Карл Фёдаравіч Толь

Карл Фёдаравіч Толь
ням.: Karl Wilhelm von Toll
Дата нараджэння	19 красавіка 1777(1777-04-19)
Месца нараджэння	Рэвель, Расійская імперыя або Кескверэ[d], Martna parish[d], Эстонія[1][2][…]
Дата смерці	5 мая 1842(1842-05-05) (65 гадоў)
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Бацька	noble Konrad Frederik Toll[d][3]
Маці	Justine Vilhelmine Ruckteschel[d][3]
Жонка	Olga Strandmann[d]
Дзеці	Helene Pahlen[d], Karl Wilhelm Graf von Toll[d], Elisabeth von Toll[d], Alexander von Toll[d] і Q108861398?
Альма-матар	Імператарскі сухапутны шляхетны кадэцкі корпус[d] (1796)
Грамадзянства	Расійская імперыя
Прыналежнасць	Расійская імперыя
Званне	генерал ад інфантэрыі і генерал-ад’ютант
Бітвы/войны	Смаленская бітва[d] Напалеонаўскія войны Вайна 3-й кааліцыі з Францыяй Руска-турэцкая вайна (1806—1812)
Узнагароды і званні
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Карл Фёдаравіч Толь^[4] (руск.: Карл Фёдорович Толь, ням.: Karl Wilhelm von Toll; 19 красавіка 1777(1777-04-19), Рэвель ці Кескверэ^[d], Martna parish^{[d][1][2][…]} — 5 мая 1842(1842-05-05), Санкт-Пецярбург) — рускі ваенны і дзяржаўны дзеяч, граф (1829), генерал ад інфантэрыі (1826), генерал-ад’ютант (1823).

Нарадзіўся ў мызе Кескверэ^[4] (Гапсальскі павет, Эстляндская губерня Расійскай імперыі). У 1796 годзе скончыў Імператарскі сухапутны шляхецкі кадэцкі корпус і ў званні паручніка залічаны ў Світу Яго Імператарскай Вялікасці, дзе займаўся падрыхтоўкай чарцяжоў і папер для імператара. У чэрвені 1798 года быў камандзіраваны на турэцкую мяжу для складання тапаграфічнага апісання Ачакаўскага стэпу^[5]. У 1799 годзе прымаў удзел у Італьянскім і Швейцарскім паходах Суворава. Удзельнік Руска-аўстра-французскай вайны 1805 года, у час якой кіраваў канцылярыяй дзяжурнага генерала. У час Руска-турэцкай вайны 1806—1812 гадоў прымаў удзел у баявых дзеяннях на тэрыторыі Малдавіі, Валахіі, пры Журжы, Ізмаіле, Браілаве.

У чэрвені 1809 года К. Ф. Толь прызначаны камандзірам 20-га егерскага палка, у ліпені 1810 года пераведзены ў Світу Яго Імператарскай Вялікасці^[5]. У Айчынную вайну 1812 года быў прыкамандзіраваны да 1-й Заходняй арміі і прызначаны на пасаду генерал-кватэрмайстара. Прымаў удзел у баях пры Астроўне, Віцебску, Смаленску, Красным, Вязме, Малаяраслаўцу, у Барадзінскай бітве. Удзельнік замежных паходаў 1813—1814 гадоў. Прымаў удзел у працы Венскага кангрэса 1515 года. Са снежня 1815 года К. Ф. Толь генерал-кватэрмайстар Генеральнага штаба, з 1824 года — начальнік штаба 1-й арміі. Прымаў удзел у падаўленні паўстання дзекабрыстаў. У час руска-турэцкай вайны 1828—1829 гадоў і падаўлення паўстання 1830—1831 гадоў займаў пасаду начальніка штаба арміі (у час штурму Варшавы часова выконваў абавязкі камандуючага).

Са студзеня 1830 года К. Ф. Толь — член Дзяржаўнага савета, З 1833 года — галоўнакіраўнік дэпартамента шляхоў зносін і публічнымі будынкамі. Са студзеня 1832 года з’яўляўся ганаровым членам Імператарскай Ваеннай акадэміі. У 1837 годзе абраны ганаровым членам Санкт-Пецярбургскай акадэміі навук. Кіраваў камісіяй па збору матэрыялаў аб Айчыннай вайне 1812 года. У 1839 годзе склаў апісанне Барадзінскай бітвы. З красавіка 1833 года — шэф Ніжагародскага пяхотнага палка.

• Лукашэвіч А. М. Толь Карл Фёдаравіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 483—484. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Толь Карл Фёдорович фон // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 57. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Словарь русских генералов, участников боевых действий против армии Наполеона Бонапарта в 1812—1815 гг. // Российский архив. История Отечества в свидетельствах и документах XVIII—XX вв. : Сборник. — М.: студия «ТРИТЭ» Н. Михалкова, 1996. — Т. VII. — С. 575—576. — ISSN 0869-20011. (Комм. А. А. Подмазо)

• Толь Карл Фёдорович (руск.) // Сайт Міністэрства абароны Расійскай Федэрацыі
• Швецов Ю. А. К. Ф. Толь и его роль в развитии Свиты Е. И. В. по квартирмейстерской части в первой четверти XIX в. // Казанский вестник молодых учёных. 2021. Т. 5. № 3. (руск.)

	Карл Фёдаравіч Толь на Вікісховішчы