Маскоўская губерня

Маскоўская губерня
Маскоўская губерня
	Герб
Краіна	Расійская імперыя; Расійская рэспубліка; СССР; РСФСР[d];
Уваходзіць у	Расійская імперыя (1721—1917); Расійская рэспубліка (1917—1917); РСФСР (1922—1929); Маскоўская дзяржава (1708—1721); Маскоўская вобласць (1929—1929); РСФСР[d] (1917—1918); Маскоўская вобласць[d] (1918—1918); РСФСР[d] (1918—1922);
Адміністрацыйны цэнтр	Масква;
Дата ўтварэння	18 (29) снежня 1708
Дата скасавання	1 кастрычніка 1929
Насельніцтва	2 430 581 чал. (1897);
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Маско́ўская губе́рня— адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Расійскай імперыі, РСФСР і СССР, якая існавала c 1708 па 1929 год. Губернскі горад — Масква.

Дом губернскага праўлення займаў заходні корпус Манетнага двара, які выходзіць фасадам на Чырвоную плошчу. Губернатарскі палац на Цвярской вуліцы цяпер вядомы як будынак мэрыі Масквы.

Геаграфія

Губерня размяшчалася ў цэнтры еўрапейскай часткі Расіі, межавала на поўначы і паўночным захадзе з Цвярской, на паўночным усходзе і ўсходзе — з Уладзімірскай, на паўднёвым усходзе — з Разанскай, на поўдні — з Тульскай і Калужскай, на захадзе — са Смаленскай губернямі.

Плошча губерні па гадах:

1708 год — 128 600 км²,
1847 год — 32 436 км²,
1905 год — 27 133 км²^[4],
1926 год — 44 569 км²^[5].

Адміністрацыйны падзел

У склад Маскоўскай губерні з 1802 па 1918 гады ўваходзілі 13 паветаў:

№	Павет	Павятовы горад	Плошча, вёрст²	Насельніцтва (1897), чал.
1	Багародскі	Багародск (11 102 чал.)	3 068,5	222 341
2	Бронніцкі	Бронніцы (3 897 чал.)	2 051,0	130 304
3	Вярэйскі	Вярэя (3 707 чал.)	1 623,3	54 074
4	Валакаламскі	Валакаламск (3 091 чал.)	2 138,0	80 984
5	Дзмітраўскі	Дзмітраў (4 480 чал.)	2 974,6	119 686
6	Звянігарадскі	Звянігарад (2 381 чал.)	2 012,3	84 375
7	Клінскі	Клін (4 655 чал.)	3 095,9	115 162
8	Каломенскі	Каломна (277 20 чал.)	1 861,4	111 927
9	Мажайскі	Мажайск (3 194 чал.)	1 621,5	53 967
10	Маскоўскі	Масква (1 038 591. чал.)	2 393,0	1 203 926
11	Падольскі	Падольск (3 798 чал.)	2 160,4	86 311
12	Рузскі	Руза (2 349 чал.)	1 984,1	55 522
13	Серпухаўскі	Серпухаў (30 571 чал.)	2 252,4	112 002

У 1926 годзе ў склад губерні ўваходзілі 17 паветаў:

№	Павет	Павятовы горад	Плошча, км²	Насельніцтва (1926), чал.
1	Багародскі	Багародск	2 244	189 389
2	Бронніцкі	Раменскае	2 334	170 703
3	Валакаламскі	Валакаламск	3 299	145 503
4	Васкрасенскі	Васкрасенск	1 878	88 591
5	Дзмітраўскі	Дзмітраў	1 679	89 065
6	Ягор’еўскі	Ягор’еўск	3 626	180 666
7	Звянігарадскі	Звянігарад	1 851	94 862
8	Кашырскі	Кашыра	2 098	94 392
9	Клінскі	Клін	3 152	127 660
10	Каломенскі	Каломна	2 118	136 561
11	Ленінскі	Ленінск	2 015	75 238
12	Мажайскі	Мажайск	3 979	139 975
13	Маскоўскі	Масква	3 413	2 451 831
14	Арэхава-Зуеўскі	Арэхава-Зуева	2 903	197 676
15	Падольскі	Падольск	2 416	136 000
16	Сергіеўскі	Сергіеў	3 137	108 783
17	Серпухаўскі	Серпухаў	2 427	143 941

Кіраўніцтва губерні

На чале Маскоўскай губерні з 1727 года стаяў галоўны начальнік, які прызначаўся імператарам і меў назву генерал-губернатара, г. зн. галоўнакамандуючы. З заснаваннем губерніі 5 кастрычніка 1782 года гэтая пасада атрымала юрыдычнае узаконенне. З 30 кастрычніка 1816 года начальнік стаў называцца ваенным генерал-губернатарам. Такое назва захоўвалася да 1865 года, калі князь У. А. Далгарукаў быў прызначаны генерал-губернатарам без прыметніка «ваенны». Канцылярыя галоўнакамандуючага заснаваная 4 жніўня 1786 года. Пасаду памочніка генерал-губернатара заснаваная 13 верасня 1902 года.

Насельніцтва

Колькасць насельніцтва

Год	Насельніцтва, чал.	У тым ліку гарадское, чал.
1714	711 341
1766	2 231 300
1785	883 900
1847	1 502 564
1897	2 430 581	1 134 382
1905	2 656 300
1926	4 570 836	2 705 844

Нацыянальны склад

Нацыянальны склад у 1897 годзе^[6]:

Павет	рускія	немцы
Губерня ў цэлым	97,6 %	…
Багародскі	99,7 %	…
Бронніцкі	99,8 %	…
Вярэйскі	99,6 %	…
Валакаламскі	99,9 %	…
Дзмітраўскі	99,6 %	…
Звянігарадскі	98,9 %	…
Клінскі	99,7 %	…
Каломенскі	99,2 %	…
Мажайскі	99,6 %	…
Маскоўскі	95,6 %	1,5 %
Падольскі	99,2 %	…
Рузскі	99,6 %	…
Серпухаўскі	99,0 %	…