မြောက်ပင်လယ်

North Sea
တည်နေရာ	Western Europe and Northern Europe
ကိုဩဒိနိတ်	56°N 3°E / 56°N 3°E / 56; 3 (North Sea)ကိုဩဒိနိတ်: 56°N 3°E / 56°N 3°E / 56; 3 (North Sea)
အမျိုးအစား	Sea
ပင်မ ရေဝင်စီးကြောင်း	Baltic Sea, Elbe, Weser, Ems, Rhine/Waal, Meuse, Scheldt, Spey, Don, Dee, Tay, Forth, Tyne, Wear, Tees, Humber, Thames
ရေဝေကြောရှိရာ နိုင်ငံများ	United Kingdom (specifically England and Scotland), Norway, Denmark, Germany (specifically Lower Saxony and Schleswig-Holstein), the Netherlands, Belgium, Luxembourg, France, Switzerland, Italy, Liechtenstein, Austria, Czech Republic
အကျယ်ဆုံး အလျား	၉၆၀ km (၆၀၀ mi)
အကျယ်ဆုံး အနံ	၅၈၀ km (၃၆၀ mi)
မျက်နှာပြင် ဧရိယာ	၅၇၀,၀၀၀ km2 (၂၂၀,၀၀၀ sq mi)
ပျမ်းမျှအနက်	၉၅ m (၃၁၂ ft)
အနက်ဆုံး အနက်အရှိုင်း	၇၀၀ m (၂,၃၀၀ ft)
ရေထုထည်	၅၄,၀၀၀ km3 (၄.၄×၁၀၁၀ acre·ft)
ဆားဓါတ်ပါဝင်မှု	3.4 to 3.5%
အမြင့်ဆုံး အပူချိန်	၁၈ °C (၆၄ °F)
အနိမ့်ဆုံး အပူချိန်	၆ °C (၄၃ °F)
ရည်ညွှန်းကိုးကား	Seatemperature.org and Royal Belgian Institute of Natural Sciences

မြောက်ပင်လယ်သည် အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ လက်တက်တစ်ခုဖြစ်၍ ဂရိတ်ဗြိတိန်ကျွန်းနှင့် ဥရောပတိုက်ကုန်းမအကြား၌ တည်ရှိ၏။ ယင်း၏ ကမ်းရိုးတန်းသည် မိုင် ၄,ဝဝဝ ကျော်မျှ ရှည်လျား၍ စတုရန်းမိုင် ၂၂၂,ဝဝဝ ကျော်မျှ ကျယ်ဝန်းရာ အလျားသည် မိုင် ၆ဝဝ ဖြစ်၍ အနံသည် မိုင် ၄ဝဝ ခန့် ဖြစ်သည်။

မြောက်ပင်လယ်သည် ရေတိမ်သော ပင်လယ်ဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်းတွင် ပျမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် ပေ ၁ဝဝ၊ အလယ်ပိုင်းတွင် ပေ ၂၅ဝ နှင့် မြောက်ပိုင်းတွင် ပေ ၄ဝဝ နက်သည်။ အချို့နေရာများတွင် ဤမျှလောက်ပင် မနက်ချေ။ ရေအနက်ဆုံး နေရာများတွင် ဤမျှလောက်ပင် မနက်ချေ။ ရေအနက်ဆုံး အပိုင်းမှာ နော်ဝီဂျီယန် ရေလက်ကြားဖက်တွင် ဖြစ်ရာ၊ ထိုနေရာတွင် ၂,၁၆၅ ပေခန့်မျှ နက်လေသည်။ ရေတိမ်သည့် ပင်လယ်ဖြစ်၍လည်း လှိုင်းလေထန်၏။ ဤပင်လယ်နေရာသည် တစ်ခါက ကုန်းမြေဖြစ်ခဲ့သည်။ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာမှ ရေများလွှမ်းမိုး၍ ပင်လယ်ဖြစ်ပေါ်လာသော အချိန်အခါသည် ကမ္ဘာကြီး၏ သက်တမ်းနှင့်စာသော် မကြာလှသေးချေ။

မြောက်ပင်လယ်တွင်းသို့ မြစ်ကြီးများစွာ စီးဝင်သဖြင့် အခြားပင်လယ်များနှင့် နှိုင်းစာလျှင် ရေငန်လှခြင်းမရှိပေ။ စီးဝင်ကြသော မြစ်များမှာ အင်္ဂလန်ပြည်ဖက်မှ ဟမ်းဗားနှင့် တင်းမြစ်၊ ဥရောပတိုက်ဖက်မှ ရိုင်း၊ အဲ့လဗ၊ ဗေဇာ၊ အမ်းနှင့် ဆကဲ့မြစ်တို့ ဖြစ်ကြလေသည်။

စကက်ဂါရက် အမည်ရှိသော လက်တက်တစ်ခုနှင့် ကီးရေလက်ကြားကြီးတို့သည် မြောက်ပင်လယ်နှင့် ဗောလတစ်ပင်လယ်တို့ကို ဆက်စပ်ထား၏။ အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြားကြီးကမူ ထိုပင်လယ်နှင့် အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာတို့ကို ဆက်စပ်ထားလေသည်။ ယင်းသို့ အခြားပင်လယ်သမုဒ္ဒရာများနှင့် ဆက်စပ်နေသဖြင့် မြောက်ပင်လယ်တွင် ပင်လယ်ရေစီးကြောင်း အမျိုးမျိုး ဖြစ်နေသည်။

အေးချမ်းသာယာသည့် အချိန်အခါများတွင် မြောက်ပင်လယ်မှာ ကုန်သင်္ဘောကြီးများ၊ လူစီးသင်္ဘောကြီးများ ကူးသန်းသွားလာကြခြင်းဖြင့် များစွာ စည်ကားလေသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရေကြောင်းဖက်၌ ထင်ရှားသောနိုင်ငံကြီးများ၏ သင်္ဘောဆိပ်မြို့များသည် ယင်းပင်လယ်၏ ကမ်းခြေတွင် တည်ရှိကြ၏။ အင်္ဂလန်၊ ဂျာမနီ၊ နော်ဝေး၊ နယ်သာလန်နှင့် ဒိန်းမတ်နိုင်ငံတို့၏ သင်္ဘောဆိပ်မြို့များသည် မြောက်ပင်လယ်၏ နယ်နိမိတ်များ ဖြစ်၏။ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်တွင် တံငါလုပ်ငန်းကို အကြီးအကျယ်လုပ်ကိုင်ကြ၍၊ တစ်ကမ္ဘာလုံး သုံးစွဲရန်အတွက် ဟဲရင်းငါးများကို မြောက်ပင်လယ်ကမ်းခြေဖက်ကျသော နော်ဝေးတံငါလုပ်ငန်းများက ဖမ်းဆီးရရှိ၏။ မြောက်ပင်လယ်ဖက်ကျသော အင်္ဂလန်နှင့် စကော့တလန်ပြည်၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းခြေဒေသများတွင်လည်း တံငါလုပ်ငန်း ကြီးကျယ်လေသည်။

မြောက်ပင်လယ်၏ တည်နေပုံသည် စစ်အတွက် အရေးပါသောကြောင့် စစ်တွင်းကာလများ၌ မြောက်ပင်လယ်ကို ယင်း၏ကမ်းခြေရှိ နိုင်ငံကြီးများက ကြပ်တည်းစွာ စောင့်ထိန်းထားကြ၏။ စစ်သင်္ဘောများက ကင်းလှည့်နေ၍ ရေမြှုပ်ဗုံးများကိုလည်း ချထားလေသည်။ အကြောင်းမှာ ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးအတွင်းက အင်္ဂလန်ပြည်သည် ထိုပင်လယ်ကို ကြီးစိုးနေခဲ့၍၊ ထိုပင်လယ်မှ ဗောလတစ်ဖက်သို့ ရန်သူတို့၏ ကူးသန်းသွားလာခြင်းကို အဆက်ဖြတ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး အတွင်း၌ကား ဂျာမန်နှင့် အင်္ဂလိပ်ရေတပ် နှစ်ခုစလုံးကပင် မြောက်ပင်လယ်၌ ရေကြောင်း ပိတ်ဆို့ရန် ကင်းလှည့်၍ ရေမြှုပ်ဗုံးများကို ချထားခဲ့သည်။^[၁]

မြောက်ပင်လယ်သည် ဂရိတ်ဗြိတိန်၊ ဒိန်းမတ်၊ နော်ဝေ၊ ဂျာမနီ၊ နယ်သာလန်၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ နှင့် ပြင်သစ်တို့ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ ဥရောပကမ်းလွန် တိုက်ကြီးစင် (continental shelf) ပေါ်ရှိ ပင်လယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ တောင်ဘက်ရှိ အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြား (English Channel)မှတစ်ဆင့် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ (Atlantic Ocean) နှင့် မြောက်ဘက်ရှိ နော်ဝေပင်လယ် (Norwegian Sea) နှင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။ ၎င်းသည် အရှည် ၉၇၀ ကီလိုမီတာ (၆၀၀ မိုင်) ကျော်ရှိပြီး အကျယ် ၅၈၀ ကီလိုမီတာ (၃၆၀ မိုင်) ရှိသည်၊ ဧရိယာ ၅၇၀,၀၀၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၂၂၀,၀၀၀ စတုရန်းမိုင်) ကို လွှမ်းခြုံထားသည်။

၎င်းသည် မြောက်ဥရောပ၏ အဓိက သင်္ဘောလမ်းကြောင်းများကို လက်ခံထားပြီး အဓိက ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း (fishery) တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကမ်းရိုးတန်းသည် အနီးဝန်းကျင်နိုင်ငံများတွင် အပန်းဖြေရန်နှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် ရေပန်းစားသော နေရာတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ လေစွမ်းအင် (wind energy) နှင့် လှိုင်းစွမ်းအင် (wave power) အပါအဝင် စွမ်းအင်အရင်းအမြစ်များ၏ ကြွယ်ဝသော အရင်းအမြစ်တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။

မြောက်ပင်လယ်သည် အလယ်ခေတ်မှ ခေတ်သစ်ခေတ်အထိ၊ အထူးသဖြင့် မြောက်ဥရောပတွင် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးရာများတွင် ထင်ရှားစွာ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အလယ်ခေတ်နှင့် ခေတ်သစ်ခေတ်အတွင်း မြောက်ဥရောပသားများ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အာဏာပြသမှုမှတစ်ဆင့် ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာတွင်လည်း အရေးပါခဲ့သည်။ မြောက်ပင်လယ်သည် ဗိုက်ကင်းခေတ် (Viking Age) တွင် ဗိုက်ကင်းများထွန်းကားမှု၏ ဗဟိုချက်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဟန်ဆီအာတစ်အဖွဲ့ချုပ် (Hanseatic League)၊ ဒတ်ချ် ရွှေခေတ် (Dutch Golden Age) မှ ဒတ်ချ်သမ္မတနိုင်ငံနှင့် ဂရိတ်ဗြိတိန် ဘုရင့်နိုင်ငံ (Kingdom of Great Britain) တို့သည် မြောက်ပင်လယ်ကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်များနှင့် အရင်းအမြစ်များသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ရရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ ဂျာမနီ၏ သမုဒ္ဒရာသို့ တစ်ခုတည်းသော ထွက်ပေါက်ဖြစ်သောကြောင့် မြောက်ပင်လယ်သည် ကမ္ဘာစစ်နှစ်ခုလုံးတွင် ဗျူဟာအရ အရေးပါခဲ့သည်။

ကမ်းရိုးတန်းသည် မတူကွဲပြားသော ဘူမိဗေဒနှင့် ပထဝီဝင်အင်္ဂါရပ်များရှိသည်။ မြောက်ဘက်တွင် နက်ရှိုင်းသော ဖျော်ဒ် (fjord) များနှင့် မတ်စောက်သော ကမ်းပါးများသည် နော်ဝေနှင့် စကော့တလန်၏ ကမ်းရိုးတန်းများကို အမှတ်အသားပြုထားပြီး၊ တောင်ဘက်တွင် ကမ်းရိုးတန်းသည် အဓိကအားဖြင့် သဲသောင်ပြင်များ၊ မြစ်ရှည်များ၏ မြစ်ဝများနှင့် ကျယ်ပြန့်သော ရွှံ့မြေပြန့် (mudflat) များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ လူဦးရေ ထူထပ်မှု၊ ပြင်းထန်သော စက်မှုထွန်းကားမှု (industrialisation)၊ ပင်လယ်နှင့် ၎င်းပတ်ဝန်းကျင်ဧရိယာကို ပြင်းထန်စွာ အသုံးပြုမှုတို့ကြောင့် ပင်လယ်၏ ဂေဟစနစ်များကို ထိခိုက်စေသော ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာမျိုးစုံ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ ဆိုးရွားသော ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများ—အထူးသဖြင့် အလွန်အကြူး ငါးဖမ်းခြင်း (overfishing)၊ စက်မှုနှင့် စိုက်ပျိုးမြေ စီးပါမှု (surface runoff)၊ ရေအောက်တူးဖော်မှု (dredging)၊ နှင့် စွန့်ပစ်မှုအပါအဝင် အခြားအရာများ—သည် ယိုယွင်းပျက်စီးမှုကို ကာကွယ်ရန်နှင့် ရေရှည်စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ်များကို ထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

နော်ဝေ ပင်လယ် (Norwegian Sea)

စကဂါရက် (Skagerrak)

ကတ်တီဂတ် (Kattegat)

အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြား (English Channel)

Sk=စကဂါရက် (Skagerrak)   Ka==ကတ်တီဂတ် (Kattegat)
Eng Ch==အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြား (English Channel)

မြောက်ပင်လယ်သည် အနောက်ဘက်တွင် အော့ကနီကျွန်းစု (Orkney Islands) နှင့် ဂရိတ်ဗြိတိန် (Great Britain) ၏ အရှေ့ကမ်းရိုးတန်းဖြင့် ကန့်သတ်ထားပြီး^[၂] အရှေ့နှင့် တောင်ဘက်တွင် မြောက်နှင့် ဥရောပ အလယ်ပိုင်း (central Europe) ကုန်းမြေဖြင့် ကန့်သတ်ထားသည်။ ၎င်းတွင် နော်ဝေ၊ ဒိန်းမတ်၊ ဂျာမနီ၊ နယ်သာလန်၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ နှင့် ပြင်သစ်တို့ ပါဝင်သည်။^[၃] အနောက်တောင်ဘက်တွင် ဒိုဗာ ရေလက်ကြား (Strait of Dover) ကိုကျော်လွန်၍ မြောက်ပင်လယ်သည် အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြား ဖြစ်လာပြီး အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာနှင့် ဆက်သွယ်သည်။^[၂][၃] အရှေ့ဘက်တွင် ဘောလတစ် ပင်လယ်နှင့် စကဂါရက်နှင့် ကတ်တီဂတ်မှတစ်ဆင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး^[၃] ၎င်းတို့သည် ဒိန်းမတ်ကို နော်ဝေနှင့် ဆွီဒင်တို့မှ ခွဲထုတ်ထားသော ကျဉ်းမြောင်းသော ရေလက်ကြားများဖြစ်သည်။^[၂] မြောက်ဘက်တွင် ရှက်တလန် ကျွန်းစု (Shetland Islands) ဖြင့် ကန့်သတ်ထားပြီး နော်ဝေပင်လယ်နှင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။ ၎င်းသည် အာတိတ်သမုဒ္ဒရာရှိ အစွန်းပိုင်း ပင်လယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။^[၂][၄]

မြောက်ပင်လယ်သည် အရှည် ၉၇၀ ကီလိုမီတာ (၆၀၀ မိုင်) ကျော်ရှိပြီး အကျယ် ၅၈၀ ကီလိုမီတာ (၃၆၀ မိုင်) ရှိသည်၊ ဧရိယာ ၇၅၀,၀၀၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၂၉၀,၀၀၀ စတုရန်းမိုင်) နှင့် ထုထည် ၅၄,၀၀၀ ကီလိုကုဗမီတာ (၁၃,၀၀၀ ကုဗမိုင်) ရှိသည်။^[၅] မြောက်ပင်လယ်၏ အစွန်းများတွင် မြောက်ပင်လယ်ရှိ အကြီးဆုံးကျွန်းများ၏ စာရင်းနှင့် ကျွန်းစုများ (archipelago) များရှိပြီး၊ ၎င်းတို့တွင် ရှက်တလန်၊ အော့ကနီ၊ နှင့် ဖရစ်ရှန် ကျွန်းစု (Frisian Islands) တို့ ပါဝင်သည်။^[၃] မြောက်ပင်လယ်သည် ဥရောပတိုက်ကြီး၏ ရေဝေကြောင်းများနှင့် ဗြိတိသျှ ကျွန်းစု (British Isles) မှ ရေချိုများကို လက်ခံရရှိသည်။ ဥရောပ ရေနုတ်မြောင်း ဧရိယာ (drainage basin) ၏ အစိတ်အပိုင်းကြီးတစ်ခုသည် ဘောလတစ်ပင်လယ်မှ ရေများအပါအဝင် မြောက်ပင်လယ်သို့ စီးဝင်သည်။ မြောက်ပင်လယ်သို့ စီးဝင်သော အရေးပါဆုံးနှင့် အကြီးဆုံး မြစ်များမှာ အဲလ်ဘီ (Elbe) နှင့် ရိုင်း (Rhine) – မူစ် (Meuse) တို့ဖြစ်သည်။^[၆] လူဦးရေ သန်း ၁၈၅ ခန့်သည် မြောက်ပင်လယ်သို့ စီးဝင်သော မြစ်များ၏ ရေဝေကြောင်း ဧရိယာ (drainage basin) တွင် နေထိုင်ကြပြီး၊ ၎င်းတွင် အလွန်စက်မှုထွန်းကားသော နေရာများ အချို့လည်း ပါဝင်သည်။^[၇]

ပင်လယ်၏ အများစုသည် ဥရောပတိုက်ကြီးစင် (continental shelf) ပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး ပျမ်းမျှအနက် ၉၀ မီတာ (၃၀၀ ပေ) ရှိသည်။^[၂][၈] ခြွင်းချက်တစ်ခုမှာ နော်ဝေသမုဒ္ဒရာချောက် (Norwegian trench) ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် နော်ဝေကမ်းရိုးတန်းနှင့်အပြိုင် အော်စလိုမှ ဘာဂန် (Bergen) ၏ မြောက်ဘက်ဧရိယာအထိ ဆန့်တန်းထားသည်။^[၂] ၎င်း၏ အကျယ်မှာ ၂၀ and ၃၀ ကီလိုမီတာ (၁၂ and ၁၉ မိုင်) ကြားရှိပြီး အများဆုံး အနက်မှာ ၇၂၅ မီတာ (၂,၃၇၉ ပေ) ဖြစ်သည်။^[၉]

ဒေါ့ဂါ ကမ်းခြေ (Dogger Bank) သည် ကျယ်ပြန့်သော ရေခဲဆောင်ကျောက် (moraine) တစ်ခု သို့မဟုတ် စုစည်းမထားသော ရေခဲမြစ် အကြွင်းအကျန်များ၏ စုပုံဖြစ်ပြီး၊ မျက်နှာပြင်အောက် ၁၅ to ၃၀ m (၅၀ to ၁၀၀ ft) သာရှိသည်။^[၁၀] ဤအင်္ဂါရပ်သည် မြောက်ပင်လယ်၏ အကောင်းဆုံး ငါးဖမ်းနေရာကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။^[၂] လောင်း ဖိုတီး (Long Forties) နှင့် ဘရော့ဒ် ဖိုတင်း (Broad Fourteens) သည် ဖါသွန် (fathom) အနက် ညီညာသော ဧရိယာကြီးများဖြစ်ပြီး (၄၀ ဖါသွန်နှင့် ၁၄ ဖါသွန် သို့မဟုတ် ၇၃ and ၂၆ m or ၂၄၀ and ၈၅ ft အနက်အသီးသီး)၊ ဤကမ်းခြေကြီးများနှင့် အခြားသော အရာများသည် မြောက်ပင်လယ်ပြင်ပေါ် သွားလာရာတွင် အန္တရာယ်များစေသည်။^[၁၁] ၎င်းကို ဂျီပီအက်စ် (Global navigation satellite system) များ အကောင်အထည်ဖော်မှုဖြင့် သက်သာစေခဲ့သည်။^[၁၂]

စာတန်၏ တွင်းနက် (Devil's Hole) သည် ဒန်ဒီ (Dundee)၊ စကော့တလန် အရှေ့ဘက် ၃၂၀ ကီလိုမီတာ (၂၀၀ မိုင်) အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းသည် အချိုးမညီသော တွင်းများ၏ စုစည်းမှုဖြစ်ပြီး အရှည် ၂၀ and ၃၀ ကီလိုမီတာ (၁၂ and ၁၉ မိုင်)၊ အကျယ် တစ် and နှစ် ကီလိုမီတာ (၀.၆ and ၁.၂ မိုင်)၊ အနက် ၂၃၀ မီတာ (၇၅၀ ပေ) အထိရှိသည်။

အနက်နည်းသော အခြားနေရာများမှာ ကလီဗာကမ်းခြေ (Cleaver Bank)၊ ဖစ်ရှာကမ်းခြေ (Fisher Bank) နှင့် နော့ဒဟင်ဒါကမ်းခြေ (Noordhinder Bank) တို့ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတကာ ရေပြင်ပုံ အဖွဲ့အစည်း (International Hydrographic Organization) သည် မြောက်ပင်လယ်၏ နယ်နိမိတ်များကို အောက်ပါအတိုင်း သတ်မှတ်ထားသည်-

• အနောက်တောင်ဘက်တွင် Phare de Walde (ဝေါဒီ မီးပြတိုက်၊ ပြင်သစ်တွင် 50°59'37"N, 1°54'53"E) နှင့် လယ်သာကုတ် ပွိုင့် (Leathercoat Point) (အင်္ဂလန်, 51°10'01.4"N 1°24'07.8") တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော မျဉ်းတစ်ကြောင်း။
• အနောက်မြောက်ဘက်တွင် ဒန်နက် ဟတ် (Dunnet Head) (58°40'20"N, 3°22'30"W) မှ စကော့တလန်ရှိ ဟိုင်၊ အော့ကနီ (Hoy, Orkney) ကျွန်းရှိ တိုး နက်စ် (Tor Ness) (58°47'N) သို့၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဤကျွန်းမှ ဟိုင်၏ ကိမ်း (Kame of Hoy) (58°55'N) သို့၊ မန်းလန်း၊ အော့ကနီ (Mainland, Orkney) ရှိ ဘရက် နက်စ် (Breck Ness) (58°58'N) သို့၊ ဤကျွန်းမှ ကော့စတာ ဟတ် (Costa Head) (3°14'W) နှင့် ဝက်စထရေး (Westray) ရှိ အင်ဂါ နက်စ် (Inga Ness) (59'17'N) သို့၊ ဝက်စထရေးမှ ဘိုး ဟတ် (Bow Head)၊ ပါပါ ဝက်စထရေး (Papa Westray) ၏ မြောက်ဘက်အချက် မန်း ဟတ် (Mull Head) သို့၊ နော့သ် ရော်နယ်ဆေ (North Ronaldsay) ၏ မြောက်ဘက်အချက် ဆီး စကယ်ရီ (Seal Skerry) သို့၊ ထိုမှ ဟော့စ်ကျွန်း (Horse Island) (ရှက်တလန် (Shetland) ကျွန်းများ၏ တောင်ဘက်အချက်) သို့။
• မြောက်ဘက်တွင် မန်းလန်း၊ ရှက်တလန် (Mainland, Shetland) ၏ မြောက်ဘက်အချက် (ဖယ်သာလန် ပွိုင့်၊ Fethaland Point) မှ ယဲလ်၊ ရှက်တလန် (Yell, Shetland) ကျွန်းရှိ ဂရက်ဗယ်လန် နက်စ် (Graveland Ness) (60°39'N) သို့၊ ယဲလ်မှ ဂလုပ် နက်စ် (Gloup Ness) (1°04'W) သို့၊ အန်စတ် (Unst) ကျွန်းရှိ စပူ နက်စ် (Spoo Ness) (60°45'N) သို့၊ အန်စတ်မှ ဟာမနက်စ် (Herma Ness) (60°51'N) သို့၊ ရမ်းဘလင်းစ် (Rumblings) ၏ အနောက်တောင်ဘက်အချက်သို့၊ မတ်ကယ် ဖလူဂါ (Muckle Flugga) (60°51'N, 0°53'W) သို့၊ ဤအားလုံးသည် မြောက်ပင်လယ် ဧရိယာတွင် ပါဝင်သည်။ ထိုမှ 0°53' အနောက်မှ ၆၁ မြောက် လတ္တီတွဒ် (61st parallel north) သို့၊ ဤမျဉ်းတစ်လျှောက် အရှေ့ဘက်သို့ နော်ဝေကမ်းရိုးတန်းသို့၊ ဗိုက်ကင်း ကမ်းခြေ (Viking Bank) တစ်ခုလုံးသည် မြောက်ပင်လယ်တွင် ပါဝင်သည်။
• အရှေ့ဘက်တွင် စကဂါရက် (Skagerrak) ၏ အနောက်ဘက် နယ်နိမိတ် [ ဟန်စတိုမ်း (Hanstholm) (57°07'N, 8°36'E) နှင့် နိဇ် (လင်းဒစ်နက်စ် (Lindesnes), 58°N, 7°E) တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော မျဉ်းတစ်ကြောင်း]

သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်း (Ocean current) များသည် မြောက်ဘက်အဝင်ပေါက်မှ အဓိကဝင်ရောက်ပြီး နော်ဝေကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် ထွက်ခွာသွားသည်။

ပျမ်းမျှ အပူချိန်မှာ နွေရာသီတွင် ၁၇ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၆၃ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) နှင့် ဆောင်းရာသီတွင် ၆ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၄၃ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) ဖြစ်သည်။^[၅] ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ ပျမ်းမျှ အပူချိန်များ မြင့်တက်လာနေပြီး၊ ၎င်းကို ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု (climate change) ကြောင့်ဟု ယူဆသည်။ ဇန်နဝါရီလတွင် လေထု အပူချိန်မှာ ပျမ်းမျှ ၀ and ၄ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၃၂ and ၃၉ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) ကြားရှိပြီး၊ ဇူလိုင်လတွင် ၁၃ and ၁၈ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၅၅ and ၆၄ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) ကြားရှိသည်။ ဆောင်းရာသီလများတွင် မုန်တိုင်းများနှင့် လေပြင်းများ မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ်သည်။^[၂]

ဆားငန်ဓာတ် (salinity) မှာ ရေ၏ ပျမ်းမျှ ၃၄ and ၃၅ grams per litre (၁၂၉ and ၁၃၂ ဂရမ် per US gallon) ကြားရှိသည်။^[၅] ရေချို (fresh water) စီးဝင်မှုရှိသည့် နေရာများတွင် ဆားငန်ဓာတ် ကွဲပြားမှု အမြင့်ဆုံးဖြစ်သည်၊ ဥပမာ- ရိုင်းနှင့် အဲလ်ဘီ မြစ်ဝများ၊ ဘောလတစ်ပင်လယ်ထွက်ပေါက်နှင့် နော်ဝေကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်တို့ဖြစ်သည်။^[၁၃]

မြောက်ပင်လယ်ရှိ ရေစီးဆင်းမှု၏ အဓိက ပုံစံမှာ အစွန်းများတစ်လျှောက် နာရီလက်တံပြောင်းပြန် (anti-clockwise) လှည့်ပတ်မှုဖြစ်သည်။

မြောက်ပင်လယ်သည် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်း၏ အများစုကို အနောက်မြောက်ဘက် အဝင်ပေါက်မှ လက်ခံရရှိကာ၊ အနည်းငယ်သော နွေးသော ရေစီးကြောင်းကို အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြားရှိ အသေးစား အဝင်ပေါက်မှ ရရှိသည်။ ဤဒီရေစီးကြောင်းများသည် နော်ဝေကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် ထွက်ခွာသွားသည်။^[၁၄] မျက်နှာပြင်နှင့် နက်ရှိုင်းသော ရေစီးကြောင်းများသည် ဦးတည်ရာမတူဘဲ ရွေ့လျားနိုင်သည်။ ဆားငန်ဓာတ်နည်းသော မျက်နှာပြင် ကမ်းရိုးတန်းရေများသည် ကမ်းလွန်သို့ ရွေ့လျားပြီး၊ နက်ရှိုင်းပြီး ဆားငန်ဓာတ်မြင့်သော ရေများသည် ကမ်းဘက်သို့ ရွေ့လျားသည်။

တိုက်ကြီးစင်ပေါ်တွင် တည်ရှိသော မြောက်ပင်လယ်သည် နက်ရှိုင်းသော သမုဒ္ဒရာရေထက် လှိုင်းများ ကွဲပြားသည်။ လှိုင်းအမြန်နှုန်းများ လျော့နည်းပြီး လှိုင်းအမြင့်များ တိုးလာသည်။ မြောက်ပင်လယ်တွင် ဒီရေလှုပ်ရှားမှု ဗဟိုအချက် (amphidromic point) စနစ်နှစ်ခုနှင့် မပြည့်စုံသော တတိယစနစ်တစ်ခု ရှိသည်။^{[၁၅][၁၆]} မြောက်ပင်လယ်တွင် ဒီရေလှိုင်းအမြင့်၏ ပျမ်းမျှ ကွာခြားချက်မှာ ၀ မှ ရှစ် မီတာ (၂၆ ပေ) ကြားရှိသည်။^[၅]

အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာ၏ ကယ်ဗင် ဒီရေသည် မြောက်ဘက်သို့ ခရီးသွားသော တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် လှိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤလှိုင်း၏ စွမ်းအင်အချို့သည် အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြားမှတစ်ဆင့် မြောက်ပင်လယ်သို့ ခရီးသွားသည်။ လှိုင်းသည် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာတွင် မြောက်ဘက်သို့ ဆက်လက်ခရီးသွားပြီး၊ ဂရိတ်ဗြိတိန်၏ မြောက်ဘက်အစွန်းကို ကျော်သွားသောအခါ ကယ်ဗင် လှိုင်း (Kelvin wave) သည် အရှေ့နှင့် တောင်ဘက်သို့ လှည့်ကာ မြောက်ပင်လယ်သို့ ထပ်မံဝင်ရောက်သည်။^[၁၇]

မြောက်ပင်လယ်၏ အရှေ့ဘက်နှင့် အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းများသည် ရေခဲမြစ် (glacier) များကြောင့် ကွာတာနရီ ရေခဲလွှာဖြစ်စဉ် (Quaternary glaciation) အတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး မညီညာပေ။ တောင်ဘက်ဆုံး ကမ်းရိုးတန်းကို စုပုံထားသော ရေခဲမြစ် အနည်အနှစ်များ၏ အကြွင်းအကျန်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။^[၂] နော်ဝေတောင်များသည် ပင်လယ်ထဲသို့ ထိုးဆင်းကာ နက်ရှိုင်းသော ဖျော်ဒ် (fjord) များနှင့် ကျွန်းစုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ စတာဗန်ဂါ (Stavanger) ၏ တောင်ဘက်တွင် ကမ်းရိုးတန်းများ ပိုမိုနူးညံ့လာပြီး ကျွန်းများ နည်းပါးလာသည်။^[၂] အရှေ့ဘက် စကော့တလန်ကမ်းရိုးတန်းသည် နော်ဝေထက် ပိုမိုပြင်းထန်မှု နည်းပါးသော်လည်း ဆင်တူသည်။ မြောက်အရှေ့ အင်္ဂလန် (North East England) မှစ၍ ကမ်းပါးများသည် ပိုနိမ့်လာပြီး ခံနိုင်ရည်နည်းသော ရေခဲဆောင်ကျောက်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသဖြင့် ပိုမိုလွယ်ကူစွာ တိုက်စားခံရပြီး ကမ်းရိုးတန်းများ၏ အဝိုင်းသဏ္ဌာန်များ ပိုမိုရှိလာသည်။^{[၁၈][၁၉]} နယ်သာလန်၊ ဘယ်လ်ဂျီယံနှင့် အီးစတ် အန်ဂလီယာ (East Anglia) တို့တွင် ကမ်းရိုးတန်း (littoral) သည် နိမ့်ပြီး ရွှံ့နွံဖြစ်သည်။^[၂] မြောက်ပင်လယ်၏ အရှေ့ဘက်နှင့် အရှေ့တောင်ဘက် (ဝါဒင်ပင်လယ် (Wadden Sea)) ရှိ ကမ်းရိုးတန်းများသည် ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် ရွှေ့လျားမှု (longshore drift) ကြောင့် အဓိကအားဖြင့် သဲသောင်ပြင်နှင့် ဖြောင့်တန်းပြီး၊ အထူးသဖြင့် ဘယ်လ်ဂျီယံနှင့် ဒိန်းမတ်တစ်လျှောက်တွင် ဖြစ်သည်။^[၂၀]

ကော့ပို့ဒ် (Copepod) များနှင့် အခြားသော အကောင်မျောလှေး (Zooplankton) များသည် မြောက်ပင်လယ်တွင် အလွန်ပေါများသည်။ ဤသေးငယ်သော သက်ရှိများသည် ငါးမျိုးစိတ်များစွာကို အထောက်အပံ့ပေးသော အစာကွင်းဆက်၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သည်။^[၂၁] မြောက်ပင်လယ်တွင် ငါးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၃၀ ကျော် နေထိုင်ကြသည်။ ကော့ဒ်ငါး (Cod), ဟဒေါ့ခ်ငါး (Haddock), ဝှိုက်တင်းငါး (Whiting), ဆိမ့်ငါး (Saithe), ပလေစငါး (Plaice), ဆိုလ်ငါး (Sole), မက်ကရယ်ငါး (Mackerel), ဟဲရင်းငါး (Herring), ပေါတင်းငါး (Pouting), စပရတ်ငါး (Sprat) နှင့် သဲရှပ်ငါး (Sandeel) တို့သည် အလွန်အတွေ့ရများပြီး စီးပွားဖြစ် ဖမ်းယူကြသည်။^{[၂၁][၂၂]} မြောက်ပင်လယ်မြောင်းများ၏ အမျိုးမျိုးသော အတိမ်အနက်နှင့် ဆားငန်ဓာတ်၊ အပူချိန်နှင့် ရေလှုပ်ရှားမှုတို့ ကွာခြားမှုများကြောင့် ပါးစပ်ပြာငါးနီ (blue-mouth redfish) နှင့် ယုန်ငါး (rabbitfish) ကဲ့သို့သော ငါးအချို့သည် မြောက်ပင်လယ်၏ သေးငယ်သော နေရာများတွင်သာ နေထိုင်ကြသည်။^[၂၃] ခွံမာရေနေကောင် (Crustacean) များလည်း ပင်လယ်တစ်ခွင်တွင် အများအားဖြင့် တွေ့ရသည်။ နော်ဝေပုစွန်တုပ် (Norway lobster), ရေနက်ပုစွန် (deep-water prawns) နှင့် ပုစွန်ညို (brown shrimp) တို့ကို စီးပွားဖြစ် ဖမ်းယူကြပြီး အခြားသော ကင်းပုစွန် ခေါ် ပဂဲ (lobster), ပုစွန်ကျား (Caridea shrimp), ကမာ (oyster), ယောက်သွား (mussel) နှင့် ဂုံး (clam) မျိုးစိတ်များအားလုံး မြောက်ပင်လယ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။^[၂၁] မကြာသေးမီက မျိုးရင်းမဟုတ်သော မျိုးစိတ်များဖြစ်သည့် ပစိဖိတ်ကမာ (Pacific oyster) နှင့် သမုဒ္ဒရာဓားဂုံး (Atlantic jackknife clam) တို့ ဝင်ရောက်အခြေချလာကြသည်။^[၂၂]

မြောက်ပင်လယ်၏ ကမ်းရိုးတန်းများသည် ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ ယီသန်မြစ်ဝ (Ythan Estuary), ဖောင်းလ်ရှော့ (Fowlsheugh) သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေနှင့် ဖာန်ကျွန်းစု (Farne Islands) နှင့် ဒိန်းမတ်၊ ဂျာမနီနှင့် နယ်သာလန်နိုင်ငံတို့ရှိ ဝါဒန်ပင်လယ် အမျိုးသားဥယျာဉ်များ (Wadden Sea National Parks) အပါအဝင် သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေများ၏ မူလဒေသ ဖြစ်သည်။^[၂၁] ဤနေရာများသည် ငှက်မျိုးစိတ် ဒါဇင်ပေါင်းများစွာအတွက် သားပေါက်ရန် ဒေသများဖြစ်သည်။ သန်းပေါင်းများစွာသော ငှက်များသည် မြောက်ပင်လယ်ကို မျိုးပွားခြင်း၊ အစာရှာဖွေခြင်း သို့မဟုတ် ရွှေ့ပြောင်းရာတွင် ခေတ္တနားနေရန်အတွက် အသုံးပြုကြသည်။ ခြေမည်းကစ်တီဝိတ်ငှက် (black-legged kittiwake), အတ္တလန္တိတ်ပါဖင်ငှက် (Atlantic puffin), မြောက်ပိုင်းဂါနက်ငှက် (northern gannet), မြောက်ပိုင်းဖူလ်မာငှက် (northern fulmar) နှင့် ပက်ထရယ်ငှက် (petrel), ပင်လယ်ဘဲငှက် (seaduck), လွန်းငှက် (loon) (ဒိုင်ဗာငှက်), တင်ကျီးငှက် (cormorant), ဇင်ယော် (gull), အော့ငှက် (auk) နှင့် တန်ငှက် (tern) နှင့် အခြားသော ပင်လယ်ငှက်များ အပါအဝင် ငှက်မျိုးစိတ်များစွာသည် ဤကမ်းရိုးတန်းများကို ငှက်ကြည့်ခြင်းအတွက် လူကြိုက်များစေသည်။^{[၂၁][၂၂]}

မြောက်ပင်လယ်သည် ပင်လယ်နို့တိုက်သတ္တဝါများ၏ အိမ်လည်းဖြစ်သည်။ ရိုးရိုးဖျံကြီး (Common seal), ဖျံမီးခိုး (grey seal) နှင့် ဆိပ်ကမ်းပေါပွိုင်းစ် (harbour porpoise) တို့ကို ကမ်းရိုးတန်းများ၊ ပင်လယ်ပြင် တပ်ဆင်မှုများနှင့် ကျွန်းများတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ရှက်တလန်ကျွန်းစု ကဲ့သို့သော မြောက်ပင်လယ်မြောက်ပိုင်းကျွန်းများသည် မုတ်ဆိတ်ဖျံ (bearded), စောင်းဖျံ (harp), ကြက်မောက်ဖျံ (hooded) နှင့် အရစ်ဖျံ (ringed) နှင့် ဝါလရပ် (walrus) အပါအဝင် ပင်လယ်ဖျံ (pinniped) အမျိုးအစားများစွာ၏ အိမ်လည်းဖြစ်သည်။^[၂၄] မြောက်ပင်လယ် စီတက်ဆီယာ (cetacean) များတွင် ပေါပွိုင်းစ် (porpoise), လင်းပိုင် (dolphin) နှင့် ဝေလငါး (whale) မျိုးစိတ်များ ပါဝင်သည်။^{[၂၂][၂၅]}

မြောက်ပင်လယ်ရှိ အပင်မျိုးစိတ်များတွင် ရေမှော် (wrack) မျိုးစိတ်များပါဝင်ပြီး ယင်းတို့တွင် ဆီးအိတ်ရေမှော် (bladder wrack), ကြိုးထုံးရေမှော် (knotted wrack) နှင့် ဆယ်ရေးတက်ရေမှော် (serrated wrack) တို့ဖြစ်သည်။ ရေညှိ (Algae), မကရိုအယ်ဂျီ (macroalgal), နှင့် ရေညှိပင် (kelp) ကဲ့သို့သော အိုးဝိ (oarweed) နှင့် လာမီနာရီယာဟိုက်ပါဘိုရီယာ (laminaria hyperborea) နှင့် မာရယ် (maerl) မျိုးစိတ်များကိုလည်း တွေ့ရှိရသည်။^[၂၂] ဇိုစတေရာ (Zostera) ရေအောက်မြက် (Eelgrass) သည် ဝါဒန်ပင်လယ်တစ်ခုလုံးတွင် အရင်က အတွေ့ရများသော်လည်း ၂၀ ရာစုတွင် ရောဂါတစ်ခုကြောင့် အတော်လေး ပျက်စီးသွားခဲ့သည်။^[၂၆] အလားတူပင် ပင်လယ်မြက် (Seagrass) သည်လည်း သမုဒ္ဒရာကြမ်းပြင်၏ ဧရိယာအကျယ်အဝန်းကို ဖုံးအုပ်ထားသော်လည်း တြောလင်နှင့် ဒရက်ဂျင်တို့ကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ပြီး ၎င်း၏ နေထိုင်ရာကို လျော့နည်းစေကာ ပြန်လည်ရှင်သန်မှုကို ဟန့်တားခဲ့သည်။^[၂၇] ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာသော ဆာဂက်ဆမ်မြူတီကမ် (Sargassum muticum) ဂျပန်ရေညှိသည် ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် ပျံ့နှံ့နေပြီး ဆိပ်ကမ်းများနှင့် မြစ်လက်တက်များကို ပိတ်ဆို့ကာ အနှောင့်အယှက်ဖြစ်လာသည်။^[၂၈]

1. ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)
2. ↑ ^{၂.၀၀ ၂.၀၁ ၂.၀၂ ၂.၀၃ ၂.၀၄ ၂.၀၅ ၂.၀၆ ၂.၀၇ ၂.၀၈ ၂.၀၉ ၂.၁၀} L.M.A. (1985)။ "Europe"။ in University of Chicago (ed.)။ Encyclopædia Britannica Macropædia။ 18 (Fifteenth ed.)။ U.S.A.: Encyclopædia Britannica Inc.။ pp. 832–835။ ISBN 978-0-85229-423-9။
3. ↑ ^{၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ ၃.၃} Ripley၊ George; Charles Anderson Dana (1883)။ The American Cyclopaedia: A Popular Dictionary of General Knowledge။ D. Appleton and company။ p. 499။ 17 April 2023 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ 17 February 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
4. ↑ Helland-Hansen၊ Bjørn (1909)။ IV. The Basin of the Norwegian Sea.။ Report on Norwegian Fishery and Marine-Investigations Vol. 11 No. 2။ Geofysisk Institutt။ 14 January 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 9 January 2009 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
5. ↑ ^{၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃} About the North Sea: Key facts။ Safety at Sea project: Norwegian Coastal Administration (2008)။ 9 December 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 November 2008 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
6. ↑ Ray၊ Alan; G. Carleton; Jerry McCormick-Ray (2004)။ Coastal-marine Conservation: Science and Policy (illustrated ed.)။ Blackwell Publishing။ p. 262။ ISBN 978-0-632-05537-1။ 17 April 2023 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ 2 October 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
7. ↑ Chapter 5: North Sea။ Environmental Guidebook on the Enclosed Coastal Seas of the World။ International Center for the Environmental Management of Enclosed Coastal Seas (2003)။ 17 December 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 November 2008 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
8. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Calow
9. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Lis
10. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Ostergren
11. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Tuckey
12. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Bradford
13. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Reddy
14. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named SaS
15. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Dyke
16. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Carter
17. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Changing
18. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named EastRiding
19. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Eurosion
20. ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named GHC
21. ↑ ^{၂၁.၀ ၂၁.၁ ၂၁.၂ ၂၁.၃ ၂၁.၄} MarBEF Educational Pullout: The North Sea။ Ecoserve။ MarBEF Educational Pullout Issue 4။ 5 February 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 January 2009 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
22. ↑ ^{၂၂.၀ ၂၂.၁ ၂၂.၂ ၂၂.၃ ၂၂.၄} Quality Status Report for the Greater North Sea။ Convention for the Protection of the Marine Environment of the North-East Atlantic (OSPAR) (2010)။ 25 January 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 June 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
23. ↑ "Modelling the direct impact of bottom trawling on the North Sea fish community to derive estimates of fishing mortality for non-target fish species" (2009). ICES Journal of Marine Science 66 (9): 1985–1998. doi:10.1093/icesjms/fsp162. 
24. ↑ Walrus။ Ecomare။ 2 May 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 June 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
25. ↑ Whales and dolphins in the North Sea 'on the increase'။ Newcastle University Press Release။ 2 April 2005။ 1 January 2009 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 21 December 2007 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
26. ↑ Nienhuis, P.H. (2008). "Causes of the eelgrass wasting disease: Van der Werff's changing theories". Aquatic Ecology 28 (1): 55–61. doi:10.1007/BF02334245. 
27. ↑ "Effects of Trawling and Dredging"။ Effects of Trawling and Dredging on Seafloor Habitat။ Ocean Studies Board, Division on Earth and Life Studies, National Research Council (United States)။ United States National Academy of Sciences။ 2008။ doi:10.17226/10323။ ISBN 978-0-309-08340-9။ 15 May 2011 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ 2 November 2008 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Text "National Academy of Sciences" ignored (အကူအညီ); Text "National Research Council" ignored (အကူအညီ)CS1 maint: others (link)
28. ↑ Tait၊ Ronald Victor; Frances Dipper (1998)။ Elements of Marine Ecology။ Butterworth-Heinemann။ p. 432။ ISBN 9780750620888။ |archive-url= က |archive-date= ကို လိုအပ်သည် (အကူအညီ) တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ 1 July 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။