Полско-украинска војна

Polish–Ukrainian War
	Дел од the Ukrainian War of Independence and the aftermath of World War I
	02._Польсько-українська_війна_1918-1919.jpg
Датум	1 ноември 1918 – 18 јули 1919; (8 месеци, 2 недели и 3 денови)
Место	Западноукраинска Народна Република
Исход	Победа на Полска Потпишување на Варшавскиот договор;
Територијални; промени	Распуштање и анексија на Западноукраинската Народна Република од страна на Полска
Завојувани страни
Втора Полска Република Регионална поддршка: Кралство Романија; (во Буковина и Покутје); Прва Унгарска Република; Чехословачка; (conflicts with Hutsul Republic) Strategic support:; Трета Француска Република	Западноукраинска Народна Република; Украинска Народна Република; Hutsul Republic; (in Maramureș); Komancza Republic; (in Lemkivshchyna until January 1919); Ukrainian Bukovina; (in Bukovina, 6–11 November 1919); Supported by:; Чехословачка
Команданти и водачи
Јозеф Пилсудски; Józef Haller; Wacław Iwaszkiewicz; Edward Rydz-Śmigły;	Yevhen Petrushevych; Предлошка:Country data West Ukrainian People's Republic Oleksander Hrekov; Mykhailo Omelianovych-Pavlenko; Omelian Popovych [uk];
Сила
Полски сили:; 190,000; Романски сили:; 4,000; Унгарски сили:; 620+;	Западноукраински сили:; 70,000–75,000 or over 100,000; UPR forces:; 35,000; Hutsul forces:; 1,100; Komancza forces:; 800;
Жртви и загуби
10,000	; 15,000 убиени

Полско-украинската војна (1918-1919) е конфликт кој избувнал во услови на хаосот по Првата светска војна и распадот на Австро-Унгарија, кога новоформираните држави Полска и Западноукраинската Народна Република (ЗУНР) се судриле за контрола над територијата на Источна Галиција, особено градот Лавов и околните области. Овој конфликт е дел од пошироките борби за воспоставување на граници и државност во Источна Европа по распадот на големите империи.

Позадина

По Првата светска војна (1914-1918), Австро-Унгарија се распаднала, а нејзините територии станале предмет на спор меѓу новоформираните држави и национални движења. Источна Галиција, со мешана популација од Украинци (околу 60-65%), Полјаци (околу 25-30%) и Евреи, станала центар на конфликт поради спротивставените аспирации на Полска и украинските националисти.

Полски цели: Полска, која ја повратила независноста во ноември 1918 година по 123 години поделба меѓу Русија, Прусија и Австро-Унгарија, сакала да ги врати своите историски граници од пред 1772 година, вклучувајќи ја Источна Галиција. Полјаците сметале дека Лавов, со значително полско население, е клучен културен и политички центар.
Украински цели: Украинците, предводени од Западноукраинската Народна Република (ЗУНР), прогласена на 1 ноември 1918 година, се стремеле да создадат независна украинска држава во Источна Галиција, Буковина и Закарпатија. Тие сакале да го обединат регионот со Украинската Народна Република (УНР), формирана во Киев по Руската револуција во 1917 година.

Овие спротивставени претензии довеле до вооружен конфликт, во кој двете страни се бореле за контрола над териториите во услови на политичка нестабилност, економска криза и присуство на други воени сили во регионот, вклучувајќи ги болшевиците и силите на Антантата.

Почеток на војната

Војната започнала на 1 ноември 1918 година, кога украинските сили, предводени од Украинската национална рада, извршиле ненадеен удар во Лавов, воспоставувајќи контрола над градот. Ова било дел од прогласувањето на ЗУНР, со цел да се воспостави украинска власт во Источна Галиција пред Полска да може да се организира. Украинските сили, главно составени од поранешни војници на австро-унгарската армија (вклучувајќи ја и Украинската галициска армија), го зазеле Лавов, но полското население во градот, поддржано од Полската воена организација (Polska Organizacja Wojskowa), организирало отпор.

Полјаците во Лавов, иако во малцинство во регионот, биле мнозинство во градот. Тие формирале вооружени единици, вклучувајќи ги и познатите „Лавовски орли“ (Orlęta Lwowskie), во кои учествувале многу млади доброволци. На 22 ноември 1918 година, полските сили, со поддршка од новоформираната полска армија, го ослободиле Лавов по интензивни улични борби.

По губењето на Лавов, владата на ЗУНР се преселила во Тернопол, а подоцна во Станислав (денешен Ивано-Франковск). Ова бил тежок удар за украинските аспирации, но тие продолжиле да се борат за контрола над останатите делови од Источна Галиција.

Тек на војната

Војната се одвивала во неколку фази, со променлив успех за двете страни.

Ноември 1918 - јануари 1919: Почетни судири и украински пораз во Лавов

По заземањето на Лавов од страна на Полјаците, украинските сили се повлекле во руралните области на Источна Галиција, каде имале поголема поддршка од локалното украинско население. На 22 јануари 1919 година, ЗУНР се обединила со Украинската Народна Република (УНР) преку Актот на обединување (Акт Злуки) во Киев, со што се создала формална унија меѓу двете украински држави. Меѓутоа, ова обединување било повеќе симболично, бидејќи ЗУНР продолжил да функционира со сопствена армија и влада. Полската армија, предводена од Јозеф Пилсудски, започнала да добива поддршка од Антантата, особено од Франција, во форма на воена опрема и советници. Ова им овозможило на Полјаците да организираат поефикасни офанзиви.

Февруари - јуни 1919: Полска офанзива

Во пролетта на 1919 година, Полска започнала поголема офанзива против ЗУНР. Полските сили, засилени со свежи регрути и опрема, постепено ги потиснале украинските сили од клучните градови во Источна Галиција. Во мај 1919 година, Полска добила дополнителна поддршка од романската армија, која интервенирала во Буковина, спречувајќи украинските сили да добијат засилувања од југ. До јуни 1919 година, полските сили ја зазеле речиси целата територија на Источна Галиција, вклучувајќи ги градовите Перемишл (Пшемишл) и Станислав.

Крај на војната

Украинската галициска армија, ослабена од недостиг на муниција, храна и регрути, била принудена да се повлече преку реката Збруч во територијата на УНР. Ова означило крај на активните борби во Источна Галиција. На 17 јули 1919 година, Полска воспоставила целосна контрола над регионот. Париската мировна конференција, која се одржувала во 1919 година, ја доделила Источна Галиција на Полска, иако со привремен мандат, што предизвикало незадоволство кај украинските националисти.

Наводи

↑ Aistė Kučinskienė; Viktorija Šeina; Brigita Speičytė (2021). Literary Canon Formation as Nation-Building in Central Europe and the Baltics. Koninklijke Bril. стр. 140. doi:10.1163/9789004457713_008. ISBN 978-90-04-45771-3. As a result, on 1st November 1918 the Polish-Ukrainian war of Eastern Galicia broke out. It spread throughout the entire province and ended with a Polish victory only in mid-July 1919.
↑ Lev Shankovsky. Ukrainian Galician Army Архивирано на 14 август 2015 г.. Encyclopedia of Ukraine. Vol. 5. 1993.
↑ William Jay Risch. The Ukrainian West: Culture and the Fate of Empire in Soviet Lviv. Harvard University Press. 2011. p. 30.