Добасна

Добасна
Добасна
Характарыстыка
Даўжыня	81 км
Басейн	874 км²
Вадацёк
Выток	Скачок
• Каардынаты	53°21′54″ пн. ш. 29°37′14″ у. д.HGЯO
Вусце	Дняпро
• Каардынаты	52°51′00″ пн. ш. 30°03′47″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь;
Рэгіёны	Магілёўская вобласць, Гомельская вобласць
Раёны	Кіраўскі раён, Рагачоўскі раён, Жлобінскі раён
	;
	; выток вусце
	— выток, — вусце
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Добасна, Дабасна, Дабосна, Добысна, Дубосьня — рака ў Кіраўскім раёне Магілёўскай вобласці, Рагачоўскім і Жлобінскім раёнах Гомельскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Дняпро.

Назва

Назва балцкага паходжання^[1].

Варыяцыя ў корані Даб- / Дуб- суадносная з варыяцыяй у літоўскім daburys, duburys «рачны вір (паглыбленае, „увагнутае“ месца)», якія звязаныя з dubti «ўгінацца» і далей з індаеўрапейскім *dheu-b- з семантыкай паглыблення, глыбіні^[2]^[3].

Варыянт гэтага кораня *dheu-p- у назве прыпяцкай ракі Дуполка (прыток Пцічы)^[4].

З коранем Dub- літоўскія гідронімы тыпу Dubė, Dubis, Dubija, Dubinga, Dubysa. Гідронімы Dabinta, Dabinčius, Dabotis, Dabulis звязваюцца з doba «яма»^[5].

На карысць пярвейшасці назоўнай формы Дубосьня кажа наяўнасць гідроніма Дубасна ў гэтым жа дняпроўскім рэгіёне (прыток Віхры перад Мсціславам).

У гэтых назвах корань пашыраны тыповым балцкім гідранімічным пашыральнікам -sn-. Ён таксама ў назвах задзвінскага возера Мядзесна, дзвінскай ракі Лужасна, дняпроўскіх рэк Опісна (< *Apesna), Нерасна, Турасна^[6].

Гэты пашыральнік прысутны і ў літоўскім назва- і словаўтварэнні: upė «рака» — upėsnis «рачулка; месца, дзе цекла рэчка або дзе рэчка ўцякае ў возера»^[7].

Назва матываваная асаблівасцямі рэчышча (яго глыбіні) і значыла «Глыбокая (рака)».

Гідраграфія

Даўжыня 81 км. Плошча вадазбору 874 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 4 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,6 м/км.

Пачынаецца каля пасёлка Скачок Кіраўскага раёна, вусце на паўднёвай ускраіне горада Жлобін. Цячэ ў межах паўночнай часткі Гомельскага Палесся. Даліна ў высокай плыні невыразная, ніжэй трапецападобная, шырынёй 700—900 м. Абалона двухбаковая, яе шырыня 200—300 м. Рэчышча каналізаванае амаль на ўсім працягу. Шырыня ракі ў межань 5—15 м. Найвышэйшы ўзровень разводдзя ў пачатку 3-й дэкады снежня, сярэдняя вышыня над межанным узроўнем 1,8 м. Замярзае ў сярэдзіне снежня, крыгалом у 3-й дэкадзе сакавіка. Веснавы ледаход 3—5 дзён.

У басейне ракі вадасховішча Скрыпліца.

Прытокі

Крыніцы

↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 184.
↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 267—268.
↑ В. Н. Топоров. Прусский язык. A-D. Москва, 1975. С. 294—295.
↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 186.
↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 78, 93.
↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 198.
↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 291—292.