Закон Украіны «Аб абароне канстытуцыйнага ладу ў сферы дзейнасці рэлігійных арганізацый»
Закон Украіны «Аб абароне канстытуцыйнага ладу ў сферы дзейнасці рэлігійных арганізацый» (неафіцыйна вядомы як Закон Украіны «Аб забароне Рускай праваслаўнай царквы ва Украіне») — закон, прыняты Вярхоўнай Радай Украіны 20 жніўня 2024 года. Закон прыняты 265 галасамі народных дэпутатаў. Супраць галасавалі – 29, устрымалася – 4, не галасавалі – 23. Закон вызначае крытэры і наступствы забароны дзейнасці замежных рэлігійных арганізацый і іх філіялаў, асаблівасці спынення па матывах прапаганды ідэалогіі рускага свету і прамым указаннем забараняе дзейнасць Рускай праваслаўнай царквы ва Украіне[1]. Яшчэ да пачатку судовых працэсаў па забароне рэлігійных арганізацый улады змогуць забраць з арэнды такіх структур дзяржаўную ці камунальную маёмасць. Размова ідзе аб храмах-помніках архітэктуры, дагаворы аб арэндзе якіх закон фактычна разрывае аўтаматычна праз некалькі месяцаў пасля адабрэння. Па крыніцах BBC — гэта каля трох тысяч абшчын РПЦваУ, якія маюць ва ўжыванні старадаўнія храмы.[2] ПрадметЗакон Украіны «Аб абароне канстытуцыйнага ладу ў сферы дзейнасці рэлігійных арганізацый» робіць немагчымым дзейнасць рэлігійных арганізацый, якія кіруюцца дзяржавай, якая ажыццяўляе агрэсію супраць Украіна. Замежная рэлігійная арганізацыя — рэлігійная арганізацыя (у тым ліку рэлігійнае кіраванне, аб'яднанне, цэнтр), якая з'яўляецца юрыдычнай асобай, адукаванай і / або зарэгістраваным у адпаведнасці з заканадаўствам іншай дзяржавы, мае месцазнаходжанне за межамі Украіны. Замежныя рэлігійныя арганізацыі могуць ажыццяўляць дзейнасць ва Украіне, пры ўмове, што іх дзейнасць не шкодзіць нацыянальнай ці грамадскай бяспецы, ахове публічнага парадку, здароўю, маралі, правам і свабодам іншых асоб. Частка другая артыкула другой Закона вызначае крытэры для забароны дзейнасці замежных рэлігійных арганізацый, у прыватнасці:
Частка першая артыкула трэцяй Закона прама забараняе дзейнасць у Украіне Рускай праваслаўнай царквы (далей — РПЦ), бо, як адзначаецца законам, яна з'яўляецца ідэалагічным працягам рэжым дзяржавы-агрэсары, саўдзельніцай ваенных злачынстваў і злачынствы супраць чалавечнасці, якія здзяйсняюцца ад імя Расійская Федэрацыя і ідэалогіі «рускага свету». Дзейнасць рэлігійных арганізацый, афіляваных з замежнай рэлігійнай арганізацыяй, дзейнасць якой ва Украіне забаронена, у тым ліку непасрэдна або як складовая частка іншай рэлігійнай арганізацыі або пры наяўнасці іншых прыкмет, устаноўленых артыкулам 51 Закона Украіны «Аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях», не дапускаецца і такія рэлігійныя арганізацыі спыняюцца ва ўстаноўленым законам парадку. Спіс рэлігійных арганізацый ва Украіне, афіляваных з замежнай рэлігійнай арганізацыяй, дзейнасць якой ва Украіне забаронена, зацвярджаецца загадам цэнтральнага органа выканаўчай улады (далей — ЦОВУ), які рэалізуе дзяржаўную палітыку ў сферы рэлігіі, і абнародуецца на яго афіцыйным вэб-сайце. У выпадку, устаноўленым законам, дзейнасць ва Украіне замежнай рэлігійнай арганізацыі, якая знаходзіцца ў дзяржаве, якая прызнана тым, хто ўчыніў або ажыццяўляе ўзброеную агрэсію супраць Украіны і/ці часова акупаваўшай частку тэрыторыі Украіны, дзейнасць якой ва Украіне забаронена, спыняецца з дня ўступлення ў сілу гэтым Законам або законам аб унясенні адпаведных змяненняў у гэты Закон. Згодна з артыкулам пятым Закона забараняецца выкарыстанне рэлігійных арганізацый для прапаганды ідэалогіі "рускага свету", у тым ліку папулярызацыі такой ідэалогіі. Пры прымяненні гэтага палажэння ўлічваюцца факты распаўсюджвання прапаганды ідэалогіі "рускага свету" як непасрэдна рэлігійнай арганізацыяй, так і яе статутнымі або іншымі органамі кіравання, іншымі асобамі, якія дзейнічаюць ад іх імя па заданні або з дазволу або ў адпаведнасці з іншым спосабам узгаднення незалежна ад формы такога. узгадненне. Разгляд пытання аб пацвярджэнні фактаў выкарыстання рэлігійнай арганізацыі для прапаганды ідэалогіі «рускага свету» ажыццяўляецца ЦОВУ, які рэалізуе дзяржаўную палітыку ў сферы рэлігіі. Пры разглядзе могуць выкарыстоўвацца высновы рэлігіязнаўчай экспертызы, інфармацыя іншых ЦОВУ, дадзеныя публічных электронных рэестраў, а таксама інфармацыя, атрыманая ад фізічных і/або юрыдычных асоб, з медыя і іншых адкрытых крыніц Працэдура забароныПрацэдура спынення і забароны рэлігійных арганізацый, афіляваных з замежнай рэлігійнай арганізацыяй, прапісана, у асноўным, у другой частцы закона як заключныя палажэнні, якія займаюць пераважную частку закона.[3] Рэлігійныя арганізацыі, якія падазраюцца ў супрацоўніцтве з РПЦ, будуць правярацца адпаведнай экспертнай камісіяй. Яе павінна стварыць Дзяржаўная служба Украіны па этнапалітыцы і свабодзе сумлення (далей – Дзяржэтнапалітыкі). Калі камісія зафіксуе парушэнні, Дзяржэтнапалітыкі выдасць прадпісанне царквы на выпраўленне сітуацыі. Украінскія рэлігійныя арганізацыі, афіляваныя рэлігійнымі арганізацыямі дзяржавы-агрэсаркі, будуць мець 9 месяцаў, каб разарваць сувязі са сваім кіруючым цэнтрам.[4] Калі сувязі з дзяржавай-агрэсарам не будуць спынены, Дзяржэтнапалітыкі падасць на гэтую канкрэтную юрыдычную асобу пазоў у суд, які і будзе мець права прыняць рашэнне аб забароне.[5] Наступствы забароныАртыкул 4 Закона вызначае наступствы забароны дзейнасці ў Украіне замежнай рэлігійнай арганізацыі. У прыватнасці, Савет нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны прымяняе абмежавальныя меры (санкцыі) да замежных рэлігійных арганізацый, дзейнасць якіх у Украіне забаронена, у парадку, устаноўленым Законам Украіны «Аб санкцыях» і нарматыўна-прававымі актамі, прынятымі на яго выкананне. Здзелка, звязаныя з выкарыстаннем маёмасці (арэнда, наём, лізінгу, іншых формаў карыстання чужой маёмасцю), тэрмін дзеяння якіх не скончыўся, здзейснены паміж рэзідэнтамі Украіны і адпаведнай замежнай рэлігійнай арганізацыяй, дзейнасць якой ва Украіне забаронена, а таксама з зарэгістраванымі ў Украіне юрыдычнымі асобамі , уласнікам, удзельнікам якіх з'яўляецца замежная рэлігійная арганізацыя, якія не прывялі сваю дзейнасць у адпаведнасць з гэтым Законам у тэрмін, спыняюцца датэрмінова. Замежная рэлігійная арганізацыя, дзейнасць якой у Украіне забаронена, не можа быць уласнікам, удзельнікам зарэгістраваных у Украіне юрыдычных асоб. У выпадку, калі юрыдычная асоба не прывядзе склад удзельнікаў у адпаведнасць з гэтым Законам на працягу трох месяцаў з дня забароны дзейнасці ў Украіне адпаведнай замежнай рэлігійнай арганізацыі, такая юрыдычная асоба спыняецца на падставе рашэння суда па выніках разгляду іску ЦОВУ, які рэалізуе дзяржаўную палітыку ў сферы рэлігіі. Адносіны і/або сувязі і/або камунікацыі рэлігійных арганізацый, у тым ліку рэлігійных абшчын, іншых юрыдычных асоб прыватнага права з замежнымі рэлігійнымі арганізацыямі, дзейнасць якіх ва Украіне забаронена, не дапускаюцца, акрамя выпадкаў, калі яны ажыццяўляюцца па ўзгадненні ЦОВУ, што рэалізуе дзяржаўную палітыку ў галіне рэлігіі. Для атрымання ўзгаднення асоба павінна звяртацца ў ЦОВУ, якое рэалізуе дзяржаўную палітыку ў сферы рэлігіі, з адпаведнай заявай. Да заявы прыкладаецца інфармацыя з абгрунтаваннем неабходнасці адносін і/або сувязей і/або камунікацый. Рэлігійная арганізацыя, якая дзейнічае ва Украіне, не можа мець кіруючы цэнтр за межамі Украіны ў дзяржаве, якая прызнана агрэсіяй супраць Украіны і/ці часова акупавала частку тэрыторыі Украіны, а таксама ўваходзіць у структуру (быць часткай) замежнай рэлігійнай арганізацыі, або быць іншым чынам афіляваным з такой рэлігійнай арганізацыяй. ГісторыяУ Вярхоўнай Радзе Украіны было зарэгістравана 11 законапраектаў аб забароне або абмежаванні дзейнасці замежных рэлігійных арганізацый і іх філіялаў[1]. 20 снежня 2018 года Вярхоўная Рада Украіны прыняла закон «Аб унясенні змяненняў у Закон Украіны „Аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях“»[6], па якім абавязала змяніць назву царквы як такой, кіруючы цэнтр якой знаходзіць у дзяржаве, якая ажыццявіла ваенную агрэсію супраць Украіны.[7] Пасля пачатку поўнамаштабнага расійскага ўварвання ва Украіну шэраг мясцовых Саветаў пачалі прымаць рашэнне аб прыпыненні дзейнасці або аб забароне дзейнасці УПЦ МП на тэрыторыі сваіх грамад, хоць такія рашэнні не маюць юрыдычнай сілы[8][9]. Шэраг абласных, раённых, гарадскіх, пасялковых і сельскіх саветаў звярнуліся да Вярхоўнай Рады Украіны, прэм'ер-міністру і Прэзідэнту Украіны заканадаўча забараніць дзейнасць УПЦ МП у Украіне.[10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22][23] [24][25] У маі 2022 года адбыўся Сабор РПЦваУ, дзе былі ўнесены змены ў статут, канфіскаваныя згадкі пра РПЦ, акрамя згадкі пра грамату патрыярха Алексія II.[26][27] Мітрапаліт Кіеўскі Эпіфаній I адзначаў, што пасяджэнне гэтага сабора нічога не змяніла, арганізацыя захавала адзінства з РПЦ.[28][29] 29 сакавіка 2023 Украіна скасавала дамову з РПЦваУ аб арэндзе Кіева-Пячэрскай лаўры. У пачатку 2023 года пачалося вяртанне Пачаеўскай Успенскай лаўры бо тэрмін дамовы аб арэндзе з РПЦваУ скончыўся.[30] У чэрвені 2023 года стала вядома, што Данецкая абласная ваенная адміністрацыя плануе перагледзець дамову арэнды з РПЦваУ па бестэрміновым карыстанні Святагорскай Лаўрай.[31] 1 снежня 2022 года Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі увёў у дзеянне рашэнне РНБА аб забароне дзейнасці ва Украіне рэлігійных арганізацый, афіляваных з цэнтрамі ўплыву ў РФ.[32] Адпаведны законапраект Кабінет Міністраў Украіны унёс у Вярхоўную Раду Украіны 19 студзеня 2023 года[33], і меркавалася, што дэпутаты вынесуць яго на разгляд у маі 2023 года. Аднак 23 верасня 2023 года Старшыня Вярхоўнай Рады Украіны Руслан Стэфанчук заявіў, што галасоў за забарону РПЦ няма, бо ідзе ўнутраная дыскусія. 27 снежня 2022 года Канстытуцыйны суд прызнаў канстытуцыйным закон «аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях», які прадугледжвае перайменаванне УПЦ.[34][35] 5 кастрычніка 2023 года ў Вярхоўнай Радзе Украіны сабралі 226 подпісаў на зварот да старшыні парламента Руслана Стэфанчука аб унясенні ў залу на галасаванне забароны рэлігійных арганізацый, афіляваных з замежнай рэлігійнай арганізацыяй дзяржавы-агрэсаркі.[36] 2 лістапада 2023 года шосты апеляцыйны адміністрацыйны суд пакінуў у сіле рашэнне суда першай інстанцыі, чым пацвердзіў законнасць патрабавання аб перайменаванні УПЦ згодна з законам, прынятым у 2018 годзе.[37] У сакавіку 2024 года ў Вярхоўную Раду Украіны паступіў ліст з пагрозамі ад кіраўніка юрыдычнай кампаніі «Amsterdam & Partners LLP» Роберта Амстэрдама, які фінансуецца падсанкцыйным былым дэпутатам Вадзімам Навінскім наконт законапраекта аб забароне Рускай праваслаўнай царквы ва Украіне.[38][39][40] 17 красавіка 2024 года Парламенцкая асамблея Савета Еўропы прызнала РПЦ інструментам крамлёўскай прапаганды «рускага свету»[41][42]. 28 мая 2024 года прадстаўнікі ўкраінскіх грамадскіх арганізацый і рухаў выступілі з агульным заклікам да кіраўніцтва парламента і ўладнай большасці неадкладна прыняць закон аб забароне РПЦ і пастанову аб дэкаланізацыі назваў населеных пунктаў Украіны.[43][44] 21 ліпеня 2024 стала вядома, што 70 дэпутатаў Вярхоўнай Рады Украіны выступілі з ультыматыўным патрабаваннем да кіраўніцтва парламента і прэзідэнцкай фракцыі адносна канчатковай забароны УПЦ МП.[45] 17 жніўня Усеўкраінскі савет цэркваў і рэлігійных арганізацый падтрымаў заканадаўчую ініцыятыву па забароне дзейнасці рэлігійных арганізацый, звязаных з РФ.[46] 20 жніўня 2024 Вярхоўная Рада Украіны прагаласавала ў другім чытанні і ў цэлым за законапраект №8371, які прадугледжвае забарону дзейнасці рэлігійных арганізацый, кіруючы цэнтр якіх размешчаны ў краіне-агрэсары.[47] РэакцыяДзяржавы і міжнародныя арганізацыі
Рэлігійныя арганізацыі
СацыялогіяПаводле апытанняў, у студзені 2023 года 69% украінцаў лічылі сябе праваслаўнымі, 41% з іх ставіліся да ПЦУ, 4% — да УПЦ (МП), 24% не адносіліся ні да адной царквы[58]. Паводле сацыялагічных апытанняў у маі 2024 года 82% украінцаў не давяраюць УПЦ МП, 63% — імкнуцца да яе поўнай забароны.[59] Гл. таксама
Заўвага
Спасылка
|
||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Portal di Ensiklopedia Dunia
