Евангелисти

Евангелисти (грчки: εὐαγγελιστής — оние што ја објавуваат добрата вест) — апостоли, автори на четирите канонски Евангелија: Матеј, Марко, Лука и Јован.

Матеј и Јован се вбројуваат меѓу Дванаесетте апостоли, додека Марко и Лука се сметаат за едни од Седумдесетте апостоли.

Во христијанството, во поширока смисла, евангелисти се сите луѓе што ја објавуваат Радосната вест (Евангелието). Според Библијата, Послание до Ефесјаните, глава 4, стих 11: „И Тој (Бог) постави некои за апостоли, други за пророци, некои за евангелисти, а други за пастири и учители...“ Така се разбира овој поим и во повеќето протестантски цркви.^[1][2]

Евангелист	Симбол, преземен од тетраморфот	Евангелие	Живот и дејност
Матеј	Ангел	Евангелие според Матеј	Цариник (даночник, собирач на давачки). еден од Дванаесетте апостоли. Проповедал во Етиопија, каде што бил маченички убиен околу 60 г. (според други извори бил погубен во малоазискиот град Јерапол).
Марко	Лав	Евангелие според Марко	Внук на апостол Варнава, ученикот на апостол Петар. Еден од Седумдесетте апостоли. Се смета за основач на Александриската православна црква и нејзин прв епископ. Претрпел маченичка смрт во 68 г.
Лука	Теле	Евангелие според Лука	Лекар, придружник на апостол Павле. Еден од Седумдесетте апостоли. Освен Евангелието е автор и на Делата на апостолите. Починал маченички во грчката Теба.
Јован	Орел	Евангелие според Јован	Помал брат на апостол Јаков, пред повикот од Исус бил рибар. Еден од Дванаесетте апостоли. Освен Евангелието, ги напишал Книгата на откровението и Трите посланија што се дел од Новиот завет. Тој е единствениот апостол што умрел од природна смрт, а не бил мачен.

Во древноста, називот „евангелист“ имал пошироко значење; така биле нарекувани сите проповедници на Евангелието (Благата вест) или на христијанството. Кај протестантите оваа употреба на зборот се задржала — така се нарекуваат мисионерите и други лица што го проповедаат христијанството, содржано во Евангелијата. Во древната христијанска Црква постоел посебен степен или служба на евангелисти, наменет исклучиво за проповед на Евангелието меѓу Евреите и незнабошците.

Кај древните христијански писатели, вообичаен симбол за четворицата евангелисти била таинствената кочија што пророкот Езекил ја видел крај реката Ховар (Ез. 1:5—26), составена од четири четирилики суштества, што наликувале на човек, лав, теле и орел. Овие крилести суштества, земени поединечно, станале симболи на евангелистите, и христијанската уметност почнувајќи од V век ги прикажува така:

• Матеј со човек или ангел (се смета дека во своето Евангелие по Матеј, според многу егзегети, го нагласува човечкото и месијанското својство на Христос);
• Марко со лав (во своето Евангелие по Марко, според традиционалното толкување, го прикажува Христовото семоќие и царственост);
• Лука со теле (во своето Евангелие по Лука зборува за Христовото првосвештенство, што се поврзува со жртвувањето на телињата);
• Јован со орел (според зборовите на блажениот Августин, Јован „како орел лета над облаците на човечката немоќ“).

„Евангелисти“ на Ризницата ?

• Immanuel Church, Highlands: The Four Evangelists in Stained Glass (archived)
• Catholic Encyclopedia: Evangelist
• PBS Frontline: The Story of the Storytellers
• Christian Iconography: The Four Evangelists