Аляксандр Сямёнавіч Архангельскі

Аляксандр Сямёнавіч Архангельскі
Дата нараджэння	12 (24) ліпеня 1854
Месца нараджэння	Пенза, Пензенская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	24 красавіка 1926(1926-04-24) (71 год)
Месца смерці	Масква, Маскоўская губерня, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Дзеці	Boris Arkhangelsky[d] і Alexandr Arkhangelsky[d]
Род дзейнасці	пісьменнік, літаратуразнавец, педагог, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	літаратуразнаўства
Месца працы	Сімбірская класічная гімназія[d] Імператарскі Казанскі ўніверсітэт[d] Імператарскі Санкт-Пецярбургскі ўніверсітэт[d] Saint-Petersburg Elizabethan Institute[d] Filologicheskie Zapiski[d]
Навуковая ступень	доктар[d] (28 мая 1890)
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	Казанскі ўніверсітэт
Вядомы як	пісьменнік, педагог, філолаг
Член у	Таварыства аматараў расійскай славеснасці Маскоўскае археалагічнае таварыства[d] Пецярбургская акадэмія навук Акадэмія навук СССР

Аляксандр Сямёнавіч Архангельскі (24 ліпеня 1854, Пенза — 24 красавіка 1926, Масква) — расійскі пісьменнік, літаратуразнавец, педагог, філолаг, прафесар гісторыі рускай літаратуры, член-карэспандэнт Імператарскай акадэміі навук (1904).

Аляксандр Сямёнавіч Архангельскі нарадзіўся 24 ліпеня 1854 года у сям’і святара ў горадзе Пенза.

Першапачатковую адукацыю атрымаў у Пензенскай семінарыі.

У 1872 годзе паступіў у Казанскі ўніверсітэт, пасля заканчэння курса ў 1876 годзе некаторы час складаўся выкладчыкам Сімбірскай гімназіі  (руск.) (бел., але неўзабаве быў адкамандзіраваны на казённы рахунак у Маскву для архіўных заняткаў.

У 1882 годзе за даследаванне «Нил Сорский и Вассиан Патрикеев, их литературные труды и идеи в древней Руси» (СПб., 1882) атрымаў у Казанскім універсітэце ступень магістра рускай славеснасці і тады ж быў абраны гэтым універсітэтам дацэнтам па гэтай кафедры, а 1 кастрычніка 1884 года прызначаны экстраардынарным прафесарам.

А. С. Архангельскі прымаў актыўны ўдзел у стварэнні Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Эфрона.

Аляксандр Сямёнавіч Архангельскі памёр 24 красавіка 1926 года ў горадзе Маскве ва ўзросце сямідзесяці аднаго года.

Асноўныя працы прысвечаны старажытнай рускай літаратуры, рускай літаратуры ХIХ стагоддзя і тэатру XVII—XVIII стагоддзяў. У кнізе «Очерки из истории западно-русской литературы XVI—XVII вв.» (1888) даследуе беларускую літаратуру. Разглядаў барацьбу з каталіцызмам на беларускіх і ўкраінскіх землях, гісторыю царкоўных брацтваў (у Вільні, Гродне, Магілёве, Брэсце, Мінску, Оршы, Пінску і іншых гарадах) і кнігадрукавання ў славян (ад Швайпольта Фіёля і Францыска Скарыны), прыводзіць спіс беларускіх кніг 14-16 стагоддзяў^[1].

На фоне палітычнай, грамадскай, культурнай і рэлігійнай барацьбы таго часу даследуе творы палемічнай літаратуры («Апокрысіс» Х. Філалета, «Фрынас» М. Сматрыцкага, «Палінодзію» З. Капысценскага  (руск.) (бел., «Перастрогу» невядомага аўтара) заходне-рускіх прапаведнікаў, кнігі навучальнага характару (Л. Зізанія, П. Бярынды, М. Сматрыцкага)^[1].

• «Нил Сорский и Вассиан Патрикеев», СПб, 1882
• «В. А. Жуковский». Казань, 1883
• «Древне-славянское евангелие». Воронеж, 1883
• «ХVII век в истории русской литературы», СПб, 1884
• «Театр допетровской Руси» (Казань, 1884),
• «Святые Кирилл и Мефодий и совершенный ими перевод Святого Писания» (Казань, 1885)
• «Пушкин в его произведениях и письмах», Казань, 1887
• «Творения отцов церкви в древнерусской письменности». (Казань, 1889—1891. [Вып.] 1—4).
• Из лекций по истории русской литературы: «Литература домонгольской Руси XI — половина XIII века» (Казань, 1903).
• Из лекций по истории русской литературы: «Образование и литература Московского государства конца XV—XVIII века» (2-е изд. Казань, 1898—1901). Вып. 1—3; 1913. Вып. 4.
• «Пушкин в Казани» (Казань, 1899),
• «Введение в историю русской литературы» (Пг., 1916. Т. 1: История литературы как наука)^[2].
• Труды академика А. Н. Пыпина в области истории русской литературы // Журнал Министерства народного просвещения. 1904. № 2. С. 73—128.

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

• Профіль Александра Семёновича Архангельского на афіцыйным сайце РАН