Крупава (Лідскі раён)

Аграгарадок Крупава Краіна Беларусь Вобласць Гродзенская Раён Лідскі Сельсавет Дзітвянскі Каардынаты 53°55′36″ пн. ш. 25°11′48″ у. д.HGЯO Насельніцтва ▲622 чал. (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 154 Паштовыя індэксы 231320 Аўтамабільны код 4 СААТА 4236843076 Крупава на карце Беларусі ±

Крупава на Вікісховішчы

Кру́пава^[1] (трансліт.: Krupava, руск.: Крупово) — аграгарадок^[2] у Лідскім раёне Гродзенскай вобласці. Уваходзіць у склад Дзітвянскага сельсавета.

Знаходзіцца за 6 км у напрамку на паўночны захад ад горада Ліда, за 112 км ад Гродна, каля ракі Крупка (прыток Дзітвы)^[3]. Транспартныя сувязі па шашы Ліда—Радунь.

У сярэдзіне XV ст. вёска і маёнтак Крупа (Крупуя) шляхецкая ўласнасць. Касцёл у гонар Найсвяцейшай Тройцы быў заснаваны тут у 1460 годзе па фундацыі ўдавы Ганны Давойнавай, якая такім чынам выканала «волю мужа нябожчыка Івашкі».

У другой палове XVI ст. мясцовая парафія страціла самастойнасць. У 1766 годзе ў маёнтку Крупа, які належаў тады маршалку лідскаму Нарбуту, была пабудавана капліца. Касцёл філіяльны вядомы з вопісу парафій Лідскага дэканата 1784 года ў складзе лідскай парафіі, паміж касцёлам і вёскамі Крупа Вялікая і Крупа Малая знаходзілася карчма Нарбута^[4]. Віленскі гасцінец цягнуўся цераз рэчку Крупку на Жырмуны.

У другой палове XIX стагоддзя вёска і маёнтак Крупа ў Лідскім павеце і воласці Віленскай губерні Расійскай імперыі, 32 душы мужчынскага полу. У 1885 годзе 11 двароў, 114 жыхароў.

З верасня 1915 да канца 1918 года акупавана германскімі войскамі. Са студзеня 1919 года ў складзе БССР, у красавіку занята польскімі войскамі. З ліпеня да верасня 1920 года кантралявалася Чырвонай Арміяй, затым ізноў польскімі войскамі.

З 1921 года ў складзе Польскай Рэспублікі, вёска (30 двароў, 156 жыхароў) і фальварак (7 двароў, 42 жыхары) належалі да Лідскага павета і гміны Навагрудскага ваяводства. Верагодна, падчас савецка-польскай вайны драўляны касцёл быў знішчаны. Будаўніцтва новага касцёла пачалося ў 1925 годзе, а ў 1928 было завершана, і ў Крупе адрадзілася самастойная парафія.

З 1939 года ў БССР. З 4 снежня 1939 года ў Баранавіцкай вобласці, з 5 студзеня 1940 года ў Лідскім раёне, з 12 кастрычніка 1940 года ў Аполінскім сельсавеце. З канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года пад нямецка-фашысцкай акупацыяй.

У 1954—2023 гадах цэнтр Крупаўскага сельсавета^[5]. З 2008 года аграгарадок.

• 1960 год — 197 жыхароў.
• 1970 год — 194 жыхары.
• 1992 год — 350 жыхароў, 90 гаспадарак.
• 1998 год — 519 жыхароў, 172 двары^[3].
• 2004 год — 507 жыхароў, 170 двароў.
• 2012 год — 630 жыхароў, 207 гаспадарак.
• 2019 год — 622 чал.

Станам на 2015 меліся сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, комплексны прыёмны пункт.

• Касцёл Найсвяцейшай Тройцы (1928).

• Казімір Нарбут (1738—1807) — асветнік, філосаф і настаўнік.

• Крупава // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — С. 486. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
• Крупава // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 9: Гродзенская вобласць, кн. 2 / рэдкал.: У. У. Андрыевіч (гал. рэд.) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2016. — 848 с.: іл. — 1 500 экз. — ISBN 978-985-11-0908-7.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Крупава (Лідскі раён)