Лідскі павет (Расійская імперыя)

Лідскі павет
Герб Сцяг
Краіна	Расійская імперыя
Уваходзіць у	Віленская губерня
Адміністрацыйны цэнтр	Ліда
Дата ўтварэння	1795
Дата скасавання	1920
Насельніцтва (1897)	205,8 тыс.
Плошча	5,6 тыс. км²

Лі́дскі паве́т (руск.: Лидский уезд) — адміністрацыйная адзінка ў складзе Слонімскай, Літоўскай і Гродзенскай і Віленскай губерняў, якая існавала ў 1795—1920 гадах. Цэнтр — горад Ліда. Тэрыторыя больш за 4,9 тыс. кв. вёрст.

Лідскі павет у складзе Слонімскага намесніцтва Расійскай імперыі быў утвораны ў 1795 годзе на тэрыторыі былога Лідскага павета Вялікага Княства Літоўскага, якая адышла да Расійскай імперыі ў выніку Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай. У 1797 годзе павет увайшоў у склад Літоўскай губерні, у 1801 годзе — у склад Гродзенскай, а ў 1843 годзе — Віленскай губерні.

З 2 лютага 1919 года ў складзе ЛітБел, неўзабаве заняты польскім войскам. Паводле Рыжскага мірнага дагавора 1921 года адышоў да Польскай Рэспублікі, дзе увайшоў у склад Навагрудскага ваяводства^[1].

У 1864 насельніцтва склада каля 110 тыс. жыхароў, у т.л. больш за 75 тыс. католікаў, каля 30 тыс. праваслаўных, каля 6 тыс. іўдзеяў, дзейнічалі 31 касцёл, 19 цэркваў, 18 яўрэйскіх малітоўных дамоў. На тэрыторыі павета знаходзіліся 15 мястэчак, 15 сёл, 866 вёсак, 876 іншых паселішчаў (калоній, фальваркаў, аколіц, хутароў і інш.)^[1].

Паводле перапісу 1897 года ў павеце пражывала 205,8 тыс. жыхароў. У тым ліку беларусы — 73,2 %; яўрэі — 12,0 %; літоўцы — 8,7 %; палякі — 4,7 %; рускія — 1,2 %. У павятовым горадзе Лідзе пражывалі 9323 чал.^[2]

У 1913 годзе — 252,5 тыс. жыхароў^[1].

У 1910 годзе дзейнічалі 244 фабрыкі і заводы з 2160 рабочымі.

Пасля рэформы 1861 года падзелены на 24 воласці^[1][3]:

• Аляксандраўская воласць (цэнтр — Паляцкішкі);
• Арлянская воласць (цэнтр — Орля);
• Астрынская воласць (цэнтр — Астрына);
• Беліцкая воласць (цэнтр — Беліца);
• Беняконская воласць (цэнтр — Беняконі);
• Васілішская воласць (цэнтр — Васілішкі);
• Вялікамажэйкаўская воласць (цэнтр — Заброеўцы; скасавана ў пачатку 20 ст.);
• Ганчарская воласць (цэнтр — Ганчары);
• Дакудаўская воласць (цэнтр — Дакудава);
• Дубіцкая воласць (цэнтр — Нарашы);
• Жалудская воласць (цэнтр — Жалудок);
• Жырмунская воласць (цэнтр — Жырмуны);
• Забалацкая воласць (цэнтр — Забалаць);
• Каняўская воласць (цэнтр — Случай);
• Лебядская воласць (цэнтр — Новая Лебяда);
• Лідская воласць (цэнтр — Ліда);
• Ляцкая воласць (цэнтр — Дэмбрава);
• Мытлянская воласць (цэнтр — Мыто);
• Пакроўская воласць (цэнтр — Сабакінцы);
• Радунская воласць (цэнтр — Радунь);
• Ражанкаўская воласць (цэнтр — Ражанка);
• Тарноўская воласць (цэнтр — Гарняты);
• Шчучынская воласць (цэнтр — Шчучын);
• Эйшышкская воласць (цэнтр — Юрздыка).

• Лідскія павятовыя маршалкі

• Барцянскае выступленне сялян, 1802—1804

• Лідскі павет // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).

• Лида // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.