Дзіванна звычайная

	Дзіванна звычайная
	; Агульны выгляд квітучыя расліны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Двухдольныя
Парадак:	Ясноткакветныя
Сямейства:	Залознікавыя
Трыба:	Scrophularieae
Род:	Дзіванна
Від:	Дзіванна звычайная
Міжнародная навуковая назва
	Verbascum thapsus L., 1753
ITIS	33394
NCBI	39388
EOL	578530
GRIN	t:41150
IPNI	770183-1
TPL	kew-2453334

Дзіва́нна звыча́йная^[1]^[2]^[3] (Verbascum thapsus) — двухгадовая травяністая расліна, від рода дзіванна (Verbascum) сямейства залознікавых (Scrophulariaceae).

Назва

Дзіванна звычайная, дзяванна, каўтунічнік, панна-дзяванна^[4], дзевана, дзівана, дзівана белая, дзівана касматая, касмак, лісяк, трава касматая, шальнік^[5]^[6]^[7], дзівена^[8], мядзве́джае ву́ха^[2].

Батанічнае апісанне


Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана Bilder ur Nordens Flora. 1917—1926

Двухлетнік вышынёй 50—150 см, з моцным сцяблом, укрытым попельпа-белым лямцавым апушэннем. Лісце падоўжана-эліпсоіднае, крыламі сыходзіць па сцябле. Цвіце ў чэрвені — верасні. Кветкі светла-жоўтыя, у густой коласападобнай гронцы^[2].

Распаўсюджанне і экалогія

Дзіванна звычайная распаўсюджаная амаль паўсюль у свеце. Прыродны арэал — Макаранезія, Еўразія. Занесеная і натуралізаваная ў Аўстраліі і Новай Зеландыі, у Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы.

На тэрыторыі былога СССР распаўсюджаная ў Беларусі, Украіне, Прыбалтыцы, еўрапейскай частцы Расіі, на Каўказе і Алтаі, у Усходняй Сібіры, а таксама ў Сярэдняй Азіі.

Расце на схілах, пясчаных мясцінах, на лясных палянах, сярод хмызняку^[2].

Значэнне і выкарыстанне

Як лекавая расліна вядома з Сярэднявечча. Шырока выкарыстоўваецца ў народнай медыцыне^[2].

Добры пылканос. Пылок з дзіванны пчолы збіраюць у вялікай колькасці і часам цалкам забіваюць ім соты^[9].

Зноскі

↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 138. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д Дзіванна // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
↑ Назва Дзіванна звычайная згодна з Я. П. Шмярко, І. П. Мазан. Лекавыя расліны ў комплексным лячэнні. — Мн: Навука і тэхніка, 1989. — С. 388. — 399 с. — ISBN 5-343-00120-3.
↑ З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
↑ Анненков Н. (руск.) (бел. Ботанический словарь, Спб, 1878
↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
↑ Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
↑ Добровольский В. Н. Смоленский областной словарь. Смоленск, 1914
↑ Абрикосов Х. Н. и др. Коровяк // Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 154. Архівавана 7 студзеня 2012.

Літаратура

Дзіванна // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
Федченко Б. А. Род 1323. Коровяк — Verbascum // Флора СССР. В 30-ти томах / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Редакторы тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1955. — Т. XXII. — 861 с. — 3 000 экз.
Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 1171. Verbascum thapsus L. — Коровяк обыкновенный, или Медвежье ухо // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — ISBN 5-87317-163-7.