Авеню (спецаперацыя)

Авеню — сарваная аперацыя ўкраінскіх спецслужбаў. Пасля расследавання Bellingcat яна стала вядомая як «Вагнергейт». Праводзілася пры непацверджаным удзеле ЗША з прыцягненнем Turkish Airlines. Яе мэтай было затрыманне наймітаў ПВК Вагнер^[1].

Заманеных у Мінск байцоў Вагнера павінны былі затрымаць у Кіеве з-за вымушанай пасадкі самалёта. Праз званок з вышэйшага кола прэзідэнта транспартная аперацыя была адкладзена на адзін дзень у сувязі з запланаванымі перамовамі з Расіяй. Пасля званка, 29 ліпеня 2020 года, беларускае дзяржаўнае інфармацыйнае агенцтва БелТА паведаміла пра затрыманне 33 вагнераўцаў у Беларусі^[2]. Пазней Мінск перадаў наймітаў Расіі^[3].

Верагодны зрыў спецаперацыі быў звязаны з уцечкай інфармацыі пасля дакладу ў офісе Прэзідэнта Украіны. Па словах кіраўніка спецаперацыі, на яе пераносе настаяў начальнік офіса прэзідэнта. Аперацыя была падрыхтавана ўкраінскімі спецслужбамі па затрыманні вагнераўцаў, у тым ліку датычных да крушэнне ўкраінскага транспартнага Іл-76 і крушэння рэйса 17 Malaysia Airlines. Апублікаваная журналістамі інфармацыя аб пераносе і зрыве спецаперацыі выклікала шырокі грамадска-палітычны рэзананс ва Украіне. За зрыў раскрытыкавалі кіраўніка дзяржавы Уладзіміра Зяленскага і кіраўніка офіса прэзідэнта Андрэя Ермака^[4].

17 лістапада 2021 года Bellingcat і The Insider апублікавалі першую частку расследавання «Вагнергейта»^[5]. На думку аднаго з галоўных следчых аперацыі Хрыста Грозева, сам факт пераносу аперацыі мог стаць прычынай яе правалу. Ход аперацыі, абставіны правядзення і раскрыцця «Авеню» былі прадстаўлены ім сумесна з журналістамі Bellingcat у падрабязным даследаванні, апублікаваным пад назвай «Вагнергейт»^[6]. Падрабязнасці Грозеў пракаментаваў у інтэрв’ю расійскай журналістцы Юліі Латынінай^[7].

Факт існавання самой аперацыі ставіў пад сумнеў офіс прэзідэнта Украіны^[8]. Пазней лідар краіны прызнаў факт правядзення аперацыі, але абвінаваціў іншыя краіны ва ўцягванні ў яе Кіева^[9]. На думку прадстаўнікоў «Еўрапейскай салідарнасці», зрыў «Вагнергейта» нанёс міжнародную рэпутацыйную шкоду Украіне, рэпутацыйную шкоду разведслужбам, паставіў пад пагрозу ўкраінскія дыппрадстаўніцтвы ў іншых краінах, прывёў да пераследу ўдзельнікаў і арганізатараў аперацыі.

Украінскі журналіст Юрый Бутусаў падазраваў, што да развязвання аперацыі супраць вагнераўцаў датычны першы намеснік сакратара РНБА Руслан Дземчанка. Таксама наяўнасць і зрыў спецаперацыі пацвердзіў звольнены экс-кіраўнік Офіса прэзідэнта Украіны Андрэй Богдан^[10][11].