Швайпольт Фіёль

Швайпольт Фіёль
Швайпольт Фіёль
Род дзейнасці	кнігадрукар, друкар, выдавец, графік, вынаходнік, купец, мастак-гравёр, ювелір
Дата нараджэння	каля 1460
Месца нараджэння	Нойштат-ан-дэр-Айш, Нойштат-ан-дэр-Айш-Бад-Віндсхайм[d], Сярэдняя Франконія, Каралеўства Баварыя, Баварская акруга, Свяшчэнная Рымская імперыя;
Дата смерці	каля 1525
Месца смерці	Левача, Спішска-Нова-Вес[d], Славакія;
Грамадзянства	Польскае Каралеўства; Свяшчэнная Рымская імперыя; Каралеўства Венгрыя;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Швайпо́льт Фіёль (ням.: Schweipold Fiol; каля 1460, Нойштат-на-Айшы — 7 мая 1525/16 мая 1526) — славянскі першадрукар.

Паходжаннем немец з Франконіі, каталіцкага веравызнання. Пераехаў у Кракаў у 1479 годзе, быў майстрам гафцярскай справы (вышывання золатам па тканіне). На сродкі заможнага кракаўскага мешчаніна Яна Тужона заснаваў друкарню з кірылічнымі шрыфтамі, зробленымі Рудольфам Барсдорфам з Браўншвайга. Зберагліся чатыры выдадзеныя Фіёлем кнігі набажэнстваў на царкоўнаславянскай мове.

У двух з іх — «Актоіху» або «Васьмігласніку» (1491) і «Часаслове» (1491), ёсць кароткае пасляслоўе ў форме калафона.

Доконана быс сия книга у великомъ граде Кракове при державе великого короля полского Казимира и докончана быс мещанином краковскимъ Шваиполтомъ Фиоль из немец немецкого роду Франкъ. И скончасас бо божием нарожениемъ 14 съть девять десят 1 лето.

Характарызуючы іншую ўключаную ў «Часаслоў» рэмарку ад выдаўца, Канстанцін Калайдовіч у 1819 годзе ўбачыў у ёй «рускую мову ў простанародным польскім або, правільней, беларускім вымаўленні» («руской язык в простонародном польском или, правильнее, белорусском выговоре»)^[2].

У дзвюх іншых кнігах — «Трыёдзі поснай» (не датавана) і «Трыёдзі кветнай» (1492), няма выходных звестак.

Імаверна, кірылічнае кнігавыдавецтва было камерцыйным прадпрыемствам, разлічаным на шырокі рынак праваслаўнага рэгіёну Усходняй Еўропы.

У лістападзе 1491 года Фіёля арыштавалі па падазрэнні ў ерасі, неўзабаве па вызваленні ён пакінуў Кракаў. Жыў у Левачы ў Славакіі.

Крыніцы

↑ ^а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118925326 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 лютага 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ Siarhiej Zaprudski. Нарысы гісторыі беларускага мовазнаўства ХІХ стагоддзя. Мінск, БДУ, 2020. 195 с.. — 2020-01-01.

Літаратура

Фіёль Швайпольт // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. С. 371.
Фіёль Швайпольт // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 702. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Немировский Е. Л. Начало славянского книгопечатания. — М., 1971.
Немировский Е. Л. Описание изданий типографии Швайпольта Фиоля // Описание старопечатных изданий кирилловского шрифта. — М., 1979.
Немировский Е. Л. Начало славянского книгопечатания кирилловским шрифтом // Книга: исследования и материалы. — М., 1991. — Сб. 63.
Cracovia impressorum XV et XVI saeculorum / ed. Joannes Ptaśnik. — Przedr. offsetowy. — Oryg.: Leopoli : sumpt. Instituti Ossoliniani, 1922;. — Warszawa: Wydaw. Artystyczne i Filmowe, 1979. — 456 p. — (Monumenta Poloniae Typographica XV et XVI saeculorum; vol. 1).
Ісаєвич Я. Українське книговидання: витоки, розвиток, проблеми — Львів: Інститут українознавства ім. І. Крип’якевича НАН України, 2002. — 520 с.