Битолски Срез

Битолски Срез или Срез Битола (српски: Срез Битољ) — административна единица во Кралството Србија (1913-15) и Кралството Југославија (1919-1941).

Организација и население

Кралство Србија (1913-1915)

После Втората балканска војна, во 1913 година, овие области службено влегле во границите на Кралството Србија. Битолскиот Срез припаѓал на Битолскиот Округ, заедно со Кичевскиот, Крушевскиот, Мариовскиот, Преспанскиот и Прилепскиот Срез. Како седиште на срезот, бил градот Битола. Во 1913 година тој имал 16 општини, со 79 села и 10 манастири. Срезот имал население од 34.192 жители. Општина Битола не била во состав на срезот, туку била во единицата Окружен Град Битола која исто така припаѓала во Битолскиот Округ.^[1]

Битолскиот Срез според пописот од 1913 година
Број	Име на општина	Број на села	Колку часови е оддалечена општината од Битола	Жители
1	Барешанска	6	2:30	1851
2	Брусничка	4	1	2179
3	Буковска	5	0:30	1892
4	Велушинска	5	3:30	3124
5	Драгошка	1	3:30	670
6	Ивањевска	11	4:30	4127
7	Ѓаватска	7	4	3938
8	Логовардска	3	1:30	1045
9	Маловишка	1	5	1629
10	Магаревска	2	2	1851
11	Могилска	11	2:30	3475
12	Негочанска	1	1:30	550
13	Нижопољска	1	1:30	1028
14	Секиранска	8	3:15	2012
15	Струговска	11	5:30	2974
16	Трновска	2	1:30	1847

Кралство СХС (1919-1929)

Во 1921 година, срезот имал 13 општини. Тогаш срезот повторно припаѓал во Битолскиот Округ, и во покраината Јужна Србија. Општина Битола повторно не била во состав на срезот. Срезот во 1921 година, имал 27.000 жители.^[2] Тоа е намалување од 7.192 жители (во однос на пописот 1913 година), како последица од Првата светска војна.

Јазик

Во градот Битола, 56% од населението говорело српски или хрватски^[3], додека 21% говореле на турски јазик. Од другата страна пак, во битолската околина 80% говореле на српски или хрватски, а втор најкористен јазик бил арнаутскиот^[4] (13%).^[5]

Застапеност на јазици во 1921 година
Јазик	Битолска околина	Град Битола	Вкупно	%
Српски или хрватски	21606	15958	37564	67.78
Турски	1070	6025	7095	12.80
Арнаутски	3619	1801	5420	9.77
Цинцарски	696	1149	1845	3.32
Други	9	3487	3496	6.33

Религија

Во градот Битола 62% од населението било православно, 28% биле муслимани, додека 9% биле евреи. Од другата страна пак, во битолската околина 83% биле православни и 18% биле муслимани.^[6]

Религија 1921 година
Религија	Битолска околина	Град Битола	Вкупно	%
Православни	22275	17577	39852	71.90
Муслимани	4725	7928	12653	22.83
Евреи	0	2640	2640	4.76
Други	0	275	275	0.51

Кралство Југославија

Со смената на името на државата во Кралство Југославија на 3 октомври 1929 година, дошло и до нови административни промени. Битолскиот Округ бил укинат, била воведена Вардарската Бановина, и Општина Битола била вклучена во срезот. Во 1931 година, Битолскиот срез имал 14 општини и еден град. Вкупното население било 65.164 жители. Како православни се изјасниле 76% од жителите, додека како муслимани 17%.^[7]

71% од жителите говореле на македонски, српски, хрватски или словенечки^[8], 8% говореле на арнаутски^[4] и 20% на други јазици (турски и ладино).

Поврзано

Список на населени места во Вардарска Македонија по општина (1913-1915)

Наводи

↑ Речник места у ослобођеној области Старе Србије по службени подацима [Речник на местата во ослободената област Стара Србија по службени податоци]. Белград: Мил. Ант. Вујиќ. 1914. стр. 13 (изворно); 21 (дигитализирано).
↑ „Дефинитивни резултати пописа становништва од 31 јануара 1921 год“ (PDF). Сараево: Државна печатница. 1932. стр. 88 (изворно); 97 (дигитализирано). Архивирано од изворникот (PDF) на 16 август 2020. Посетено на 19 јануари 2025.
↑ [[#CITEREFМакедонскиот_јазик_бил_сметан_за_српски.|Македонскиот јазик бил сметан за српски]].
↑ ^4,0 ^4,1 Албанскиот јазик бил заведен како арнаутски.
↑ „Дефинитивни резултати, попис 1921“ (PDF).
↑ http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1931/pdf/G19314001.pdf
↑ „Definitivni rezultati popisa stanovništva od 31 marta 1931 godine - Knjiga I“ (PDF). Белград: Општа државна статистика на Југославија. 1937. стр. 98 (изворно); 114 (дигитализирано). Архивирано од изворникот (PDF) на 7 јуни 2021. Посетено на 19 јануари 2025. Бројките се од 1931 година, но се распределени според новата административна поделба што била затекната во 1937 година. Во 1931 година, постоела Општина Драгош, општина која веќе не постоела за време на објавувањето на изворот.
↑ Во иста графа.