១]
↑ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតលូហ្កានស្ក៍ គឺជារដ្ឋផ្តាច់ខ្លួនដែលបានប្រកាសឯករាជ្យនៅអំឡុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤ ដោយទទួលបានការទទួលស្គាល់ពីរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូង (រដ្ឋគ្នីគ្នាដែលមានការទទួលស្គាល់តិចតួច) និងប្រទេសរុស្ស៊ី (ឆ្នាំ២០២២)។^[២]^[៣]
↑ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើប្រតិបត្តិការឈ្លានពានរបស់គេចេញពីទឹកដីប្រទេសបេឡារុស។^[៤]^[៥] ប្រធានាធិបតីបេឡារុស លោកអាឡិចសាន់ដឺ លូកាឆេនកូក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា កងទ័ពបេឡារុសអាចនឹងចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការឈ្លានពានមួយនេះ ប្រសិនបើមានការចាំបាច់^[៦] ហើយមីស៊ីលរបស់រុស្ស៊ីជាច្រើនគ្រាប់ត្រូវបានគេប្រទះឃើញបាញ់ចេញពីដែនដីបេឡារុស។^[៧] មន្ត្រីអ៊ុយក្រែនជាច្រើនបានអះអាងថា ទាហានបេឡារុសបានហោះជំហានឆ្លងចូលដែនដីអ៊ុយក្រែនរួចទៅហើយ។^[៨]

ឯកសារយោង

↑ "South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic". Information Telegraph Agency of Russia. 27 June 2014. http://tass.ru/en/world/738110.
↑ Alec, Luhn (6 November 2014). "Ukraine's rebel 'people's republics' begin work of building new states". The Guardian. Donetsk. Retrieved 31 January 2022.
↑ "Общая информация" [(ភាសារុស្ស៊ី) ព័ត៌មានទូទៅ]. Official site of the head of the Lugansk People's Republic. Archived from the original on 12 មីនា 2018. Retrieved 11 March 2018. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
↑ Lister, Tim; Kesa, Julia (24 February 2022). "Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders". CNN. Kyiv. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c.
↑ Murphy, Palu (24 February 2022). "Troops and military vehicles have entered Ukraine from Belarus". CNN. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_d115a65e9b6348752422ad427fa83b95.
↑ Rodionov, Maxim; Balmforth, Tom (25 February 2022). "Belarusian troops could be used in operation against Ukraine if needed, Lukashenko says". Reuters. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 23 មីនា 2022.
↑ "Missiles launched into Ukraine from Belarus". BBC News. 27 February 2022. https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60542877?pinned_post_locator=urn:asset:4b1fae66-d68a-4ba0-9cb3-bf962c5a10d2.
↑ "Ukrainian Official Says Belarus Has Joined the War, as Russia Pummels Kharkiv". Time. 1 March 2022. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 22 មីនា 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
↑ Barnes, Julian E.; Crowley, Michael; Schmitt, Eric (10 January 2022). "Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans". https://www.nytimes.com/2022/01/10/us/politics/russia-ukraine-helicopters.html.
↑ Bengali, Shashank (18 February 2022). "The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine.". The New York Times. https://www.nytimes.com/live/2022/02/18/world/ukraine-russia-news.
↑ ^១១,០ ^១១,១ ^១១,២ The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies. 2021. ល.ស.ប.អ. 978-1032012278.
↑ "20,000 foreign volunteers in Ukraine 'to join fight against Russia'". South China Morning Post. 7 March 2022. Archived from the original on 9 មីនា 2022.
↑ Berlinger, Joshua; Chernova, Anna; Lister, Tim (30 September 2022). "Putin announces annexation of Ukrainian regions in defiance of international law". CNN. https://www.cnn.com/2022/09/30/europe/putin-russia-ukraine-annexation-intl/index.html.
↑ Speri, Alice (8 October 2022). "Will Putin Face Prosecution for the Crime of Aggression in Ukraine?". The Intercept. Retrieved 14 មេសា 2023.
↑ Schwirtz, Michael; Addario, Lynsey (6 February 2023). "Outnumbered and Worn Out, Ukrainians in East Brace for Russian Assault". The New York Times. ល.ត.ម.អ. 0362-4331. https://www.nytimes.com/2023/02/06/world/europe/ukraine-russia-offensive.html.
↑ Bellinger III, John B. (28 February 2022). "How Russia's Invasion of Ukraine Violates International Law". Council on Foreign Relations. Retrieved 14 មេសា 2023.
↑ Allegretti, Aubrey (3 March 2022). "ICC launches war crimes investigation over Russian invasion of Ukraine". The Guardian. ល.ត.ម.អ. 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2022/mar/03/icc-launches-war-crimes-investigation-russia-invasion-ukraine.
↑ "Ukraine". តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ. Retrieved 14 មេសា 2023.
↑ "International Criminal Court Issues Arrest Warrant for Putin Over Ukraine War Crimes". Bloomberg.com. 17 March 2023. https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-03-17/urgent-icc-issues-arrest-warrant-for-putin-over-ukraine-war-crimes.
↑ Budjeryn, Mariana. "Issue Brief #3: The Breach: Ukraine's Territorial Integrity and the Budapest Memorandum" (PDF). Woodrow Wilson International Center for Scholars. Retrieved 25 មីនា 2022.
↑ Vasylenko, Volodymyr (15 December 2009). "On assurances without guarantees in a 'shelved document'". The Day. https://www.day.kiev.ua/en/article/close/assurances-without-guarantees-shelved-document.
↑ Harahan, Joseph P. (2014). "With Courage and Persistence: Eliminating and Securing Weapons of Mass Destruction with the Nunn-Luger Cooperative Threat Reduction Programs" (PDF). DTRA History Series. Defense Threat Reduction Agency. ASIN B01LYEJ56H. Archived from the original (PDF) on 28 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 25 មីនា 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
↑ "Istanbul Document 1999". Organization for Security and Co-operation in Europe. 19 November 1999. Archived from the original on 1 មិថុនា 2014. Retrieved 25 មីនា 2022.
↑ Hall, Gavin E. L. (14 February 2022). "Ukraine: the history behind Russia's claim that Nato promised not to expand to the east". The Conversation. Retrieved 25 មីនា 2022.
↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Wiegrefe 2022
↑ Baker, Peter (9 January 2022). "In Ukraine Conflict, Putin Relies on a Promise That Ultimately Wasn't". The New York Times. ល.ត.ម.អ. 0362-4331. https://www.nytimes.com/2022/01/09/us/politics/russia-ukraine-james-baker.html.
↑ Bevan, Scott (5 April 2008). "Ukraine-Georgia NATO membership a 'direct threat to Russia'". ABC News. https://www.abc.net.au/news/2008-04-05/ukraine-georgia-nato-membership-a-direct-threat-to/2393800.
↑ Brown, Colin (3 April 2008). "EU allies unite against Bush over Nato membership for Georgia and Ukraine". The Independent: p. 24.
↑ Evans, Michael (5 April 2008). "President tells summit he wants security and friendship". The Times: p. 46.
↑ "Russia army vows steps if Georgia and Ukraine join NATO". Reuters (Moscow). 11 April 2008. https://www.reuters.com/article/us-russia-nato-steps/russia-army-vows-steps-if-georgia-and-ukraine-join-nato-idUSL1143027920080411.
↑ The European Union in Crisis. pp. 3, 274.
↑ Charap, Samuel; Boston, Scott (21 January 2022). "U.S. Military Aid to Ukraine: A Silver Bullet?". RAND Corporation. https://www.rand.org/blog/2022/01/us-military-aid-to-ukraine-a-silver-bullet.html.
↑ Walker, Shaun; Grytsenko, Oksana; Ragozin, Leonid (3 September 2014). "Russian soldier: 'You're better clueless because the truth is horrible'". The Guardian. ល.ត.ម.អ. 1756-3224. ម.ប.គ.ល. 60623878. https://www.theguardian.com/world/2014/sep/03/ukraine-soldier-youre-better-clueless-because-truth-horrible-moscow-ilovaysk.
↑ "Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement". Reuters. 23 October 2014. https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-tanks-exclusive-idUSKCN0IC1GE20141023.
↑ Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 April 2014). "Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid". Kyiv Post (Luhansk: Businessgroup LLC). https://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html.
↑ Ragozin, Leonid (16 March 2019). "Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation". Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/opinions/2019/3/16/annexation-of-crimea-a-masterclass-in-political-manipulation.
↑ "Ukraine ceasefire violated more than 100 times within days: OSCE". Al Jazeera. 29 July 2020. https://www.aljazeera.com/news/2020/7/29/ukraine-ceasefire-violated-more-than-100-times-within-days-osce.
↑ "France says Russia refused to hold ministerial meeting on Ukraine". Reuters. 9 November 2021. https://www.reuters.com/world/europe/france-says-russia-refused-hold-normandy-format-meeting-ukraine-2021-11-09/.
↑ "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី. 12 July 2021. Archived from the original on 19 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 26 មេសា 2023.
↑ "Russia Shouldn't Negotiate With 'Vassal' Ukraine, Ex-President Medvedev Says". The Moscow Times. 11 October 2021. Retrieved 26 មីនា 2022.
↑ Michael, Casey (19 June 2015). "Pew Survey: Irredentism Alive and Well in Russia". The Diplomat. https://thediplomat.com/2015/06/pew-survey-irredentism-alive-and-well-in-russia/.
↑ Putin, Vladimir (12 July 2021). "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". The Kremlin. រដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ី. Archived from the original on 25 មករា 2022. Retrieved 27 មេសា 2023.
↑ Roth, Andrew (7 December 2021). "Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbor". The Guardian. Moscow. Archived from the original on 7 ធ្នូ 2021. Retrieved 27 មេសា 2023.
↑ Dickinson, Peter; Haring, Melinda; Lubkivsky, Danylo; Motyl, Alexander; Whitmore, Brian; Goncharenko, Oleksiy; Fedchenko, Yevhen; Bonner, Brian; Kuzio, Taras (15 July 2021). "Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions". Atlantic Council. Archived from the original on 15 កក្កដា 2021. Retrieved 27 មេសា 2023.
↑ Wilson, Andrew (23 December 2021). "Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?". Royal United Services Institute. Archived from the original on 24 មករា 2022. Retrieved 27 មេសា 2023.
↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Meduza_Putin_announces_invasion
↑ ^៤៧,០ ^៤៧,១ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". CriticalThreats. https://www.criticalthreats.org/analysis/russian-offensive-campaign-assessment-march-4.
↑ ^៤៨,០ ^៤៨,១ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (4 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War. Retrieved 27 មីនា 2022.
↑ ^៤៩,០ ^៤៩,១ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 March 2022. https://www.cbsnews.com/news/ukraine-mariupol-russia-surrender-reject/.
↑ ^៥០,០ ^៥០,១ "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 March 2022. https://www.cbc.ca/news/world/ukraine-russia-war-march21-1.6391709.
↑ Dutton, Jack (25 February 2022). "Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back". Newsweek. https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558.
↑ "Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U". Rostov Gazeta. 25 February 2022. https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u.
↑ "Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts". The Times of Israel. 24 February 2022. https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/.
↑ "(ភាសាអ៊ុយក្រែន) Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків". Gazeta. 25 February 2022. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 27 មីនា 2022.
↑ "Эксперт объяснил значение киевского аэродрома Гостомель для спецоперации". MKRU. 25 February 2022. https://www.mk.ru/politics/2022/02/25/ekspert-obyasnil-znachenie-kievskogo-aerodroma-gostomel-dlya-specoperacii.html.
↑ "Airport completely destroyed due to missile attacks by invader in Vasylkiv, Kyiv region – mayor". Interfax-Ukraine. 12 March 2022. https://en.interfax.com.ua/news/general/811960.html។ បានយកមក 27 មីនា 2022.
↑ Rana, Manveen (3 March 2022). "Volodymyr Zelensky survives three assassination attempts in days". The Times. https://www.thetimes.co.uk/article/zelensky-survives-three-assassination-attempts-in-days-xnstdfdfc.
↑ Stern, David L. (5 March 2022). "After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government". The Washington Post. ល.ត.ម.អ. 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/05/ukraine-military-battlefield-kyiv-mariupol/.
↑ Lister, Tim; Pennington, Josh; McGee, Luke; Gigova, Radina (7 March 2022). "'A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb". CNN. https://edition.cnn.com/2022/03/06/europe/ukraine-russia-invasion-sunday-intl-hnk/index.html.
↑ "Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical". Ukrinform. 7 March 2022. https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3422872-bucha-vorzel-hostomel-under-enemys-control-situation-remains-critical.html.
↑ Murphy, Paul (11 March 2022). "Stalled 40-mile-long Russian convoy near Kyiv now largely dispersed, satellite images show". CNN. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-11-22/h_1b9599f9b4bf3b17110242404180ffec.
↑ Cullison, Alan; Coles, Isabel; Trofimov, Yaroslav (16 March 2022). "Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858.
↑ ^៦៣,០ ^៦៣,១ Sly, Liz; Lamothe, Dan (20 March 2022). "Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/20/russia-ukraine-military-offensive/.
↑ Boot, Max (21 March 2022). "Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed.". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/opinions/2022/03/21/ukraine-is-winning-war-russia-offensive-putin/.
↑ Kemp, Richard (22 March 2022). "The Russian army has run out of time". The Daily Telegraph. Retrieved 6 មេសា 2022.
↑ Gordon, Michael R.; Leary, Alex (21 March 2022). "WSJ News Exclusive | Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B'". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/russia-failing-to-achieve-early-victory-in-ukraine-is-seen-shifting-to-plan-b-11647824374.
↑ Ali, Idrees; Stewart, Phil (27 February 2022). "Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/putins-nuclear-move-could-make-situation-much-much-more-dangerous-us-official-2022-02-27/.
↑ ^៦៨,០ ^៦៨,១ Walters, Joanna; Bartholomew, Jem; Belam, Martin; Lock, Samantha (25 March 2022). "Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live". The Guardian. ល.ត.ម.អ. 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/25/ukraine-war-latest-news-sanctions-a-little-late-zelenskiy-tells-european-council-biden-to-visit-poland-live.
↑ Rudenko, Olga (2 April 2022). "Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES)". The Kyiv Independent. Archived from the original on 3 មេសា 2022. Retrieved 6 មេសា 2022.
↑ "Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region". BBC News. Retrieved 6 មេសា 2022.
↑ Ward, Alexander (25 February 2022). "'Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says". Politico. https://politi.co/3LWSyC5.
↑ "Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital". Financial Times. 26 February 2022. https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002.
↑ "Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов". Archived from the original on 28 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 28 មីនា 2022.
↑ Losh, Jack (25 February 2022). "Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun". Foreign Policy. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
↑ "Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault". AP News. 2 March 2022. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
↑ "Russia says first phase of Ukraine operation mostly complete, focus now on Donbass". Yahoo! Finance. 25 March 2022. https://finance.yahoo.com/news/russia-says-first-phase-ukraine-134534902.html.
↑ Al Jazeera. "Russia alleges Ukrainian helicopters struck Belgorod fuel depot". 1 April 2022. [១]
↑ "War in Ukraine: Russia accuses Ukraine of attacking oil depot". BBC News. 1 April 2022. [២]
↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named unianberdyansk
↑ NEXTA [@nexta_tv] (26 February 2022). "The tanks of the occupiers have circled #Berdyansk and are heading towards #Mariupol. t.co/jwsIoORzH0" (Tweet). Archived from the original on 27 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 30 មីនា 2022 – via Twitter.
↑ ^៨១,០ ^៨១,១ Lister, Tim; Alkhaldi, Celine; Voitovych, Olga; Mezzofiore, Gianluca (24 March 2022). "Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/24/europe/ukraine-russian-warship-berdyansk-intl/index.html.
↑ Korobova, Marina (1 March 2022). "(ភាសារុស្ស៊ី) "Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта". Mestnyye Vesti. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 30 មីនា 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
↑ "Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor". Interfax-Ukraine. Archived from the original on 26 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
↑ Richárd, Jabronka (25 February 2022). "(ភាសាហុងគ្រី) Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret". Ellenszél. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
↑ ""Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says". CNN. 25 February 2022. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b.
↑ "Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol". The Maritime Executive. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
↑ "Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling". News.com.au. 4 March 2022. https://www.news.com.au/breaking-news/ukraine-pounded-and-exodus-mounts-as-russia-seizes-key-city/news-story/4c2bd269029008ba09ab2cab3a5a32b7.
↑ "Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports". Business Insider Australia. 3 March 2022. Archived from the original on 4 មីនា 2022. Retrieved 30 មីនា 2022.
↑ "Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant". ABC News. 3 March 2022. https://www.abc.net.au/news/2022-03-04/latest-on-where-fighting-is-happening-in-ukraine/100881052.
↑ "Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant". ABC News. 4 March 2022. https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-nuclear-plant-invasion-advances-83245801.
↑ Schwirtz, Michael; Pérez-Peña, Richard (2 March 2022). "First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets". The New York Times. ល.ត.ម.អ. 0362-4331. https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html.
↑ "Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts". Ukrinform. 4 March 2022. https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3420336-ukrainian-defenders-repelled-attack-on-mykolaiv-city-fighting-continues-on-outskirts.html.
↑ "First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych". Interfax Ukraine. 2 March 2022. Retrieved 31 មីនា 2022.
↑ Huijboom, Stefan (22 June 2015). "Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'". Kyiv Post. https://www.kyivpost.com/content/kyiv-post-plus/resident-of-russian-held-horlivka-we-have-nothing-391727.html.
↑ Lister, Tim; Kesa, Julia (14 March 2022). "Ukraine puts death toll in Mariupol bombardment at more than 2,500". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-14-22/h_3db1542de366d188c4e7979e7b5ecc95.
↑ Boffey, Daniel; Tondo, Lorenzo (18 March 2022). "Fighting reaches central Mariupol as shelling hinders rescue attempts". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2022/mar/18/russia-missile-lviv-mariupol-ukraine-war.
↑ "Russian forces bomb school sheltering 400 people in Mariupol, city council says". CNN. 20 March 2022. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-20-22/h_b1c1cd7201927da836d75f3e95f324f9.
↑ "Ukraine war in maps: Tracking the Russian invasion". BBC News. 25 March 2022. https://www.bbc.com/news/world-europe-60506682.
↑ Clark, Mason; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (24 March 2022). "Institute for the Study of War". Institute for the Study of War. Retrieved 31 មីនា 2022.
↑ Scully, Rachel (27 March 2022). "Ukrainian official: Mariupol 'simply does not exist anymore'". The Hill (Nexstar Media Group). https://thehill.com/homenews/sunday-talk-shows/599917-ukrainian-official-mariupol-simply-does-not-exist-anymore.
↑ "Ukraine War: Putin demands Mariupol surrender to end shelling". BBC News. 3-30-2022. [៣]
↑ "Russia strikes Ukraine army base near Poland as it widens attacks". Al Jazeera. 14 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/13/russia-air-strikes-hit-ukraine-military-base-near-poland.
↑ Lister, Tim; Tawfeeq, Mohammed; Voitovych, Olga; McCarthy, Simone; John, Tara (13 March 2022). "Dozens killed as Russian forces strike targets in western Ukraine". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/13/europe/russia-invasion-ukraine-03-13-intl-hnk/index.html.
↑ Zadorozhnyy, Petro; Kesaieva, Yulia; Tawfeeq, Mohammed; Federico-O'Murchú, Seán; Renton, Adam; Qiblawi, Tamara (18 March 2022). "Russia has attacked Lviv. Here's why the western city is so important to Ukraine's defense". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/18/europe/lviv-ukraine-attack-russia-importance-intl/index.html.
↑ "Enemy loses 88 aircraft, helicopters in Ukraine – General Staff". Interfax-Ukraine. Retrieved 2 មេសា 2022.
↑ Ali, Idrees; Stewart, Phil (7 March 2022). "Putin has deployed nearly 100% of pre-staged forces into Ukraine- U.S. Official". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/putin-has-deployed-nearly-100-pct-pre-staged-forces-into-ukraine-us-official-2022-03-07/.
↑ "Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea". Reuters. 28 February 2022. Retrieved 2 មេសា 2022.
↑ Tavsan, Sinan (2 March 2022). "Turkey rejects Russia's request for navy ships to pass Bosporus". Nikkei Asia. https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-war/Turkey-rejects-Russia-s-request-for-navy-ships-to-pass-Bosporus.
↑ "Russia cancelled Black Sea passage bid of four warships: Turkey". Al Jazeera. 2 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/2/russia-cancelled-black-sea-passage-bid-warships-turkey.
↑ @PokiRae_. "Ukrainian soldier deployed on Snake Island live streamed the moment a Russian warship opened fire on the Island. All 13 soldiers lost their lives" (Tweet). Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 2 មេសា 2022 – via Twitter. Missing or empty |date= (help)ទំព័រគំរូ:Primary source inline
↑ "Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island". The Maritime Executive. 24 February 2022. https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island.
↑ Visontay, Elias (25 February 2022). "Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island". The Guardian. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 2 មេសា 2022.
↑ "Ukraine: Video appears to show aftermath of missile strike on air base in Chuhuiv". Sky News. 24 February 2022.
↑ Sheetz, Michael (24 February 2022). "Satellite imagery shows Russian attack on Ukraine from space". CNBC. Retrieved 2 មេសា 2022.
↑ Polityuk, Pavel; Heritage, Timothy (24 March 2022). "Ukraine says it has destroyed a large Russian landing ship". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-it-has-destroyed-large-russian-landing-ship-2022-03-24/.
↑ Raghavan, Sudarsan; O'Grady, Siobhán; Shefte, Whitney; Khudov, Kostiantyn (28 February 2022). "In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/ukraine-russia-kyiv-defense/.
↑ Kirby, Jen (3 March 2022). "The other members of Ukraine's resistance". Vox. Retrieved 3 មេសា 2022.
↑ ^{១១៨,០} ^{១១៨,១} ^{១១៨,២} Hunter, Daniel (1 March 2022). "How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force". YES! Magazine. https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance.
↑ "Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds". Radio Free Europe/Radio Liberty. 28 February 2022. https://www.rferl.org/a/ukraine-civil-resistance-russian-aggression/31728966.html.
↑ Schwirtz, Michael; Santora, Marc; Hill, Evan; Cardia, Alexander (5 March 2022). "Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson.". The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/kherson-protests-ukraine.html.
↑ "Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest". CNN. 5 March 2022. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-05-22/h_c9644300c3986a3e19e31dcb6188abdf.
↑ "Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin's occupying force in Kherson and elsewhere". The Economist. 9 March 2022. https://www.economist.com/europe/ordinary-ukrainians-are-resisting-vladimir-putins-occupying-force-in-kherson-and-elsewhere/21808101.
↑ "Military assistance to Ukraine" (PDF). House of Commons Library. 25 February 2022. Retrieved 8 មេសា 2022.
↑ Brennan, Margaret; Watson, Eleanor (20 January 2022). "U.S. and NATO to surge lethal weaponry to Ukraine to help shore up defenses against Russia". CBS News. https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/.
↑ "NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine". Al Jazeera. 25 February 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says.
↑ "Germany to ship anti-aircraft missiles to Ukraine — reports". Deutsche Welle. 3 March 2022.
↑ "Defence Secretary statement to the House of Commons on Ukraine: 9 March 2022". GOV.UK. Retrieved 8 មេសា 2022.
↑ Chalmers, John (24 February 2022). "NATO has no plans to send troops into Ukraine, Stoltenberg says". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/nato-has-no-plans-send-troops-into-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-24/.
↑ Dimsdale, Connie (25 February 2022). "How the response to Russia's invasion would be different if Ukraine was a Nato member". i.
↑ Bond, Ian (22 February 2022). "The west knows the cost of appeasement. We can't rule out any option for stopping Putin". The Guardian. Retrieved 8 មេសា 2022.
↑ Lewis, Simon; Melander, Ingrid (4 March 2022). "NATO rejects Ukraine no-fly zone, unhappy Zelenskiy says this means more bombing". Reuters. https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/nato-meets-ukraine-calls-no-fly-zone-hinder-russia-2022-03-04/.
↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg (26 February 2022). "Blinken authorizes $350 million more in US military assistance to Ukraine". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb.
↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg (26 February 2022). "$350 million in US military assistance will include "anti-armor and anti-aircraft systems," official says". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff.
↑ "EU shuts airspace to Russian airlines, will buy Ukraine arms". Associated Press. 27 February 2022. https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5.
↑ "Ukraine war: EU to buy and deliver weapons to Kyiv, says Ursula von der Leyen". 27 February 2022. https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup.
↑ Schmitt, Eric (12 March 2022). "The White House approves $200 million in arms and equipment for Ukraine.". The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/03/12/us/politics/biden-ukraine-weapons.html.
↑ Emmott, Robin; Melander, Ingrid (17 March 2022). "NATO vows more help for Ukraine, begins planning to adapt to 'new reality'". https://www.reuters.com/world/europe/nato-begin-planning-more-troops-eastern-flank-after-russias-ukraine-invasion-2022-03-16/.
↑ "Georgian breakaway region says it sent troops to Ukraine to 'help protect Russia'". The Times of Israel. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.
↑ "Georgia's Breakaway Region Sends Troops to Ukraine". The Moscow Times. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.
↑ "Военных из Южной Осетии отправили в зону спецоперации на Украине". RBK TV. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.
↑ "More S. Ossetian Servicemen Sent to Ukraine". Civil.ge. 28 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.

[2] សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ គឺជារដ្ឋផ្តាច់ខ្លួនដែលបានប្រកាសឯករាជ្យនៅអំឡុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤ ដោយទទួលបានការទទួលស្គាល់ពីរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូង (រដ្ឋគ្នីគ្នាដែលមានការទទួលស្គាល់តិចតួច) និងប្រទេសរុស្ស៊ី (ឆ្នាំ២០២២)។^[១]

[5] សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតលូហ្កានស្ក៍ គឺជារដ្ឋផ្តាច់ខ្លួនដែលបានប្រកាសឯករាជ្យនៅអំឡុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤ ដោយទទួលបានការទទួលស្គាល់ពីរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូង (រដ្ឋគ្នីគ្នាដែលមានការទទួលស្គាល់តិចតួច) និងប្រទេសរុស្ស៊ី (ឆ្នាំ២០២២)។^[២]^[៣]

[11] កងកម្លាំងរុស្ស៊ីត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើប្រតិបត្តិការឈ្លានពានរបស់គេចេញពីទឹកដីប្រទេសបេឡារុស។^[៤]^[៥] ប្រធានាធិបតីបេឡារុស លោកអាឡិចសាន់ដឺ លូកាឆេនកូក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា កងទ័ពបេឡារុសអាចនឹងចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការឈ្លានពានមួយនេះ ប្រសិនបើមានការចាំបាច់^[៦] ហើយមីស៊ីលរបស់រុស្ស៊ីជាច្រើនគ្រាប់ត្រូវបានគេប្រទះឃើញបាញ់ចេញពីដែនដីបេឡារុស។^[៧] មន្ត្រីអ៊ុយក្រែនជាច្រើនបានអះអាងថា ទាហានបេឡារុសបានហោះជំហានឆ្លងចូលដែនដីអ៊ុយក្រែនរួចទៅហើយ។^[៨]

[SouthOssetiaRecognizesDPRLPR-1] "South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic". Information Telegraph Agency of Russia. 27 June 2014. http://tass.ru/en/world/738110.

[3] Alec, Luhn (6 November 2014). "Ukraine's rebel 'people's republics' begin work of building new states". The Guardian. Donetsk. Retrieved 31 January 2022.

[4] "Общая информация" [(ភាសារុស្ស៊ី) ព័ត៌មានទូទៅ]. Official site of the head of the Lugansk People's Republic. Archived from the original on 12 មីនា 2018. Retrieved 11 March 2018. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

[CNN_invasion_routes-6] Lister, Tim; Kesa, Julia (24 February 2022). "Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders". CNN. Kyiv. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c.

[7] Murphy, Palu (24 February 2022). "Troops and military vehicles have entered Ukraine from Belarus". CNN. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_d115a65e9b6348752422ad427fa83b95.

[8] Rodionov, Maxim; Balmforth, Tom (25 February 2022). "Belarusian troops could be used in operation against Ukraine if needed, Lukashenko says". Reuters. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 23 មីនា 2022.

[9] "Missiles launched into Ukraine from Belarus". BBC News. 27 February 2022. https://www.bbc.co.uk/news/live/world-europe-60542877?pinned_post_locator=urn:asset:4b1fae66-d68a-4ba0-9cb3-bf962c5a10d2.

[10] "Ukrainian Official Says Belarus Has Joined the War, as Russia Pummels Kharkiv". Time. 1 March 2022. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 22 មីនា 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

[12] Barnes, Julian E.; Crowley, Michael; Schmitt, Eric (10 January 2022). "Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans". https://www.nytimes.com/2022/01/10/us/politics/russia-ukraine-helicopters.html.

[13] Bengali, Shashank (18 February 2022). "The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine.". The New York Times. https://www.nytimes.com/live/2022/02/18/world/ukraine-russia-news.

[The_Military_Balance2021-14] ១១,០ ^១១,១ ^១១,២ The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies. 2021. ល.ស.ប.អ. 978-1032012278.

[15] "20,000 foreign volunteers in Ukraine 'to join fight against Russia'". South China Morning Post. 7 March 2022. Archived from the original on 9 មីនា 2022.

[16] Berlinger, Joshua; Chernova, Anna; Lister, Tim (30 September 2022). "Putin announces annexation of Ukrainian regions in defiance of international law". CNN. https://www.cnn.com/2022/09/30/europe/putin-russia-ukraine-annexation-intl/index.html.

[17] Speri, Alice (8 October 2022). "Will Putin Face Prosecution for the Crime of Aggression in Ukraine?". The Intercept. Retrieved 14 មេសា 2023.

[:2-18] Schwirtz, Michael; Addario, Lynsey (6 February 2023). "Outnumbered and Worn Out, Ukrainians in East Brace for Russian Assault". The New York Times. ល.ត.ម.អ. 0362-4331. https://www.nytimes.com/2023/02/06/world/europe/ukraine-russia-offensive.html.

[19] Bellinger III, John B. (28 February 2022). "How Russia's Invasion of Ukraine Violates International Law". Council on Foreign Relations. Retrieved 14 មេសា 2023.

[20] Allegretti, Aubrey (3 March 2022). "ICC launches war crimes investigation over Russian invasion of Ukraine". The Guardian. ល.ត.ម.អ. 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2022/mar/03/icc-launches-war-crimes-investigation-russia-invasion-ukraine.

[21] "Ukraine". តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ. Retrieved 14 មេសា 2023.

[22] "International Criminal Court Issues Arrest Warrant for Putin Over Ukraine War Crimes". Bloomberg.com. 17 March 2023. https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-03-17/urgent-icc-issues-arrest-warrant-for-putin-over-ukraine-war-crimes.

[23] Budjeryn, Mariana. "Issue Brief #3: The Breach: Ukraine's Territorial Integrity and the Budapest Memorandum" (PDF). Woodrow Wilson International Center for Scholars. Retrieved 25 មីនា 2022.

[24] Vasylenko, Volodymyr (15 December 2009). "On assurances without guarantees in a 'shelved document'". The Day. https://www.day.kiev.ua/en/article/close/assurances-without-guarantees-shelved-document.

[25] Harahan, Joseph P. (2014). "With Courage and Persistence: Eliminating and Securing Weapons of Mass Destruction with the Nunn-Luger Cooperative Threat Reduction Programs" (PDF). DTRA History Series. Defense Threat Reduction Agency. ASIN B01LYEJ56H. Archived from the original (PDF) on 28 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 25 មីនា 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

[26] "Istanbul Document 1999". Organization for Security and Co-operation in Europe. 19 November 1999. Archived from the original on 1 មិថុនា 2014. Retrieved 25 មីនា 2022.

[27] Hall, Gavin E. L. (14 February 2022). "Ukraine: the history behind Russia's claim that Nato promised not to expand to the east". The Conversation. Retrieved 25 មីនា 2022.

[Wiegrefe_2022-28] Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Wiegrefe 2022

[29] Baker, Peter (9 January 2022). "In Ukraine Conflict, Putin Relies on a Promise That Ultimately Wasn't". The New York Times. ល.ត.ម.អ. 0362-4331. https://www.nytimes.com/2022/01/09/us/politics/russia-ukraine-james-baker.html.

[30] Bevan, Scott (5 April 2008). "Ukraine-Georgia NATO membership a 'direct threat to Russia'". ABC News. https://www.abc.net.au/news/2008-04-05/ukraine-georgia-nato-membership-a-direct-threat-to/2393800.

[31] Brown, Colin (3 April 2008). "EU allies unite against Bush over Nato membership for Georgia and Ukraine". The Independent: p. 24.

[32] Evans, Michael (5 April 2008). "President tells summit he wants security and friendship". The Times: p. 46.

[33] "Russia army vows steps if Georgia and Ukraine join NATO". Reuters (Moscow). 11 April 2008. https://www.reuters.com/article/us-russia-nato-steps/russia-army-vows-steps-if-georgia-and-ukraine-join-nato-idUSL1143027920080411.

[34] The European Union in Crisis. pp. 3, 274.

[35] Charap, Samuel; Boston, Scott (21 January 2022). "U.S. Military Aid to Ukraine: A Silver Bullet?". RAND Corporation. https://www.rand.org/blog/2022/01/us-military-aid-to-ukraine-a-silver-bullet.html.

[36] Walker, Shaun; Grytsenko, Oksana; Ragozin, Leonid (3 September 2014). "Russian soldier: 'You're better clueless because the truth is horrible'". The Guardian. ល.ត.ម.អ. 1756-3224. ម.ប.គ.ល. 60623878. https://www.theguardian.com/world/2014/sep/03/ukraine-soldier-youre-better-clueless-because-truth-horrible-moscow-ilovaysk.

[37] "Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement". Reuters. 23 October 2014. https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-tanks-exclusive-idUSKCN0IC1GE20141023.

[38] Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 April 2014). "Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid". Kyiv Post (Luhansk: Businessgroup LLC). https://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html.

[:0-39] Ragozin, Leonid (16 March 2019). "Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation". Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/opinions/2019/3/16/annexation-of-crimea-a-masterclass-in-political-manipulation.

[40] "Ukraine ceasefire violated more than 100 times within days: OSCE". Al Jazeera. 29 July 2020. https://www.aljazeera.com/news/2020/7/29/ukraine-ceasefire-violated-more-than-100-times-within-days-osce.

[41] "France says Russia refused to hold ministerial meeting on Ukraine". Reuters. 9 November 2021. https://www.reuters.com/world/europe/france-says-russia-refused-hold-normandy-format-meeting-ukraine-2021-11-09/.

[42] "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី. 12 July 2021. Archived from the original on 19 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 26 មេសា 2023.

[43] "Russia Shouldn't Negotiate With 'Vassal' Ukraine, Ex-President Medvedev Says". The Moscow Times. 11 October 2021. Retrieved 26 មីនា 2022.

[44] Michael, Casey (19 June 2015). "Pew Survey: Irredentism Alive and Well in Russia". The Diplomat. https://thediplomat.com/2015/06/pew-survey-irredentism-alive-and-well-in-russia/.

[45] Putin, Vladimir (12 July 2021). "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". The Kremlin. រដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ី. Archived from the original on 25 មករា 2022. Retrieved 27 មេសា 2023.

[46] Roth, Andrew (7 December 2021). "Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbor". The Guardian. Moscow. Archived from the original on 7 ធ្នូ 2021. Retrieved 27 មេសា 2023.

[47] Dickinson, Peter; Haring, Melinda; Lubkivsky, Danylo; Motyl, Alexander; Whitmore, Brian; Goncharenko, Oleksiy; Fedchenko, Yevhen; Bonner, Brian; Kuzio, Taras (15 July 2021). "Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions". Atlantic Council. Archived from the original on 15 កក្កដា 2021. Retrieved 27 មេសា 2023.

[48] Wilson, Andrew (23 December 2021). "Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?". Royal United Services Institute. Archived from the original on 24 មករា 2022. Retrieved 27 មេសា 2023.

[Meduza_Putin_announces_invasion-49] Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Meduza_Putin_announces_invasion

[CriticalThreats-50] ៤៧,០ ^៤៧,១ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". CriticalThreats. https://www.criticalthreats.org/analysis/russian-offensive-campaign-assessment-march-4.

[ISW_4MAR-51] ៤៨,០ ^៤៨,១ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (4 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War. Retrieved 27 មីនា 2022.

[auto3-52] ៤៩,០ ^៤៩,១ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 March 2022. https://www.cbsnews.com/news/ukraine-mariupol-russia-surrender-reject/.

[auto5-53] ៥០,០ ^៥០,១ "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 March 2022. https://www.cbc.ca/news/world/ukraine-russia-war-march21-1.6391709.

[auto4-54] Dutton, Jack (25 February 2022). "Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back". Newsweek. https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558.

[auto2-55] "Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U". Rostov Gazeta. 25 February 2022. https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u.

[56] "Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts". The Times of Israel. 24 February 2022. https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/.

[57] "(ភាសាអ៊ុយក្រែន) Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків". Gazeta. 25 February 2022. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 27 មីនា 2022.

[58] "Эксперт объяснил значение киевского аэродрома Гостомель для спецоперации". MKRU. 25 February 2022. https://www.mk.ru/politics/2022/02/25/ekspert-obyasnil-znachenie-kievskogo-aerodroma-gostomel-dlya-specoperacii.html.

[59] "Airport completely destroyed due to missile attacks by invader in Vasylkiv, Kyiv region – mayor". Interfax-Ukraine. 12 March 2022. https://en.interfax.com.ua/news/general/811960.html។ បានយកមក 27 មីនា 2022.

[60] Rana, Manveen (3 March 2022). "Volodymyr Zelensky survives three assassination attempts in days". The Times. https://www.thetimes.co.uk/article/zelensky-survives-three-assassination-attempts-in-days-xnstdfdfc.

[61] Stern, David L. (5 March 2022). "After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government". The Washington Post. ល.ត.ម.អ. 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/05/ukraine-military-battlefield-kyiv-mariupol/.

[62] Lister, Tim; Pennington, Josh; McGee, Luke; Gigova, Radina (7 March 2022). "'A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb". CNN. https://edition.cnn.com/2022/03/06/europe/ukraine-russia-invasion-sunday-intl-hnk/index.html.

[63] "Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical". Ukrinform. 7 March 2022. https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3422872-bucha-vorzel-hostomel-under-enemys-control-situation-remains-critical.html.

[64] Murphy, Paul (11 March 2022). "Stalled 40-mile-long Russian convoy near Kyiv now largely dispersed, satellite images show". CNN. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-11-22/h_1b9599f9b4bf3b17110242404180ffec.

[65] Cullison, Alan; Coles, Isabel; Trofimov, Yaroslav (16 March 2022). "Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858.

[wapo20220320-66] ៦៣,០ ^៦៣,១ Sly, Liz; Lamothe, Dan (20 March 2022). "Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/20/russia-ukraine-military-offensive/.

[67] Boot, Max (21 March 2022). "Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed.". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/opinions/2022/03/21/ukraine-is-winning-war-russia-offensive-putin/.

[68] Kemp, Richard (22 March 2022). "The Russian army has run out of time". The Daily Telegraph. Retrieved 6 មេសា 2022.

[69] Gordon, Michael R.; Leary, Alex (21 March 2022). "WSJ News Exclusive | Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B'". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/russia-failing-to-achieve-early-victory-in-ukraine-is-seen-shifting-to-plan-b-11647824374.

[70] Ali, Idrees; Stewart, Phil (27 February 2022). "Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/putins-nuclear-move-could-make-situation-much-much-more-dangerous-us-official-2022-02-27/.

[Guardian220325-71] ៦៨,០ ^៦៨,១ Walters, Joanna; Bartholomew, Jem; Belam, Martin; Lock, Samantha (25 March 2022). "Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live". The Guardian. ល.ត.ម.អ. 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/25/ukraine-war-latest-news-sanctions-a-little-late-zelenskiy-tells-european-council-biden-to-visit-poland-live.

[72] Rudenko, Olga (2 April 2022). "Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES)". The Kyiv Independent. Archived from the original on 3 មេសា 2022. Retrieved 6 មេសា 2022.

[73] "Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region". BBC News. Retrieved 6 មេសា 2022.

[74] Ward, Alexander (25 February 2022). "'Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says". Politico. https://politi.co/3LWSyC5.

[75] "Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital". Financial Times. 26 February 2022. https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002.

[76] "Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов". Archived from the original on 28 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 28 មីនា 2022.

[77] Losh, Jack (25 February 2022). "Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun". Foreign Policy. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.

[78] "Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault". AP News. 2 March 2022. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.

[79] "Russia says first phase of Ukraine operation mostly complete, focus now on Donbass". Yahoo! Finance. 25 March 2022. https://finance.yahoo.com/news/russia-says-first-phase-ukraine-134534902.html.

[80] Al Jazeera. "Russia alleges Ukrainian helicopters struck Belgorod fuel depot". 1 April 2022. [១]

[81] "War in Ukraine: Russia accuses Ukraine of attacking oil depot". BBC News. 1 April 2022. [២]

[unianberdyansk-82] Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named unianberdyansk

[83] NEXTA [@nexta_tv] (26 February 2022). "The tanks of the occupiers have circled #Berdyansk and are heading towards #Mariupol. t.co/jwsIoORzH0" (Tweet). Archived from the original on 27 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 30 មីនា 2022 – via Twitter.

[CNN-Berdyansk-84] ៨១,០ ^៨១,១ Lister, Tim; Alkhaldi, Celine; Voitovych, Olga; Mezzofiore, Gianluca (24 March 2022). "Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/24/europe/ukraine-russian-warship-berdyansk-intl/index.html.

[85] Korobova, Marina (1 March 2022). "(ភាសារុស្ស៊ី) "Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта". Mestnyye Vesti. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 30 មីនា 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

[86] "Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor". Interfax-Ukraine. Archived from the original on 26 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.

[87] Richárd, Jabronka (25 February 2022). "(ភាសាហុងគ្រី) Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret". Ellenszél. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.

[88] ""Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says". CNN. 25 February 2022. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b.

[89] "Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol". The Maritime Executive. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.

[90] "Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling". News.com.au. 4 March 2022. https://www.news.com.au/breaking-news/ukraine-pounded-and-exodus-mounts-as-russia-seizes-key-city/news-story/4c2bd269029008ba09ab2cab3a5a32b7.

[91] "Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports". Business Insider Australia. 3 March 2022. Archived from the original on 4 មីនា 2022. Retrieved 30 មីនា 2022.

[92] "Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant". ABC News. 3 March 2022. https://www.abc.net.au/news/2022-03-04/latest-on-where-fighting-is-happening-in-ukraine/100881052.

[93] "Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant". ABC News. 4 March 2022. https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-nuclear-plant-invasion-advances-83245801.

[94] Schwirtz, Michael; Pérez-Peña, Richard (2 March 2022). "First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets". The New York Times. ល.ត.ម.អ. 0362-4331. https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html.

[95] "Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts". Ukrinform. 4 March 2022. https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3420336-ukrainian-defenders-repelled-attack-on-mykolaiv-city-fighting-continues-on-outskirts.html.

[96] "First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych". Interfax Ukraine. 2 March 2022. Retrieved 31 មីនា 2022.

[97] Huijboom, Stefan (22 June 2015). "Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'". Kyiv Post. https://www.kyivpost.com/content/kyiv-post-plus/resident-of-russian-held-horlivka-we-have-nothing-391727.html.

[98] Lister, Tim; Kesa, Julia (14 March 2022). "Ukraine puts death toll in Mariupol bombardment at more than 2,500". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-14-22/h_3db1542de366d188c4e7979e7b5ecc95.

[99] Boffey, Daniel; Tondo, Lorenzo (18 March 2022). "Fighting reaches central Mariupol as shelling hinders rescue attempts". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2022/mar/18/russia-missile-lviv-mariupol-ukraine-war.

[100] "Russian forces bomb school sheltering 400 people in Mariupol, city council says". CNN. 20 March 2022. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-20-22/h_b1c1cd7201927da836d75f3e95f324f9.

[101] "Ukraine war in maps: Tracking the Russian invasion". BBC News. 25 March 2022. https://www.bbc.com/news/world-europe-60506682.

[102] Clark, Mason; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (24 March 2022). "Institute for the Study of War". Institute for the Study of War. Retrieved 31 មីនា 2022.

[103] Scully, Rachel (27 March 2022). "Ukrainian official: Mariupol 'simply does not exist anymore'". The Hill (Nexstar Media Group). https://thehill.com/homenews/sunday-talk-shows/599917-ukrainian-official-mariupol-simply-does-not-exist-anymore.

[104] "Ukraine War: Putin demands Mariupol surrender to end shelling". BBC News. 3-30-2022. [៣]

[105] "Russia strikes Ukraine army base near Poland as it widens attacks". Al Jazeera. 14 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/13/russia-air-strikes-hit-ukraine-military-base-near-poland.

[106] Lister, Tim; Tawfeeq, Mohammed; Voitovych, Olga; McCarthy, Simone; John, Tara (13 March 2022). "Dozens killed as Russian forces strike targets in western Ukraine". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/13/europe/russia-invasion-ukraine-03-13-intl-hnk/index.html.

[107] Zadorozhnyy, Petro; Kesaieva, Yulia; Tawfeeq, Mohammed; Federico-O'Murchú, Seán; Renton, Adam; Qiblawi, Tamara (18 March 2022). "Russia has attacked Lviv. Here's why the western city is so important to Ukraine's defense". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/18/europe/lviv-ukraine-attack-russia-importance-intl/index.html.

[108] "Enemy loses 88 aircraft, helicopters in Ukraine – General Staff". Interfax-Ukraine. Retrieved 2 មេសា 2022.

[109] Ali, Idrees; Stewart, Phil (7 March 2022). "Putin has deployed nearly 100% of pre-staged forces into Ukraine- U.S. Official". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/putin-has-deployed-nearly-100-pct-pre-staged-forces-into-ukraine-us-official-2022-03-07/.

[110] "Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea". Reuters. 28 February 2022. Retrieved 2 មេសា 2022.

[111] Tavsan, Sinan (2 March 2022). "Turkey rejects Russia's request for navy ships to pass Bosporus". Nikkei Asia. https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-war/Turkey-rejects-Russia-s-request-for-navy-ships-to-pass-Bosporus.

[112] "Russia cancelled Black Sea passage bid of four warships: Turkey". Al Jazeera. 2 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/2/russia-cancelled-black-sea-passage-bid-warships-turkey.

[113] @PokiRae_. "Ukrainian soldier deployed on Snake Island live streamed the moment a Russian warship opened fire on the Island. All 13 soldiers lost their lives" (Tweet). Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 2 មេសា 2022 – via Twitter. Missing or empty |date= (help)ទំព័រគំរូ:Primary source inline

[114] "Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island". The Maritime Executive. 24 February 2022. https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island.

[115] Visontay, Elias (25 February 2022). "Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island". The Guardian. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 2 មេសា 2022.

[116] "Ukraine: Video appears to show aftermath of missile strike on air base in Chuhuiv". Sky News. 24 February 2022.

[117] Sheetz, Michael (24 February 2022). "Satellite imagery shows Russian attack on Ukraine from space". CNBC. Retrieved 2 មេសា 2022.

[118] Polityuk, Pavel; Heritage, Timothy (24 March 2022). "Ukraine says it has destroyed a large Russian landing ship". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-it-has-destroyed-large-russian-landing-ship-2022-03-24/.

[119] Raghavan, Sudarsan; O'Grady, Siobhán; Shefte, Whitney; Khudov, Kostiantyn (28 February 2022). "In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/ukraine-russia-kyiv-defense/.

[120] Kirby, Jen (3 March 2022). "The other members of Ukraine's resistance". Vox. Retrieved 3 មេសា 2022.

[yes!-121] {១១៨,០} ^{១១៨,១} ^{១១៨,២} Hunter, Daniel (1 March 2022). "How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force". YES! Magazine. https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance.

[122] "Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds". Radio Free Europe/Radio Liberty. 28 February 2022. https://www.rferl.org/a/ukraine-civil-resistance-russian-aggression/31728966.html.

[123] Schwirtz, Michael; Santora, Marc; Hill, Evan; Cardia, Alexander (5 March 2022). "Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson.". The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/kherson-protests-ukraine.html.

[124] "Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest". CNN. 5 March 2022. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-05-22/h_c9644300c3986a3e19e31dcb6188abdf.

[125] "Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin's occupying force in Kherson and elsewhere". The Economist. 9 March 2022. https://www.economist.com/europe/ordinary-ukrainians-are-resisting-vladimir-putins-occupying-force-in-kherson-and-elsewhere/21808101.

[RB-126] "Military assistance to Ukraine" (PDF). House of Commons Library. 25 February 2022. Retrieved 8 មេសា 2022.

[127] Brennan, Margaret; Watson, Eleanor (20 January 2022). "U.S. and NATO to surge lethal weaponry to Ukraine to help shore up defenses against Russia". CBS News. https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/.

[Al-Jazeera-2022-02-28-128] "NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine". Al Jazeera. 25 February 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says.

[129] "Germany to ship anti-aircraft missiles to Ukraine — reports". Deutsche Welle. 3 March 2022.

[130] "Defence Secretary statement to the House of Commons on Ukraine: 9 March 2022". GOV.UK. Retrieved 8 មេសា 2022.

[131] Chalmers, John (24 February 2022). "NATO has no plans to send troops into Ukraine, Stoltenberg says". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/nato-has-no-plans-send-troops-into-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-24/.

[132] Dimsdale, Connie (25 February 2022). "How the response to Russia's invasion would be different if Ukraine was a Nato member". i.

[133] Bond, Ian (22 February 2022). "The west knows the cost of appeasement. We can't rule out any option for stopping Putin". The Guardian. Retrieved 8 មេសា 2022.

[134] Lewis, Simon; Melander, Ingrid (4 March 2022). "NATO rejects Ukraine no-fly zone, unhappy Zelenskiy says this means more bombing". Reuters. https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/nato-meets-ukraine-calls-no-fly-zone-hinder-russia-2022-03-04/.

[135] Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg (26 February 2022). "Blinken authorizes $350 million more in US military assistance to Ukraine". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb.

[136] Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg (26 February 2022). "$350 million in US military assistance will include "anti-armor and anti-aircraft systems," official says". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff.

[137] "EU shuts airspace to Russian airlines, will buy Ukraine arms". Associated Press. 27 February 2022. https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5.

[138] "Ukraine war: EU to buy and deliver weapons to Kyiv, says Ursula von der Leyen". 27 February 2022. https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup.

[139] Schmitt, Eric (12 March 2022). "The White House approves $200 million in arms and equipment for Ukraine.". The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/03/12/us/politics/biden-ukraine-weapons.html.

[140] Emmott, Robin; Melander, Ingrid (17 March 2022). "NATO vows more help for Ukraine, begins planning to adapt to 'new reality'". https://www.reuters.com/world/europe/nato-begin-planning-more-troops-eastern-flank-after-russias-ukraine-invasion-2022-03-16/.

[141] "Georgian breakaway region says it sent troops to Ukraine to 'help protect Russia'". The Times of Israel. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.

[142] "Georgia's Breakaway Region Sends Troops to Ukraine". The Moscow Times. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.

[143] "Военных из Южной Осетии отправили в зону спецоперации на Украине". RBK TV. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.

[144] "More S. Ossetian Servicemen Sent to Ukraine". Civil.ge. 28 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.

[ស ១]

[ស ២]

[ស ៣]

[៩]

[១០]

[១១]

[១២]

[១៣]

[១៤]

[១៥]

[១៦]

[១៧]

[១៨]

[១៩]

[២០]

[២១]

[២២]

[២៣]

[២៤]

[២៥]

[២៦]

[២៧]

[២៨]

[២៩]

[៣០]

[៣១]

[៣២]

[៣៣]

[៣៤]

[៣៥]

[៣៦]

[៣៧]

[៣៨]

[៣៩]

[៤០]

[៤១]

[៤២]

[៤៣]

[៤៤]

[៤៥]

[៤៦]

[៤៧]

[៤៨]

[៤៩]

[៥០]

[៥១]

[៥២]

[៥៣]

[៥៤]

[៥៥]

[៥៦]

[៥៧]

[៥៨]

[៥៩]

[៦០]

[៦១]

[៦២]

[៦៣]

[៦៤]

[៦៥]

[៦៦]

[៦៧]

[៦៨]

[៦៩]

[៧០]

[៧១]

[៧២]

[៧៣]

[៧៤]

[៧៥]

[៧៦]

[៧៧]

[៧៨]

[៧៩]

[៨០]

[៨១]

[៨២]

[៨៣]

[៨៤]

[៨៥]

[៨៦]

[៨៧]

[៨៨]

[៨៩]

[៩០]

[៩១]

[៩២]

[៩៣]

[៩៤]

[៩៥]

[៩៦]

[៩៧]

[៩៨]

[៩៩]

[១០០]

[១០១]

[១០២]

[១០៣]

[១០៤]

[១០៥]

ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន​