လျှာအကြည်

ဇိဝှါပသာဒ သည် ရုပ် (၂၈) ပါးတွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်ပြီး၊ လျှာအကြည်ဓာတ်ဟုလည်း ခေါ်သည်။ ၎င်း၏ သဘောသဘာဝ၊ အလုပ်ကိစ္စ၊ ထင်ရှားပုံ နှင့် အကြောင်းတရားတို့ကို အောက်ပါအတိုင်း လေးမျိုးခွဲခြား၍ နားလည်နိုင်ပါသည်-

၁။ လက္ခဏာ

ဇိဝှါပသာဒ၏ ပင်ကိုသဘောလက္ခဏာကို နှစ်မျိုးဖြင့် ဖွင့်ဆိုပါသည်-

(က) ရသာရုံ၌ ထိခိုက်ခြင်းငှာ ထိုက်သော မဟာဘုတ်တို့၏ ကြည်လင်ခြင်းသဘော: ရသာရုံ (အရသာ) နှင့် တွေ့ထိရန်၊ ရိုက်ခတ်ရန် သင့်လျော်သော (ရသာဘိဃာတာရဟ)၊ မိမိနှင့်အတူဖြစ်သော မဟာဘုတ်ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို ကြည်လင်စေသော (ဘူတပ္ပသာဒ) သဘော ဖြစ်သည်။
(ခ) လျက်လို/စားလို/သောက်လိုသောတဏှာလျှင် အကြောင်းရှိသော ကံကြောင့်ဖြစ်သော မဟာဘုတ်တို့၏ ကြည်လင်ခြင်းသဘော: အတိတ်ဘဝက ရသာရုံကို လျက်လို/စားလို/သောက်လိုသော တဏှာ (သာယိတုကာမတာ = ရသတဏှာ) ကို အရင်းခံ၍ ပြုခဲ့သော ကံကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် (ကမ္မသမုဋ္ဌာန)၊ မိမိနှင့်အတူဖြစ်သော မဟာဘုတ်ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို ကြည်လင်စေတတ်သော (ဘူတပ္ပသာဒ) သဘော ဖြစ်သည်။

၂။ ရသ

ရသာရုံဘက်သို့ ဆွဲဆောင်ခြင်း: ဇိဝှါပသာဒသည် ဝီထိစိတ်အစဉ်ကို ရသာရုံများဘက်သို့ ဆွဲဆောင်ခြင်း (အာဝိဉ္ဆန) ကိစ္စကို ပြုလုပ်သည်။

၃။ ပစ္စုပဋ္ဌာန်

ဇိဝှါဝိညာဏ်၏ တည်ရာဖြစ်ခြင်း: ဇိဝှါပသာဒသည် ၎င်းကိုမှီ၍ ဖြစ်သော ဇိဝှါဝိညာဏ်စိတ်အတွက် တည်ရာ (အာဓာရဘာဝ = ဝတ္ထုရုပ်) အဖြစ် ယောဂီ၏ ဉာဏ်တွင် ရှေးရှုထင်လာသည်။

၄။ ပဒဋ္ဌာန်

ကံကြောင့်ဖြစ်သော ကလာပ်တူ မဟာဘုတ်: ဇိဝှါပသာဒသည် ရသာရုံကို လျက်လို/စားလို/သောက်လိုသော တဏှာလျှင် အကြောင်းရင်းခံရှိသော ကံကြောင့်ဖြစ်သည့် (သာယိတုကာမတာနိဒါနကမ္မဇ)၊ မိမိနှင့်အတူ တစ်ကလာပ်တည်း၌ ဖြစ်သော မဟာဘုတ်ဓာတ်ကြီးလေးပါး (ဘူတ) ကို အနီးကပ်ဆုံးသော အကြောင်းအဖြစ် မှီ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။

တည်နေရာ နှင့် အထောက်အပံ့

တည်နေရာ: ဇိဝှါပသာဒသည် လျှာ၏ အလယ်၊ အထက်ပိုင်းတွင် အလယ်၌ အပြတ်ပါသော ကြာရွက်ဖျားသဏ္ဌာန်ရှိသော အရပ်၌ တည်ရှိသည်။
အထောက်အပံ့: ၎င်းသည် ကလာပ်တူ ဓာတ်ကြီးလေးပါး (ပထဝီ၊ အာပေါ၊ တေဇော၊ ဝါယော) တို့၏ ကျေးဇူးပြုမှု၊ စိတ်-ဥတု-အာဟာရတို့၏ ထောက်ပံ့မှု၊ ရုပ်ဇီဝိတ၏ စောင့်ရှောက်မှု၊ ဝဏ္ဏ-ဂန္ဓ-ရသ-ဩဇာတို့၏ ခြံရံမှုတို့ဖြင့် တည်ရှိနေပြီး၊ ဇိဝှါဝိညာဏ်၏ မှီရာ (ဝတ္ထု) နှင့် ဇိဝှါဒွါရဝီထိစိတ်တို့၏ ဖြစ်ရာ (ဒွါရ) ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်သည်။^[၁]

ရှုမှတ်ပုံ နည်းစနစ်

(လျှာပေါ်၌ ကာယဒသကကလာပ်၊ ဘာဝဒသကကလာပ်များလည်း ရှိပြီး ၎င်းတို့ကို ရှေး၌ ရှုသကဲ့သို့ ရှုပါ။ ဤတွင် ဇိဝှါဒသကကလာပ် ရှုပုံကို အဓိကထား ဖော်ပြပါမည်။)^[၂]

နေရာရှာဖွေခြင်း: လျှာပေါ်၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို စူးစိုက်ရှုပါ။
ကလာပ်မြင်ခြင်း: ရုပ်ကလာပ်အမှုန်များ မြင်လာသောအခါ ကြည်လင်သော ကလာပ်တစ်ခုကို ဉာဏ်ဖြင့် သိမ်းဆည်းပါ။
ပသာဒခွဲခြားခြင်း: ထိုကလာပ်အတွင်းရှိ ရုပ်များကို ဓာတ်ခွဲ၍ အကြည်ဓာတ် (ပသာဒ) ကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူထားပါ။
ဇိဝှါပသာဒ ဟုတ်မဟုတ် စမ်းသပ်ခြင်း:

မိမိအနီးအနားရှိ ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုခုမှ ရသာရုံ (အရသာ) ကို (လျှာနှင့်ထိတွေ့စေ၍) အာရုံယူပါ။
ထိုအရသာသည် မိမိပိုင်းခြားထားသော အကြည်ဓာတ်ကို လာ၍ ရှေးရှုရိုက်ခတ်ခြင်း (ထိခတ်ခြင်း) ရှိ၊ မရှိ ကြည့်ပါ။
အကယ်၍ အရသာက လာ၍ ရိုက်ခတ်လျှင် ထိုအကြည်ဓာတ်သည် ဇိဝှါပသာဒ ဖြစ်ပြီး၊ ထိုကလာပ်သည် ဇိဝှါဒသကကလာပ် ဖြစ်သည်။
အကယ်၍ အရသာက လာ၍ မရိုက်ခတ်လျှင် ထိုအကြည်ဓာတ်သည် ဇိဝှါပသာဒမဟုတ်ဘဲ ကာယပသာဒသာ ဖြစ်နိုင်သည်။ ဤသို့စစ်ဆေးရန် ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ (ထိတွေ့မှု) ကို အာရုံယူ၍ စမ်းသပ်ကြည့်ပါ။ မှန်ကန်သော ဇိဝှါပသာဒကို တွေ့သည်အထိ ကြိမ်ဖန်များစွာ ဆန်းစစ်ပါ။

၅။ ကလာပ်ဓာတ်ခွဲခြင်း: ဇိဝှါဒသကကလာပ်ကို မှန်ကန်စွာ တွေ့ရှိသောအခါ ၎င်းအတွင်းရှိ ပထဝီမှစ၍ ဇိဝှါပသာဒအထိ ရုပ်ပရမတ် (၁၀) မျိုးကို ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာပါ။

၆။ လက္ခဏာရှုခြင်း: ရုပ်တစ်လုံးချင်းစီ၏ ကိုယ်ပိုင်သဘာဝလက္ခဏာကို ခွဲခြား၍ ရှုပါ။

၇။ ပြိုင်တူဖြစ်မှု ရှုခြင်း: ယင်းရုပ် (၁၀) မျိုးလုံး ပြိုင်တူ ထင်ရှားဖြစ်နေသည့် သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ဆက်လက် လေ့ကျင့်ပါ။

ဤနည်းလမ်းအတိုင်း ကျင့်ကြံခြင်းဖြင့် ဇိဝှါပသာဒ၏ ပရမတ်သဘောကို ထိုးထွင်းသိမြင်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။