Канстанцін Васілевіч Вераніцын

Канстанцін Вераніцын
Канстанцін Вераніцын
	Канстанцін Васілевіч Васілёў (Васільеў, Вераніцын)
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	13 чэрвеня 1834
Месца нараджэння	Астраўляне, Віцебскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	26 жніўня 1903 (69 гадоў)
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя;
Пахаванне	Мітрафаніеўскія могілкі (Санкт-Пецярбург);
Грамадзянства	Расійская імперыя;
Альма-матар	Гарадоцкае прыходскае вучылішча[d]; Віцебская гімназія (1852); Імператарская медыка-хірургічная акадэмія[d]; Горы-Горацкі земляробчы інстытут (1859);
Месца працы	Маладзечанская настаўніцкая семінарыя;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт
Жанр	паэзія
Мова твораў	беларуская
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Канстанцін Васілевіч Верані́цын (13 чэрвеня 1834, Астраўляны Віцебскага павета Віцебскай губерні, цяпер Гарадоцкі раён — 26 жніўня 1903, Лясны ўчастак (руск.) (бел., прыгарад Пецярбурга^[1]) — удзельнік літаратурнага жыцця ў Беларусі сярэдзіны ХІХ ст., адзін з заснавальнікаў новай беларускай літаратуры. Найбольш імаверны аўтар сатырычна-гумарыстычнай паэмы «Тарас на Парнасе».

Біяграфія

Паходзіў з прыгонных сялян памешчыкаў Бондыравых, прозвішча яго было Васільеў (або Васілёў), атрымаўшы вольную ў 1851 годзе ён прыпісаўся да гарадоцкіх мяшчан і ўзяў прозвішча Вераніцын.

Вучыўся ў Гарадоцкім прыходскім вучылішчы, Віцебскай гімназіі (1845—1852), Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі (1852—1854). З акадэміі ў 1854 быў выключаны, але гэта Вераніцына не спыніла. У 1857 як пансіянер Вольнага эканамічнага таварыства паступіў у Горы-Горацкі земляробчы інстытут адразу на трэці курс. У 1859 выдатна (у пераліку выпускнікоў быў першым) скончыў інстытут са званнем агранома, абараніў дысертацыю «О белорусском хозяйстве». Некаторы час працаваў кіраўніком прыватнага маёнтка. У 1863—1874 жыў і працаваў у Пецярбургу ў губернскай па сялянскіх справах установе і Галоўным таварыстве расійскіх чыгунак.

У 1874—1879 працаваў выкладчыкам прыродазнаўства, геаграфіі і гісторыі ў Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі. З 1880 служыў у Пецярбургу ў апараце Міністэрства шляхоў зносін. Жыў у доме па адрасу Поварскі завулак, 12, у якім у розныя часы жылі вядомыя рускія літаратары А. Някрасаў, М. Чарнышэўскі, І. Тургенеў. У 1900 выйшаў у адстаўку ў чыне стацкага саветніка.

Памёр 13 (26) жніўня 1903 у Лясным участку^[2] (цяпер Выбаргскі раён Санкт-Пецярбурга) ад наступстваў кровазліцця ў мозг і быў пахаваны на Мітрафаніеўскіх могілках.

Творы

У рукапісных сшытках фальклорных і літаратурных твораў А. Рыпінскага^[3] яму прыпісваюцца паэмы «Тарас на Парнасе» (тэкст з паметай: 1855, 15 красавіка, Гарадок) і «Два д’яўлы» (з паметай: 7.4.1860, Масква). Моўныя асаблівасці і рэаліі несумненна сведчаць пра сувязь апошняга твора з Віцебскам, а таксама пра тое, што аўтарства абедзвюх паэм належыць адной асобе. На карысць аўтарства К. Вераніцына сведчыць таксама яго біяграфія.

Ушанаванне памяці

Валун з мемарыяльнай дошкай, прысвечаны паэме «Тарас на Парнасе» (Гарадок)

У 2001 годзе на радзіме К. Вераніцына ў Астраўлянах і Гарадку пастаўлены мемарыяльныя знакі ў гонар паэмы «Тарас на Парнасе» і яе верагоднага аўтара.

У 2023 годзе цэнтральнаму скверу ў Гарадку прысвоена назва «Вераніцынскі сквер»^[4].

Бібліяграфія

Вераніцын К. Тарас на Парнасе. Паэмы / Уклад. з тэкст. падрыхт. і камент. Ю. Пацюпы, прадм. Я. Янушкевіча. — Мн.: Маст. літаратура, 2009. — 79 с.

Зноскі

↑ А. Ф. Брыль. Некралог Канстанціна Вераніцына ў газеце «Новое время» // Роднае слова : часопіс. — 12 / 2019. — С. 23.
↑ З другой паловы XIX стагоддзя прыгарад Лясны выконваў для заможных пецябруржцаў ролю дачнай мясцовасці.
↑ Піятуховіч М. Рукапісы А. Рыпінскага // публікацыя В. Скалабана. Шляхам гадоў: гісторыка-літаратурны зборнік. — Мн .: Мастацкая літаратура, 1990. — С. 218-274. — ISBN 5-340-00218-7.
↑ Информация о документе «О присвоении наименования скверу города Городка» – Pravo.by (руск.). pravo.by. Праверана 21 кастрычніка 2023.

Літаратура

Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8. С.354
Вераніцын Канстанцін // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1992—1995.
Гаравы Л. Лёс Канстанціна Вераніцына // Народнае слова. — 1999. — 12 чэрв. — С. 4.
Кісялёў Г. Віцебск Канстанціна Вераніцына // Віцебскі сшытак № 3, 1997.
Кісялёў Г. Канстанцін Вераніцын // Памяць: Гарадоцкі р-н: гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / Уклад. С. І. Садоўская; рэдкал. Н. А. Бурунова [і інш.]. — Мн., 2004. — С. 154—155.
Кісялёў, Г. В. Пошукі імя: да пытання аўтарства «Энеіды навыварат» і «Тараса на Парнасе» / Г. В. Кісялёў. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1978. — 288 с.
Лазарук М. Станаўленне беларускай паэмы. — Мн., 1968;
Скалабан В. Новыя матэрыялы з гісторыі беларускай літаратуры XIX ст. // Шляхам гадоў. Мн., 1990. (Вып. 1);
Хаўстовіч М. Вераніцын ці Вуль? // XIX стагоддзе: Навук.-літ. альманах. Мн., 2000. Кн. 2.
Цвірка К. Канстанцін Вераніцын (1834—1904) // Камяні тых сядзібаў: шляхі паэтаў XIX ст. — Мн., 2004. — С. 285.