ယထာဘူတဒဿနဉာဏ်

ယထာဘူတဒဿနဉာဏ် ဆိုသည်မှာ တရားသဘောတရားတို့ကို ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ၊ အရှိအတိုင်း ထိုးထွင်းသိမြင်သော ဉာဏ်ပညာ အမြင်ကို ဆိုလိုပါသည်။ ဤဉာဏ်၏ အမြင်၌ ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါ၊ အတ္တ၊ ဇီဝ ဟူ၍ အမှန်တကယ် တည်ရှိနေသော အရာများ မရှိဘဲ၊ ပရမတ်သဘောအားဖြင့် ရုပ်တရား နှင့် နာမ်တရား တို့သာ အမှန်တကယ် ရှိသည်ဟု ထိုးထွင်းသိမြင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဥပမာများဖြင့် ရှင်းလင်းချက်

ဤသဘောတရားကို နားလည်သဘောပေါက်ရန် ဥပမာများစွာဖြင့် ရှင်းလင်းထားပါသည်-

ရထား ဥပမာ: ဝင်ရိုး၊ ဘီး၊ ပုံတောင်း စသည့် အစိတ်အပိုင်းများကို စုစည်း၍ သီးခြားပုံစံတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ "ရထား" ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲကြသည်။ သို့သော် ထိုအစိတ်အပိုင်း တစ်ခုချင်းစီကို ပရမတ်ဉာဏ်ဖြင့် စိစစ်ကြည့်လျှင် "ရထား" ဟူ၍ သီးခြားတည်ရှိသော အရာမရှိဘဲ၊ အစိတ်အပိုင်းများ၏ အစုအဝေးမျှသာ ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရမည်။ ထို့အတူပင် ခန္ဓာငါးပါး (ရုပ်၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိညာဏ်) တို့ ထင်ရှားရှိနေခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ "သတ္တဝါ" ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲနေကြသော်လည်း၊ ပရမတ်အားဖြင့် ခန္ဓာငါးပါး အစုအဝေးမျှသာ ရှိပြီး၊ အမှန်တကယ် တည်ရှိသော "သတ္တဝါ" မရှိပေ။
အိမ် ဥပမာ: သစ်သား၊ နွယ်၊ မြေညက်၊ မြက် စသည့် အရာဝတ္ထုများဖြင့် အာကာသကို ခြံရံ၍ တည်ဆောက်ထားသော အဆောက်အအုံကို "အိမ်" ဟု ခေါ်သည်။ ပရမတ်အားဖြင့် "အိမ်" ဟူ၍ မရှိ၊ ဆောက်လုပ်ထားသော ပစ္စည်းများ (ရုပ်တရားများ) ၏ အစုအဝေးမျှသာ ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ အရိုး၊ အကြော၊ အသား၊ အရေ စသည်တို့ဖြင့် ခြံရံထားသော အာကာသကို "ကိုယ် (သရီရ)" သို့မဟုတ် "ရုပ် (ရူပ)" ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အမှန်မှာ ပရမတ်ရုပ်တရားများ စုပေါင်းနေခြင်းသာ ဖြစ်သည်။
အခြားဥပမာများ: လက်သီးဆုပ်၊ စောင်း၊ စစ်တပ်၊ မြို့၊ သစ်ပင် စသည်တို့သည်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အစိတ်အပိုင်းများ စုပေါင်း၍ သီးခြားအခြင်းအရာ ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ ပေးထားသော အမည်နာမ (ဝေါဟာရ) များသာ ဖြစ်ကြသည်။ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုချင်းစီကို ပရမတ်ဉာဏ်ဖြင့် စိစစ်လျှင် ထိုအမည်နာမနှင့် ထပ်တူကျသော ပင်ကိုအရာဝတ္ထု မရှိပေ။

ယထာဘူတဒဿနဉာဏ်၏ အနှစ်သာရ

ဤဥပမာများအတိုင်းပင်၊ ရုပ်နာမ်တရားများ အစဉ်မပြတ် ဆက်စပ်ဖြစ်ပေါ်နေသော သန္တာန်အစဉ်ကို အကြောင်းပြု၍ "ပုဂ္ဂိုလ်"၊ "သတ္တဝါ"၊ "ငါ" ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲခြင်းသည် ဝေါဟာရမျှသာ ဖြစ်သည်။ ပရမတ်အားဖြင့် တစ်ခုချင်းစီသော ရုပ်တရား၊ နာမ်တရားတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်လျှင် "ငါ" ဟု စွဲလမ်းစရာ၊ "သတ္တဝါ" ဟု ခေါ်စရာ အတ္တကောင် မရှိချေ။ ပရမတ်အားဖြင့် ရုပ်နာမ်တရားများသာ ရှိသည်။

ဤသို့ "ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ ဇီဝ အတ္တ မရှိ၊ ရုပ်နာမ်မျှသာ ရှိ၏" ဟု ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်သော ဉာဏ်အမြင်ကို ယထာဘူတဒဿနဉာဏ် ဟု ခေါ်ပါသည်။

ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ နှင့် ဆက်စပ်မှု

ဤ ယထာဘူတဒဿနဉာဏ် အမြင်သည် ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါ၊ အတ္တဟု မှားယွင်းစွာ စွဲယူသော မိစ္ဆာအယူ (မိစ္ဆာဂါဟ) မှ စင်ကြယ်သွားစေသောကြောင့် ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ (အမြင်၏ စင်ကြယ်ခြင်း) ဟုလည်း ခေါ်ဆိုပါသည်။ ၎င်းသည် ဝိပဿနာဉာဏ်စဉ်၏ အရေးကြီးသော အဆင့်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

ဆက်လက် ကျင့်ကြံရန်

ဤ ယထာဘူတဒဿနဉာဏ် (ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ) အဆင့်ကို ရရှိရုံမျှဖြင့် မကျေနပ်သေးဘဲ၊ ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို လက္ခဏာ, ရသ, ပစ္စုပဋ္ဌာန်, ပဒဋ္ဌာန်အားဖြင့်၎င်း၊ အကြောင်းတရား (ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်/ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) ကို၎င်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းပိုင်းခြားပြီးမှ ဝိပဿနာဉာဏ် (သင်္ခါရတရားတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန်တင်၍ ရှုခြင်း) သို့ ကူးရန် ညွှန်ကြားထားပါသည်။^[၁]