Делта Големо Куче (латинизирано од δ Canis Majoris, скратено Делта CMa, δ CMa ), официјално именувана како Вазен (/ˈwiːzən/),[12] — ѕвезда во соѕвездиетоГолемо Куче. Таа е жолтобел суперџин од типот F со привидна величина од +1,83. Од 1943 година, спектарот на оваа ѕвезда служи како една од стабилните точки на прицврстување според која се класифицираат другите ѕвезди.[13]
Набљудување
Делта Големо Куче е трета најсветла ѕвезда во соѕвездието по Сириус и ε Големо Куче (Адара), со привидна величина од +1,83 и има бела или жолтобела боја. Сместена на околу 10 степени југоисточно од Сириус, се издига само на околу 11 степени над хоризонтот на географската ширина на Обединетото Кралство.[14] Расеаното јато NGC 2354 се наоѓа на само 1,3 степени источно од Делта Големо Куче .[15] Како и со остатокот од Големо Куче, Делта Големо Куче е највидлива на зимското небо на северната полутопка и на летното небо на јужната полутопка. Во Уранометрија на Бајер, таа се наоѓа во задниот дел на соѕвездието Големо Куче.
Традиционалното име, Везен (алтернативно Wesen, или Wezea), потекнува од средновековниот арапски збор al-wazn, што значи „тежина“ на современиот арапски јазик. Името се однесувало за една од парот ѕвезди, а другата била Хадар, што денес се однесува на Бета Кентаур. Не е јасно дали парот ѕвезди првично бил Алфа и Бета Кентаур или Алфа и Бета Голуб. Во секој случај, името некако било применето и на Делта Големо Куче и на Бета Голуб.[16] Ричард Хинкли Ален смета дека името алудира на тешкотијата на ѕвездата да се издигне над хоризонтот на северната полутопка.[17] Астрономот Џим Калер ја забележал соодветноста на традиционалното име со оглед на масивната природа на ѕвездата.
Во 2016 година, Меѓународниот астрономски сојуз организирал Работна група за имиња на ѕвезди (РГИЅ) за да ги каталогизира и стандардизира соодветните имиња за ѕвездите. Првиот билтен на РГИЅ од јули 2016 година вклучувал табела со првите две серии на имиња одобрени од РГИЅ; во кој бил вклучен и Везен.
На кинески ,弧矢, што значи Лак и стрела,[18] се однесува на астеризам кој се состои од δ Големо Куче, ε Големо Куче, η Големо Куче, κ Големо Куче, ο Крма, π Крма, χ Крма, c Крма и k Крма. Следствено, самата δ Големо Куче е позната како弧矢一 или на македонски: Првата ѕвезда на лакот и стрелата.[19]
Во каталогот на ѕвезди во Календарот на ел-Ахсаси ел-Муаккет, оваа ѕвезда била означена како Талат ел-Аџари (تالت ألعذاري - taalit al-aðārii ), што на латински е преведено како Tertia Virginum, што значи трета девица.[20] Оваа ѕвезда, заедно со ε Големо Куче (Адара), η Големо Куче (Алудра) и ο<sup id="mwnA">2</sup> Големо Куче, биле познати како Ал адхара (ألعذاري ), односно Девици.[21][22]
Физички својства
Уметничка илустрација на Везен, жолт суперџин оддалечен 1.600 светлосни години во соѕвездието Големиот Куче
Делта Големо Куче е суперџин од класата F8. Нејзината површинска температура е околу 5.818 К[23], и е 14 пати помасивна од Сонцето.[8] Нејзината апсолутна величина е −5,97[4], и се наоѓа на оддалеченост од околу 1.600 светлосни години. Се врти со брзина од околу 28 км/сек, и затоа може да потрае една година за целосно да се ротира. Само пред околу 10 милиони години, Делта Големо Куче престанала да спојува водород во нејзиното јадро. Нејзината надворешна обвивка почнува да се шири и лади, а во следните 100.000 години ќе стане црвен суперџин бидејќи нејзиното јадро спојува сè потешки и потешки елементи. Штом ќе има железно јадро, ќе се сруши и ќе експлодира како супернова.[24]
Аголниот пречник на Везен е измерен со помош на интерферометрија, давајќи пречник со рабно затемнување од 3,633 ± 0,026 . Џеј Дејвис и сор. (2007) го искористиле овој аголен пречник и пресметале физички полупречник од 215 ± 66 користејќи паралакса од 1,82 ± 0,56 измерени со Хипаркос, што подразбира растојание од 1,800 ± 550.[23] Оттогаш, намалувањето на Хипаркос од 2007 година ја рафинира паралаксата на 2,03 ± 0,38, што одговара на растојание од околу 1.600 ± 300 (493 парсеци).[1] Ова растојание дава помал полупречник од 193 R☉ користејќи го аголниот полупречник[25]. По новото растојание, студија од 2017 година објавила полупречник од 188 R☉ врз основа на ѕвездената температура и сјајност.[9]
Ако Делта Големо Куче би била блиску до Земјата како Сириус, би била светла како полуполна месечина.[26]
↑ 2,02,1Gutierrez-Moreno, Adelina; и др. (1966). „A System of photometric standards“. Publ. Dept. Astron. Univ. Chile. Publicaciones Universidad de Chile, Department de Astronomy. 1: 1–17. Bibcode:1966PDAUC...1....1G.
↑Evans, D. S. (June 20–24, 1966). Batten, Alan Henry; Heard, John Frederick (уред.). „The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities“. Determination of Radial Velocities and Their Applications, Proceedings from IAU Symposium No. 30. University of Toronto: International Astronomical Union. 30: 57. Bibcode:1967IAUS...30...57E.
↑ 8,08,18,28,3Lyubimkov, Leonid S.; Lambert, David L.; Korotin, Sergey A.; Rachkovskaya, Tamara M.; Poklad, Dmitry B. (2015-02-01), „Carbon abundance and the N/C ratio in atmospheres of A-, F- and G-type supergiants and bright giants“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 446 (4): 3447–3460, arXiv:1411.2722, Bibcode:2015MNRAS.446.3447L, doi:10.1093/mnras/stu2299, ISSN1365-2966
↑Arellano Ferro, A.; Giridhar, S.; Rojo Arellano, E. (April 2003). „A Revised Calibration of the MV-W(O I 7774) Relationship using Hipparcos Data: Its Application to Cepheids and Evolved Stars“. Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica. 39: 3–15. arXiv:astro-ph/0210695. Bibcode:2003RMxAA..39....3A.
↑Kunitzsch, Paul; Smart, Tim (2006). A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (2nd rev.. изд.). Cambridge, MA: Sky Pub. стр. 23. ISBN978-1-931559-44-7.
↑Knobel, E. B. (June 1895). „Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 55 (8): 429–438. Bibcode:1895MNRAS..55..429K. doi:10.1093/mnras/55.8.429.
↑ε CMa as Aoul al Adzari or Prima Virginum (the first virgin), ο2 CMa as Thanih al Adzari or Secunda Virginum (the second virgin) and δ CMa as Thalath al Adzari or Tertia Virginum (the third virgin).
