Las fòrmas ancianas son : Buzel (ecclesia Sanctae Fidei de ~), en 1009, Buzet (ecclesiae Sanctae Fidei de ~), en 1016, Busello (Sancti Petri de ~), en 1028, 1092, Baiza jus (prope ~), au sègle XIII, Buzed (prope ~), au sègle XIII, Buzetum (prope ~), au sègle XIII, Buzeto (de ~), cap a 1204, Buzet (in honore, in castra de ~), en 1259, Buseto (de ~), en 1288, Buzet (prior de ~), en 1300, Buzeto (prior de ~), en 1326, Buzeto (capella Beate Marie de ~), en 1326, Buset, en 1383, Buseto, en 1389, Buzet, en 1390, Buzet, en 1407. La prononciacion es [by'zɛt (de ba'izə)][1]. Dauzat imagina « l'ancian provençal » boza/buza, « bosa », dab lo sufixe -ellum[2]. Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, postula un nom germanic Bositto[1].
B. Boyrie-Fénié constata que lo mot prepausat per Dauzat pòt dificilament nommar un vilatge e que Bositto, de Negre, conven pas pr'amor deu vocalisme de la purmèra sillaba [e, çò qu'es mèi significatiu, è de la segonda sillaba es dobèrt], mès se garda de prepausar la basa. Lo sufixe es -ellum[1]. Per Busi e Busiet, Miquèu Grosclaude prepausava lo nom latin d'òme Busius[3]. Dauzat accèpta tanben Busius per Buzy-Darmont. Busius + -ellum doneré *Busièth, çò que conven pas. Un derivat *Busus es benlèu pas impossible. Lo gallés boutios, present dens Bouze-lès-Beaune, o lo germanic Boso aurén donat meilèu *Bosèth, mès lo passatge de -o- etimologic a -u-, aumens a la pretonica, es banal en occitan. Auta possibilitat : lo nom germanic Budo que Grosclaude e Le Nail causeishen per Buson[4].
Lo nom de Baïsa ([ba'izə] a Busèth, o [ba'izɔ]) es atestat Vanesia au sègle IV e Flumen Banisiœ en 1213. La basa es prelatina e lo sens escur segon Bénédicte Boyrie-Fénié [1]; -n- intervocalica ven muda en gascon. Xavier Delamarre hè de Banitiā un nom celtic, atau com per l'omonime bearnés e l'aiga de Cruesa (Banisia en 1315, probablament en latin) qu'explica lo nom de la comuna de Banisa (prononciada com Banhesa. Lo nom s'explica benlèu per lo nom de la hemna, bena-, bano (nom que representa benlèu lo d'ua divessa taboïzat) [5],[6]. La fòrma grafica Vanesia deu sègle IV porré har dobtar d'un etime en B-, pr'aquò pòt estar ua ipercorreccion, per ua prononciacion locala incapabla d'articular [v].
Istòria
Lo territòri de Busèth èra de la ciutat deus Nitiobrògues e après de la diocèsi d'Agen, çò que justifica de lo plaçar dens l'Agenés. Dempui lo 13 d'agost 1317 e d'aquí a la Revolucion, èra de la diocèsi de Condòm creada per Joan XXII.
.svg)
.svg){kind=small}
