ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ

ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ ဆိုသည်မှာ မဟာဘုတ် ဓာတ်ကြီးလေးပါးတို့တွင် ကိုယ်ဖြင့် တွေ့ထိ၍ သိကောင်းသော ဓာတ် (၃) ပါး ဖြစ်သည့် ပထဝီဓာတ် (မာခြင်း၊ ပျော့ခြင်း စသော မြေဓာတ်)၊ တေဇောဓာတ် (ပူခြင်း၊ အေးခြင်း စသော မီးဓာတ်) နှင့် ဝါယောဓာတ် (တွန်းကန်ခြင်း၊ လှုပ်ရှားခြင်း စသော လေဓာတ်) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ (အာပေါဓာတ်သည် တွေ့ထိ၍ မသိကောင်းသောကြောင့် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ၌ မပါဝင်ပါ။)

ဤဓာတ် (၃) ပါးသည် တွေ့ထိ၍ ရကောင်းသောကြောင့် ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ ဟူသော အမည်ကို ရရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် မဟာဘုတ်ဓာတ်များ ကိုယ်တိုင် ဖြစ်သောကြောင့် ကာယပသာဒ (ကိုယ်အကြည်ဓာတ်) ၏ မှီရာ မဟာဘုတ်ဓာတ်များကို တိုက်ရိုက် ငြိကပ် ထိစပ်နိုင်ကြသည်။

ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံနှင့် ကာယဝိညာဏ် (ထိသိစိတ်)

ကာယဝိညာဏ် ဖြစ်ပေါ်ရန် အကြောင်းများ:

ကာယပသာဒ (ကိုယ်အကြည်ဓာတ်) ရှိရမည်။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ (ပထဝီ၊ တေဇော၊ ဝါယော တစ်ခုခု) ရှိရမည်။
ဖဿ စသော ယှဉ်ဖက် စေတသိက်များ ရှိရမည်။
ကာယပသာဒ၏ မှီရာ ပထဝီဓာတ် (တည်ရာအဖြစ် အဓိကကျသော ဓာတ်) ရှိရမည်။
မနသိကာရ (ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၏ နှလုံးသွင်းမှု) ရှိရမည်။
အတိတ်ကံ အကြောင်းတရားများ ရှိရမည်။

ထိခိုက်မှု လိုအပ်ခြင်း: ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံသည် ကာယပသာဒ၏ မှီရာ မဟာဘုတ်ကို တိုက်ရိုက် ထိခိုက်မှသာလျှင် ကာယဝိညာဏ်စိတ် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ အနီးအပါး၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ ရောက်ရှိနေရုံမျှဖြင့် ကာယဝိညာဏ်စိတ် မဖြစ်နိုင်သေး။
သမ္ပတ္တဝိသယ: ဤသို့ မိမိ (ကာယပသာဒ) ၏ မှီရာ မဟာဘုတ်သို့ တိုက်ရိုက် ငြိကပ် ထိစပ် ရောက်ရှိလာသော အာရုံကိုသာ လက်ခံ သိရှိနိုင်သောကြောင့် ကာယပသာဒသည် သမ္ပတ္တဝိသယဂ္ဂါဟကရုပ် (ရောက်လာသော အာရုံကို ယူသောရုပ်) အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။

ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို သိရှိပုံ

တစ်ပြိုင်နက် ထိခိုက်မှု: ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ် (၃) ပါးလုံးသည် ကာယပသာဒကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း ထိခိုက်နိုင်ပါသည်။
တစ်ပြိုင်နက် မသိနိုင်မှု: သို့သော် ကာယဝိညာဏ်စိတ် တစ်ခုတည်း သည် ထို ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ် (၃) ပါးလုံးကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း အာရုံပြု၍ မသိနိုင်ပါ။ စိတ္တက္ခဏ တစ်ခုတွင် ဓာတ်တစ်ခုကိုသာ အာရုံပြု သိရှိနိုင်သည်။

မည်သည့်ဓာတ်ကို သိမည်ကို ဆုံးဖြတ်သည့် အကြောင်းများ:

အာဘုဇိတဝသေန (နှလုံးသွင်းမှု အစွမ်း): ယောဂီ၏ စိတ်က မည်သည့် သဘောကို အာရုံစိုက် နှလုံးသွင်းသည် အပေါ် မူတည်သည်။ (ဥပမာ- ထမင်းကို စမ်းလျှင် မာ/ပျော့ ကို နှလုံးသွင်းပါက ပထဝီကို သိမည်။ ရေနွေးကို စမ်းလျှင် ပူ/အေး ကို နှလုံးသွင်းပါက တေဇောကို သိမည်။ လေတိုက်ခံလျှင် လှုပ်ရှားမှု ကို နှလုံးသွင်းပါက ဝါယောကို သိမည်။)

ဥဿဒဝသေန (လွန်ကဲမှု အစွမ်း):

(က) အာရုံ၏ လွန်ကဲမှု: ထိခိုက်လာသော အာရုံ၌ ဓာတ်တစ်ခုခု၏ သဘာဝသတ္တိက အလွန် လွန်ကဲ ထက်မြက်နေလျှင် ထိုဓာတ်ကိုသာ ကာယဝိညာဏ်က အာရုံပြု သိရှိသည်။ (ဥပမာ- ကျောက်ခဲနှင့် တိုက်မိလျှင် မာသော ပထဝီဓာတ်ကို သိမည်။ မီးခဲနင်းမိလျှင် ပူသော တေဇောဓာတ်ကို သိမည်။ လေပြင်းတိုက်လျှင် တွန်းကန်သော ဝါယောဓာတ်ကို သိမည်။)
(ခ) ကာယပသာဒ၏ များပြားမှု: နေရာအများအပြားကို တစ်ပြိုင်နက် ထိခိုက်မိသည့်တိုင် ကာယပသာဒ အကြည်ဓာတ် အများဆုံးရှိသော နေရာ၊ သို့မဟုတ် အထိအခိုက် အပွတ်အတိုက် အားအရှိဆုံး နေရာ၌သာ ကာယဝိညာဏ်စိတ် ဦးစွာ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည်။

ဆက်စပ် သိမှတ်ဖွယ်ရာများ

မဟာဘုတ် အချင်းချင်းသာ ထိခိုက်ခြင်း: ရုပ်တရားများ ထိခိုက် ငြိကပ်ရာ၌ မဟာဘုတ် အချင်းချင်းသာ ထိခိုက် ငြိကပ်နိုင်သည်။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗ သဘောမရှိသော အာပေါဓာတ် သို့မဟုတ် ဥပါဒါရုပ်များသည် အခြားရုပ်များနှင့် တိုက်ရိုက် ထိခိုက်ခြင်း သဘော မရှိပါ။
စိတ်၏ အာရုံပြောင်းရွှေ့ခြင်း: စိတ်သည် အာရုံတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ (၁) မိမိ၏ အလိုဆန္ဒ (အဇ္ဈာသယ) ကြောင့် သော်လည်းကောင်း၊ (၂) အာရုံတစ်ခုက ပိုမို အားကြီး လွန်ကဲလာခြင်း (ဝိသယာဓိမတ္တ) ကြောင့်သော်လည်းကောင်း ပြောင်းရွှေ့ အာရုံယူတတ်သည်။ ဤသဘောကို သိရှိထားခြင်းဖြင့် တရားရှုမှတ်ရာတွင် မိမိအလိုရှိရာ အာရုံကို ရွေးချယ် ရှုမှတ်နိုင်သကဲ့သို့၊ အပြင်အာရုံတစ်ခု လွန်ကဲလာပါကလည်း စိတ်ကို ထိန်းသိမ်း ရှုမှတ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။
မဟာဘုတ်တို့၏ လက္ခဏာ မပြောင်းလဲခြင်း: ဓာတ်ကြီးလေးပါးတို့သည် အခြေအနေအရ အပျော့အမာ၊ အရည်အခဲ၊ အပူအအေး ပြောင်းလဲနိုင်သော်လည်း (ဘာဝညထတ္တ)၊ မိမိတို့၏ မူလသဘာဝ လက္ခဏာ (ခက်မာမှု၊ ယိုစီးဖွဲ့စည်းမှု၊ ပူမှုအေးမှု၊ ထောက်ကန်တွန်းကန်မှု) မှာမူ လုံးဝ ပြောင်းလဲသွားခြင်း မရှိပါ (လက္ခဏညထတ္တ မရှိပါ)။^[၁]