ဝိရာဂါနုပဿနာ

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက်
ဗုဒ္ဓဘာသာ
သမိုင်း ဗုဒ္ဓဝင် ဂေါတမဗုဒ္ဓ သင်္ဂါယနာများ
ဓမ္မ\ ဝိနယ သစ္စာလေးပါး ခန္ဓာငါးပါး အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ သုညတ ကံ သံသရာ ၃၁-ဘုံ
ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာများ တိပိဋက ပိဋကတ် သုံးပုံ ဝိနည်းပိဋကတ် သုတ်ပိဋကတ် အဘိဓမ္မာပိဋကတ်
ကျင့်စဉ်များ ရတနာသုံးပါး ဗုဒ္ဓ ဓမ္မ သံဃာ သီတင်းသီလ ငါးပါးသီလ ရှစ်ပါးသီလ ကိုးပါးသီလ ပါရမီ သမထ ဝိပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဓုတင် ကမ္မဋ္ဌာန်း ဒုက္ကရစရိယာ
နိဗ္ဗာန် ပုထုဇဉ် ကိုရင် ရဟန်း သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဧတဒဂ် ဘုရား
Traditions ထေရဝါဒ မဟာယာန တန္တရ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ
နိုင်ငံအလိုက် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကမ္ဘောဒီးယား ကိုရီးယား ဂျပန် တရုတ် တိဗက် ထိုင်း ထိုင်ဝမ် ဗီယက်နမ် ဘူတန် မြန်မာ မွန်ဂိုးလီးယား ရုရှား လာအို သီရိလင်္ကာ အိန္ဒိယ
ရှု ပြော ပြင်

ဝိရာဂါနုပဿနာ ဟူသော စကားလုံးသည် "ဝိရာဂ" (ကင်းခြင်း၊ ပျက်စီးခြင်း၊ ချုပ်ငြိမ်းခြင်း၊ တပ်မက်မှုကင်းခြင်း) နှင့် "အနုပဿနာ" (အဖန်ဖန် အထပ်ထပ် ရှုခြင်း၊ ရှုမှတ်ခြင်း) ဟူသော ပုဒ်နှစ်ခုကို ပေါင်းစပ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ပေးထားသော စာသားအရ ဤအနုပဿနာသည် အဓိပ္ပာယ် အမျိုးမျိုး သက်ရောက်သည်-

• (၁) သင်္ခါရတရားတို့၏ ကင်းပျောက်-ပျက်စီး-ချုပ်ငြိမ်း-ခြင်းကို အဖန်တလဲလဲ ရှုတတ်သော ဉာဏ် (ဝိပဿနာဉာဏ်)။
• (၂) (သင်္ခါရတရားတို့၏) ကင်းပျောက်-ပျက်စီး-ချုပ်ငြိမ်း-ရာ နိဗ္ဗာန်ကို ရှုတတ်သော ဉာဏ် (မဂ်ဉာဏ်)။

ဤအဓိပ္ပာယ် (၁) နှင့် (၂) ကို ပေါင်း၍ "ဝိရာဂါနုပဿနာတိ တဒုဘယဒဿနဝသေန ပဝတ္တာ ဝိပဿနာ စ မဂ္ဂေါ စ။" ^[၁] ဟု ဖွင့်ဆိုထားရာ၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကို ရှုသော ဝိပဿနာဉာဏ် နှင့် ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ကို ရှုသော မဂ်ဉာဏ် နှစ်မျိုးလုံးကို ဆိုလိုသည်။

• (၃) နှစ်သက်-တပ်မက်-ခြင်းကင်းသော အခြင်းအရာဖြင့် ဖြစ်သော-အဖန်တလဲလဲ ရှုခြင်း-အဖန်တလဲလဲ ရှုတတ်သည့် ဉာဏ်။ ^[၂]

"တထာ ဝိရဇ္ဇနာကာရေန ပဝတ္တာယ အနုပဿနာယ။" ဟု ဖွင့်ဆိုထားပြီး၊ ရှုမှတ်သော အနုပဿနာဉာဏ် ကိုယ်တိုင်က တပ်မက်မှုကင်းသော (ဝိရဇ္ဇန) အခြင်းအရာဖြင့် ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။

• (၄) နှစ်သက်-တပ်မက်-ခြင်းကင်းသည်ဖြစ်၍ အဖန်တလဲလဲ ရှုတတ်သောဉာဏ်။ ^[၃]

"စတဿန္နံ အနုပဿနာနံ ပရိပူရတ္တာ ဝိရဇ္ဇတီတိ ဝိရာဂေါ၊ ဝိရာဂေါ သော အနုပဿနာ စာတိ ဝိရာဂါနုပဿနာ။" ဟု ဖွင့်ဆိုထားရာ၊ အနုပဿနာလေးပါး ပြည့်စုံခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှုကင်းသော "ဝိရာဂ" ဖြစ်ပေါ်လာပြီး၊ ထိုဝိရာဂ သဘောနှင့် ထိုသို့ရှုခြင်းသည် ဝိရာဂါနုပဿနာ မည်၏။

• (၅) နှစ်သက်-တပ်မက်-မှုကင်း (ရာဂကင်း) ခြင်းကို အဖန်တလဲလဲ ရှုတတ်သောဉာဏ်။^[၄]

ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ "ဝိရာဂါနုပဿီ" (တပ်မက်မှုကင်းခြင်းကို အဖန်ဖန်ရှုသော ပုဂ္ဂိုလ်) ကို ရှင်းပြရာတွင် နိရောဓ နှစ်မျိုးကဲ့သို့ပင် ဝိရာဂ နှစ်မျိုးကို ခွဲခြား ပြဆိုထားသည်-

(က) ခယဝိရာဂ - ကုန်ခြင်း၊ ပျက်စီးခြင်းအားဖြင့် တပ်မက်မှု ကင်းပြတ်မှု။

• ဤသည်မှာ သင်္ခါရတရား (ရုပ်နာမ်တရား) တို့၏ တစ်ခဏမစဲ တသဲသဲ ဖြစ်ပေါ်ပြီးလျှင် ချက်ချင်း ချုပ်ပျက်နေသော သဘော (ခဏဘင်) ကို ဆိုလိုသည်။ ဤ ခဏဘင်သည် တပ်မက်ဖွယ်ရာ မဟုတ်၊ ရွံရှာဖွယ်၊ ကင်းပြတ်ဖွယ် သဘောရှိသည်။
• ထိုသို့ သင်္ခါရတရားတို့၏ ခဏချင်း ချုပ်ပျက်နေမှု (ခယဝိရာဂ) ကို ရှုမြင်နေသော ဝိပဿနာဉာဏ်သည် ဝိရာဂါနုပဿနာ မည်၏။ ဤသည်ကိုပင် ခယဝိရာဂါနုပဿနာဉာဏ် ဟုခေါ်ပြီး မဟာဋီကာ၌ ခဏိကနိရောဓ ဟုလည်း ဖွင့်ဆိုသည်။ ဤဝိပဿနာဉာဏ်သည် ရာဂကို တဒင်္ဂအားဖြင့် (ယာယီအားဖြင့်) ပယ်စွန့်နိုင်သောကြောင့် ဝိရာဂါနုပဿနာ အမည်ရသည်။

(ခ) အစ္စန္တဝိရာဂ - အပြီးတိုင်၊ အကြွင်းမဲ့ တပ်မက်မှု ကင်းပြတ်မှု။

• ဤသည်မှာ ရာဂ (တပ်မက်မှု) အစရှိသော ကိလေသာအားလုံးတို့၏ အပြီးတိုင် ချုပ်ငြိမ်းရာ၊ အသင်္ခတဓာတ်ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်တရားတော်မြတ် ကို ဆိုလိုသည်။
• ထို အစ္စန္တဝိရာဂ ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ သိမြင်သော အရိယမဂ်ဉာဏ်သည်လည်း ဝိရာဂါနုပဿနာ မည်၏။

ထို့ကြောင့် ဝိရာဂါနုပဿီ ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုသည်မှာ ဤခယဝိရာဂကို ရှုသော ဝိပဿနာဉာဏ်၊ သို့မဟုတ် အစ္စန္တဝိရာဂကို မျက်မှောက်ပြုသော မဂ်ဉာဏ် တစ်မျိုးမျိုး သို့မဟုတ် နှစ်မျိုးလုံးနှင့် ပြည့်စုံသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် ဝင်သက်ထွက်သက်ကို ရှုမှတ်သည်ရှိသော်လည်း ဝိရာဂသဘောကို အဖန်ဖန် ရှုလျက် အားထုတ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။

မဟာဋီကာ (၁၊ ၃၄၄) ၌ ဤသို့ ရှင်းလင်းထားသည်-

• ဝိပဿနာဉာဏ်သည် သင်္ခါရတရားတို့၏ ပျက်ခြင်း (ခယဝိရာဂ) ကို အာရုံပြုသောကြောင့် "အာရုံသဘောအားဖြင့်" ခယဝိရာဂါနုပဿနာ၏ အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ ရာဂ၏ အပြီးတိုင် ကင်းရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန် (အစ္စန္တဝိရာဂ) သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော သဘောရှိသောကြောင့် "အစ္စန္တဝိရာဂါနုပဿနာ၏ အစွမ်းဖြင့်" လည်း ဖြစ်ပေါ်လာ၏။
• အရိယမဂ်ဉာဏ်သည်ကား သင်္ခါရတရားတို့၏ ကုန်ခြင်း၊ ပျက်ခြင်း (ခယဝိရာဂ) သဘောကို မသိအောင် ဖုံးလွှမ်းတတ်သော မောဟကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်တတ်သော "အသမ္မောဟ (တွေဝေမှုကင်းသော) သဘောအားဖြင့်" ခယဝိရာဂါနုပဿနာ၏ အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ တစ်ဖန်၊ ရာဂ၏ အပြီးတိုင် ကင်းရာဖြစ်သော အသင်္ခတဓာတ် နိဗ္ဗာန် (အစ္စန္တဝိရာဂ) ကို အာရုံမျက်မှောက် တိုက်ရိုက် ထွင်းဖောက် သိမြင်သောကြောင့် "အာရုံသဘောအားဖြင့်" အစ္စန္တဝိရာဂါနုပဿနာ၏ အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။

ဝိရာဂါနုပဿနာသည် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ ဖော်ပြထားသော မဟာဝိပဿနာ (၁၈) မျိုးတွင် ပဉ္စမမြောက် အနုပဿနာ ဖြစ်သည်။

• ၎င်း၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာ: "ဝိရာဂါနုပဿနာကို ပွားစေသော ယောဂီသည် သင်္ခါရတရားတို့၌ တပ်မက်သော ရာဂကို ပယ်ခွာ၏။"
• ဆိုလိုသည်မှာ သင်္ခါရတရားတို့၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ ဖြစ်၍ အလိုမရှိဖွယ်၊ မတင့်တယ်ဖွယ် (အနိဋ္ဌ၊ အသုဘ) အခြင်းအရာကို သိမြင်သော ဝိပဿနာဉာဏ် ရှေ့သွားရှိလျက်၊ ယင်းသင်္ခါရတရားတို့ကို ရွံရှာစက်ဆုပ်ဖွယ် (ဝိရာဂ) အခြင်းအရာအားဖြင့် အဖန်တလဲလဲ ရှုသောအခါ၊ ထိုသင်္ခါရတရားတို့အပေါ်၌ တပ်မက်သော ရာဂကို ပယ်ခွာနိုင်စွမ်းရှိသည်။

ဝိသုဒ္ဓိမဂ် ရှင်းလင်းချက် (၁၊ ၂၈၂ အရ):

• သင်္ခါရတရားတို့၏ ပျက်ခြင်းသဘော (ဘင်) သည် ရွံရှာစက်ဆုပ်ဖွယ် ဝိရာဂသဘော ဖြစ်၏။ ထိုဝိရာဂသဘောကို ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ လက္ခဏာယာဉ်သုံးတန်တင်ကာ ရှုပွားသော ဝိပဿနာသည် ဝိရာဂါနုပဿနာ မည်၏။
• တစ်နည်းအားဖြင့်၊ သင်္ခါရတို့၏ ပျက်ခြင်း (ဘင်) ကို အာရုံယူ၍ လက္ခဏာယာဉ်သုံးချက် တင်ကာ ဝိပဿနာရှုခိုက် ရာဂသည် တဒင်္ဂအားဖြင့် ချုပ်ငြိမ်းသွားသောကြောင့်လည်း ဝိရာဂါနုပဿနာဟု ဆိုသည်။
• ရာဂ၏ အပြီးတိုင် ချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်သော အရိယမဂ်ဉာဏ်ကိုလည်း ဝိရာဂါနုပဿနာဟု ဆိုသည်။

ဝိရာဂါနုပဿနာသည် အဓိကအားဖြင့် အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ရုပ်နာမ်သင်္ခါရတရားတို့၏ ပျက်စီးခြင်း၊ တပ်မက်ဖွယ်မရှိခြင်း (ခယဝိရာဂ) ကို အဖန်ဖန် ရှုမှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ရှုမှတ်ခြင်းဖြင့် သင်္ခါရတရားတို့အပေါ်၌ တပ်မက်သော ရာဂကို တဒင်္ဂအားဖြင့် ပယ်ခွာနိုင်ပြီး၊ နိဗ္ဗိဒါဉာဏ် (ငြီးငွေ့မှု) နှင့်အတူ ဝိပဿနာဉာဏ်များ ဆက်လက် ရင့်ကျက်စေကာ၊ နောက်ဆုံးတွင် ရာဂ အပြီးတိုင် ကင်းရာ၊ ချုပ်ငြိမ်းရာ အမှန်ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန် (အစ္စန္တဝိရာဂ) ကို မျက်မှောက်ပြုသော မဂ်ဉာဏ်သို့ တက်လှမ်းစေနိုင်သော အရေးပါသည့် ဝိပဿနာ အဆင့်တစ်ရပ် ဖြစ်ပါသည်။^[၅]

• ဝိရာဂါနုပဿီ