ရူပက္ခန္ဓာ

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက်
ဗုဒ္ဓဘာသာ
သမိုင်း ဗုဒ္ဓဝင် ဂေါတမဗုဒ္ဓ သင်္ဂါယနာများ
ဓမ္မ\ ဝိနယ သစ္စာလေးပါး ခန္ဓာငါးပါး အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ သုညတ ကံ သံသရာ ၃၁-ဘုံ
ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာများ တိပိဋက ပိဋကတ် သုံးပုံ ဝိနည်းပိဋကတ် သုတ်ပိဋကတ် အဘိဓမ္မာပိဋကတ်
ကျင့်စဉ်များ ရတနာသုံးပါး ဗုဒ္ဓ ဓမ္မ သံဃာ သီတင်းသီလ ငါးပါးသီလ ရှစ်ပါးသီလ ကိုးပါးသီလ ပါရမီ သမထ ဝိပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဓုတင် ကမ္မဋ္ဌာန်း ဒုက္ကရစရိယာ
နိဗ္ဗာန် ပုထုဇဉ် ကိုရင် ရဟန်း သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဧတဒဂ် ဘုရား
Traditions ထေရဝါဒ မဟာယာန တန္တရ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ
နိုင်ငံအလိုက် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကမ္ဘောဒီးယား ကိုရီးယား ဂျပန် တရုတ် တိဗက် ထိုင်း ထိုင်ဝမ် ဗီယက်နမ် ဘူတန် မြန်မာ မွန်ဂိုးလီးယား ရုရှား လာအို သီရိလင်္ကာ အိန္ဒိယ
ရှု ပြော ပြင်

^[၁](က) အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်စသော ရုပ်ဟူသော-အဖွဲ့-အစု-အပုံ-အပေါင်း။

(ခ) အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်စသော ရုပ်တို့၏-အဖို-အစု-အပေါင်း။ ^[၂] အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်စသော ရုပ်အစုကို “ရူပက္ခန္ဓာ”ဟု ခေါ်ဆိုသည် ^[၃]

တစ်နည်း-ကံ, စိတ်, ဥတု, အာဟာရဟု ဆိုအပ်သော အကြောင်းတရား ၄-ပါး ကြောင့်ဖြစ်သည့် ရုပ်အားလုံးကို “ရူပက္ခန္ဓာ”ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ^[၄]

ရုပ် ၂၈-ပါးတို့မှ လွတ်သော ရူပက္ခန္ဓာမည်သည် မရှိ။ ^[၅][၆]

ရူပက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာသည်- (၁) ပုဂ္ဂိုလ် (၂)ဘုံဟူ၍ ၂-ပါးအပြား ရှိ၏။

ထိုတွင်—ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း (၁) ရူပက္ခန္ဓာ ဖြစ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်။ (၂) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ် (၃) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်လတ္တံ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏။

ထိုတွင်—(၁) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်ဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-အသညသတ် ဥပပဇ္ဇန္တ ဖြစ်သော သုဂတိ အဟိတ်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ပဉ္စဝေါကာရဥပပဇ္ဇန္တဖြစ်သော ပုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့ဖြစ်သည်။

(၂) ရူပက္ခန္ဓာဖြစ်ပြီး ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-ခပ်သိမ်းသောဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တ ဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့ဖြစ်သည်။

(၃) ရူပက္ခန္ဓာ ဖြစ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ နောင်ဖြစ်ပြန်ကောင်းသော ပဉ္စဝေါကာရ ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ် ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်, အသညသတ် ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တ ဖြစ်သော သုဂတိအဟိတ် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, အရူပဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော တိဟိတံပုထု ဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့ဖြစ်သည်။

ရူပက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ရာဘုံသည်—ကာမ (၁၁)ဘုံ, ရူပ (၁၆)ဘုံအားဖြင့် (၂၇)ဘုံတို့ဖြစ်သည်။

ထို့အတူ ရူပက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာသည်လည်း (၁) ပုဂ္ဂိုလ် (၂)ဘုံဟူ၍ ၂-ပါး အပြားရှိ၏။

ထိုတွင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း- (၁) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ဆဲပုဂ္ဂိုလ်။ (၂) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်။ (၃) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်လတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ၃-ပါး အပြားရှိ၏။

ထိုတွင် (၁) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် အသညသတ်စဝန္တဖြစ်သော သုဂတိအဟိတ် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ပဉ္စဝေါကာရစဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်၄-ယောက်တို့ဖြစ်သည်။

(၂) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်ပြီးပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-ခပ်သိမ်းသော ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်တို့ ဖြစ်သည်။

(၃) ရူပက္ခန္ဓာ ချုပ်လတ္တံ ပုဂ္ဂိုလ် ဟူသည်-ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ နောင်ချုပ် ပြန်ကောင်းသော ပဉ္စဝေါကာရဥပပဇ္ဇန္တ-စဝန္တဖြစ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ် ၄-ယောက်, အောက်ဖလဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်, အသညသတ်ဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော သုဂတိအဟိတ် ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်၊ အရူပဥပပဇ္ဇန္တစဝန္တဖြစ်သော တိဟိတ်ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့ဖြစ်သည်။

ရူပက္ခန္ဓာ၏ ချုပ်ရာဘုံသည် ကာမ(၁၁)ဘုံ, ရူပ (၁၆)ဘုံအားဖြင့် (၂၇)ဘုံတို့ဖြစ်သည်။

ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍သိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း-(၁) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိဆဲပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိပြီးပုဂ္ဂိုလ်၊ (၃) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိလတ္တံ့ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ (၃)ပါး အပြားရှိ၏။

ထိုတွင် (၁) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၍ သိဆဲ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည်-အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။

(၂) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား၌ သိပြီး ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် အရဟတ္တဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ်တည်း။

(၃) ရူပက္ခန္ဓာကို ပိုင်းခြား သိလတ္တံ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသည် ကျွတ်ထိုက်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်, အောက်မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက် အောက်ဖလဋ္ဌာန် ပုဂ္ဂိုလ် ၃-ယောက်တို့တည်း။ ^{[၇] [၆]}