Јасен

Јасен
Бел (обичен) јасен (Fraxinus excelsior)
Научна класификација
Царство:	Растенија
Нерангирано:	Скриеносеменици
Нерангирано:	Евдикоти
Нерангирано:	Астериди
Ред:	Усноцветовидни
Семејство:	Маслинки
Род:	Јасен L.[1]
Видови
во текстот.

Јасен (науч. Fraxinus) — род на цветни растенија од семејството на маслинките (Oleaceae). Опфаќа 45-65 вида на средни до големи дрва кои се претежно листопадни, со неколку суптропски зимзелени видови. Листовите се спротивно поставени и непарно перести, но и прости кај неколку вида. Семето се содржи во плодови кои се крилести оревчиња.

Во Република Македонија, како автохтони се застапени белиот или обичен јасен (F. excelsior), полскиот јасен (F. angustifolia) и црниот јасен (F. ornus).^[2]

западен Палеарктик (Европа, северна Африка и југозападна Азија)

• Fraxinus angustifolia Vahl – полски јасен, теснолисен јасен
  • Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa – кавкаски јасен
• Fraxinus dimorpha
• Fraxinus excelsior L. – бел јасен, обичен јасен, горски јасен
• Fraxinus holotricha Koehne
• Fraxinus ornus L. – црн јасен
• Fraxinus syriaca
• Fraxinus pallisiae Wilmott – Палисов јасен

источен Палеарктик (средна и источна Азија)

• Fraxinus apertisquamifera
• Fraxinus baroniana
• Fraxinus bungeana DC. – Бунгеов јасен
• Fraxinus chinensis Roxb. – кинески јасен
• Fraxinus chiisanensis
• Fraxinus floribunda Wall. – хималајски јасен
• Fraxinus griffithiiC.B.Clarke – Грифитов јасен
• Fraxinus hubeiensis Ch'u & Shang & Su – хубејски јасен
• Fraxinus japonica – јапонски јасен
• Fraxinus lanuginosa
• Fraxinus longicuspis
• Fraxinus malacophylla
• Fraxinus mandschurica Rupr. – манџурски јасен
• Fraxinus mariesii – Мариин јасен
• Fraxinus micrantha Lingelsh.
• Fraxinus paxiana Lingelsh.
• Fraxinus platypoda
• Fraxinus raibocarpa Regel
• Fraxinus sieboldiana Blume – јапонски цветен јасен
• Fraxinus sogdiana Bge
• Fraxinus spaethiana Lingelsh. – Спетов јасен
• Fraxinus trifoliata
• Fraxinus xanthoxyloides (G.Don) Wall. ex DC. – авганистански јасен^[3][4]

западна и југозападна Северна Америка

• Fraxinus anomala Torr. ex S.Watson – еднолисен јасен
• Fraxinus berlandieriana DC. – мексикански јасен
• Fraxinus cuspidata Torr. – мирислив јасен
• Fraxinus dipetala Hook. & Arn. – калифорниски јасен
• Fraxinus dubia
• Fraxinus gooddingii – Годингов јасен
• Fraxinus greggii A.Gray – Грегов јасен
• Fraxinus latifolia Benth. – орегонски јасен
• Fraxinus lowellii – Ловелов јасен
• Fraxinus papillosa Lingelsh. – чивавански јасен
• Fraxinus purpusii
• Fraxinus rufescens
• Fraxinus texensis (A.Gray) Sarg. – тексашки јасен
• Fraxinus uhdei (Wenz.) Lingelsh. – шамелски јасен
• Fraxinus velutina Torr. – кадифен јасен

источна Северна Америка

• Fraxinus americana L. – американски јасен
• Fraxinus caroliniana Mill. – каролински јасен
• Fraxinus nigra Marshall – црн американски јасен
• Fraxinus pennsylvanica Marshall зелен јасен
• Fraxinus profunda (Bush) Bush – јасен тиквар
• Fraxinus quadrangulata Michx. – син јасен

Јасеновите лисја се храна за гасеницитее на некои видови пеперуги и молци.

Јасеновото дрво е тврдо и густо (над 710 кг/м³ кај обичниот јасен^[5] и 670 кг/м³ (±20%) кај американскиот^[6]), со значајна жилавост и голема цврстина, но сепак свитливо. Поради тоа се користи за изработка на лакови, рачки на алат, безбол-палки и други видови прачки што бараат голема сила и издржливост.

Честопати јасеновото дрво се користи за изработка на електрични гитари, тапани и куќна столарија, и се добива фурнир за канцелариски мебел. Од него не се изработуваат предмети што стојат на отворено бидејќи срцевината не издржува контакт со земја,^[5] и гние во рок од пет години.

Во столарството, јасеновото дрво се смета за мошне погодно поради пријатниот конечен изглед, лесна обработка со струк и згодно за шајки, завртки и лепила.^[6] Во минатото, каросеристите правеле трупови за кочии и автомобили, кои биле предвидени да се свиткуваат за амортизација. Од истата причина, јасенот бил многу важен за изработка на авиони во раните години на воздухопловството.

Јасенот е мошне ценет и како огревно дрво, ќумур и како дрвен материјал за чадење. Од внатрешната кора на синиот јасен (F. quadrangulata) порано се добивала сина боја.

„Јасен“ на Ризницата ?

„Јасен“ на Викивидовите ?

• Јасен (резерват) — природен резерват именуван по дрвото
• Јасеново - село во Велешко
• Јасеновац — село во Хрватска, место на познатиот логор
• „Селото зад седумте јасени“ (1952) — роман од Славко Јаневски