Тутун (производ)

Тутун^[1][2] — повеќе од 70 видови растенија од семејството на родот, како и производи направени од сушени листови тутун, како што се пури и цигари, тутун за луле, тутун за џвакање и ароматичен тутун за наргиле. Тутунот се користи и во растителниот биоинженеринг и како украс, а хемиските компоненти од тутунот се користат за производство на некои пестициди и лекови.^[3]

Се смета дека главниот комерцијален вид по потекло е од тропска Америка, како и сите растенија од родот Nicotiana, но се одгледува толку долго што е непознат во дивината. Вид кој давал брзогоречки лисја, бил вид тутун кој првично се одгледувал во Вирџинија, но денес главно се одгледува во Турција, Индија и Русија. Адиктивниот алкалоид никотин се смета за најкарактеристична состојка на тутунот, но штетните последици од употребата на тутунот може да се добијат од илјадници други соединенија кои се создаваат во чадот, како што се полицикличните ароматични јаглеводороди (на пример, бензопирен), формалдехид, кадмиум, никел, арсен, тутунски нитросамини, фенили и многу други.^[4] Тутунот содржи и бета-карболински алкалоиди кои ја инхибираат моноаминската оксидаза.^[5]

Одгледувањето тутун е слично на одгледувањето на други земјоделски производи. Семето се сее во ладни рамки или жаришта за да се спречат нападите од инсекти, а потоа се пресадуваат на полињата. Тутунот е едногодишно растение, кое се бере механички или рачно. По бербата, тутунот се складира за сушење, или со обесување, групирање или ставање во големи купови со цевчести отвори за да се овозможи топлината да излегува од средиштето. Сушењето овозможува бавна оксидација и разградување на каротиноидите. Ова му овозможува на тутунот да ги стекне одликите што обично се припишуваат на „мазноста“ на чадот. После тоа, тутунот се пакува во зависност од видот на употреба, што вклучува пушење, џвакање, шмркање итн. Повеќето цигари користат тутун сушен во специјални капацитети со контролирана циркулација на воздухот (сушари), што го прави чадот поблаг и полесен за вдишување. Употребата на сув тутун со низок коефициент на киселост што може да се вдишува е главната причина зошто пушењето предизвикува рак на белите дробови и други болести поврзани со вдишување чад.^[4]

Тутунот најчесто се користи во облик за пушење, џвакање и шмркање. Тутунот долго време се користел како ентеоген во Америка, но по доаѓањето на Европејците во Северна Америка, набрзо станал важна трговска стока и дрога. Оваа популарност довела до развој на американска економија на Југот заснована на тутун, сè додека тој не му отстапил местото на памукот. По Американската граѓанска војна, промената на побарувачката и техниките на производство овозможиле создавање на цигари. Овој нов производ брзо довел до развој на тутунската индустрија.

Употребата на тутун е активност која денес ја практикуваат околу 1,1 милијарда луѓе и повеќе од една третина од возрасната популација.^[6] Нивото на пушење е стабилизирано или опаѓа во развиените земји, но продолжува да расте во земјите во развој.^[7]

Според Светската здравствена организација, тутунот е далеку најчеста причина за смрт која може да се спречи во светот. Во извештајот од 2008 година, СЗО процени дека тутунот предизвикува 5,4 милиони смртни случаи годишно.^[8] Тутунот најчесто предизвикува болести кои влијаат на срцето, црниот дроб и белите дробови, а пушењето е главен фактор на ризик за срцеви напади, мозочни удари, хронична опструктивна белодробна болест (вклучувајќи хроничен бронхитис ) и рак (особено рак на белите дробови, рак на гркланот и рак на панкреасот). Исто така, поради силните зависни својства на тутунот, се развива толеранција и зависност.^[9][10]

Тутунот долго време е користен во Америка, а некои места за одгледување во Мексико датираат од 1400-1000 година пр.н.е.^[11] Многу индијански племиња традиционално одгледувале и користеле тутун. Со векови, источните северноамерикански племиња имале обичаи да носат тутун во вреќи како широко прифатен трговски предмет, како и за пушење во социјални и церемонијални прилики, како што е потпишување мировен договор или трговски договор.^[12][13] Кај некои населенија, тутунот се сметал за подарок од создателот, а церемонијалниот чад од тутун ги пренесувал мислите и молитвите на пушачот до создателот.^[14]

По доаѓањето на Европејците во Америка, тутунот станува сè попопуларен како трговски предмет. Ернандес де Банколо, шпански хроничар на Карибите, бил првиот Европеец кој донел семе од тутун во Стариот Свет во 1559 година по наредба на шпанскиот крал Филип . Тоа семе било посеано на периферијата на Толедо, поконкретно во областа позната како „Los Cigarales“ именувана поради непрекинатите штети од штуреците (на шпански). Пред развојот на полесните видови тутун вирџинија и бели бурли соеви, чадот бил премногу лут за да се вдишува. Мали количества се пушеле во поединечна употреба, користејќи луле како што се мидва или кисеру, или пушеле со помош на нови пронајдоци, цевки за вода како што се бонг или наргиле.

Наведените придобивки од тутунот донекаде придонеле за неговиот значителен успех. Астрономот Томас Хариот, кој го придружувал Ричард Гренвил на неговата експедиција од 1585 година. на островот Роаноук, објасни дека растението „ги отвора сите пори и премини на телото“, така што „телата на домородците се значително здрави и не знаат за многу тешки болести, од кои ние во Англија честопати сме погодени“.^[15]

Пушењето, џвакањето и вдишувањето тутун станало исходиште на една од најважните индустрии во Европа и нејзините колонии до 1700 година.^[16][17]

Тутунот била важна профитабилна култура во Куба и другите делови на Карибите уште од 18 век. Кубанските пури се познати низ целиот свет.^[18]

Кон крајот на 19 век, цигарите станале популарни. Џејмс Бонсак креирал машина која го автоматизира производството на цигари. Ова зголемување на производството овозможило огромен раст во тутунската индустрија сè до откривањето на влијанието на тутунот врз здравјето кон крајот на 20 век.^[19][20]

По научните откритија од средината на 20 век, тутунот бил осуден како опасност по здравјето и на крајот бил идентификуван како директен предизвикувач на ракот, како и голем број други респираторни и циркулаторни заболувања. Во Соединетите Американски Држави, ова довело до Договорот за порамнување на тутунските дозволи, со кој бил решени тужбите во замена за комбинација од годишни плаќања на државата и доброволни ограничувања за рекламирање и пласирање на тутунските производи.

Во текот на 1970-тите, Браун и Вилијамсон со вкрстување на соеви на тутун го произвеле Y1. Овој вид на тутун содржел невообичаено висока количина на никотин, што речиси ја удвојувало неговата содржина од 3,2-3,5% на 6,5%. Во 1990-тите, ова ја поттикнало Управата за храна и лекови да го користи овој сој како доказ дека тутунската индустрија намерно манипулира со содржината на никотин во цигарите.

Во 2003 година, како одговор на зголемувањето на користењето на тутун во земјите во развој, Светската здравствена организација^[21] успешно добила поддршка од 168 земји за потпишување на Рамковната конвенција за контрола на тутунот. Конвенцијата е осмислена да поттикне ефективно законодавство и нејзино спроведување во сите земји за да се намалат штетните ефекти од тутунот. Ова довело до развој на производи за откажување од пушење.

• Тутун (производ) на Ризницата ^?
• International Tobacco Growers' Association
• Natural Resources Conservation Service Plant Sheet - Wild tobacco
• Ottoman Back Archives and Research Centre
• Questions on European Union partial ban on some smokeless tobacco products (i.e. snus)
• The European tobacco growers website
• The Legacy Tobacco Documents Library
• UCSF Tobacco Industry Videos Collection
• CDC - Smoking and Tobacco Use Fact Sheet
• TobReg - WHO Study Group on Tobacco Product Regulation
• - Statistics and general information about the effects of secondhand-smoke Архивирано на 7 јануари 2017 г.
• Scientists Search for Healthy Uses for Tobacco