Крылы халопа

Крылы халопа
Жанры	нямое кіно, драматычны фільм і гістарычны фільм
Рэжысёр	Юрый Віктаравіч Тарыч
Сцэнарысты	Канстанцін Шыльдкрэт[d] Віктар Шклоўскі Юрый Віктаравіч Тарыч
У галоўных ролях	Леанід Леанідаў[d]
Аператар	Міхаіл Уладзімірскі[d]
Кінакампанія	Савкіно[d]
Працягласць	79 хв.
Краіна	СССР
Мова	руская
Год	16 лістапада 1926
IMDb	ID 0017047

«Крылы халопа» — савецкі мастацкі фільм 1926 года, пастаўлены рэжысёрам Юрыем Тарычам паводле аднайменнай аповесці Канстанціна Шыльдкрэта; сцэнарый дапрацоўваў Віктар Шклоўскі.

Прэм’ера карціны адбылася 16 лістапада 1926 года. Міжнародная англійская назва: «The Wings of a Serf». Фільм пракатваўся за мяжой, уключаючы ЗША, Германію і Францыю^[1].

XVI стагоддзе. Цараванне Івана Грознага.

У вёсцы баярына Лупатава жыве прыгонны Мікішка, таленавіты вынаходнік, які марыць аб палётах. З гэтай мэтай ён майструе самаробныя крылы, на якіх зможа ўзляцець у неба. Ён паказвае сваё вынаходніцтва прыгоннай Фіме, у якую закаханы. У гэты час у суседнім маёнтку ў баярына Курляцава ламаюцца механічныя гадзіннікі, і ён падчас аднаго з набегаў захоплівае механіка-самародка і яго каханую і сілком вязе да сябе. Даведаўшыся пра д’ябальскае на яго думку вынаходства Мікішкі, баярын катуе халопа, а Фіму спакушае, завабіўшы ў баярскія пакоі.

Лупатаў падае цару чалабітную са скаргай на самаўпраўства Курляцава, і Іван Грозны, затаіўшы даўнюю крыўду на шляхетнага баярына, адпраўляе да таго апрычнікаў, якія ўчыняюць разгром у доме баярына, а яго прыгонных вязуць да цара ў Аляксандраўскую Слабаду. Цар займаецца гандлем ільном і трымае на царыцыным двары льнотрапальнае кола, якое раптам ламаецца. Ніхто не можа яго паправіць — атрымліваецца толькі ў Мікішкі. Царыца Марыя Цемрукаўна пытаецца ў прыгоннага, чаго той хоча за папраўку кола, і Мікішка адказвае, што жадае пабудаваць крылы для палёту чалавека.

Даведаўшыся аб задумцы халопа, цар вырашае павесяліць замежных гасцей і загадвае Мікішку зладзіць паказальны палёт. На святы тыдзень пры навале народу ў Мікішкі атрымліваецца паляцець, але Іван Грозны забараняе д’ябальскае вынаходніцтва, а самога халопа саджае ў вязніцу. Аднак прыгожы прыгонны спадабаўся Марыі Цемрукаўне, і яна дапамагае Мікішку збегчы. Пра гэта даведаецца Іван Грозны, прыходзіць у спальню царыцы і душыць яе. Мікішка гіне пры спробе да ўцёкаў^[2].

^{[заўв 1]}

З падключэннем да працы над сцэнарыем Віктара Шклоўскага значна павялічылася роля Івана Грознага, які ў трактоўцы стваральнікаў фільма паўставаў не толькі жорсткім дэспатам і садыстам, але таксама купцом, гандляром лёнам. Сцэнарый нёс сляды ўплыву гістарычнай школы Міхаіла Пакроўскага, у канцэпцыі якога галоўнай рухаючай сілай гістарычнага развіцця паўставаў гандлёвы капітал^[4]. Як піша даследчык Н. Муцья, «цар Іван Грозны намаляваны ў гэтым фільме як дэспатычны і прыжымісты гаспадар, які асабіста вядуць касавыя кнігі і гандлюе з іншаземцамі»^[5]. На думку кіназнаўца Яўгена Марголіта, вобраз Івана Грознага ў фільме Юрыя Тарыча мог паўплываць на «Івана Грознага» Сяргея Эйзенштэйна, паколькі мантажом «крылаў халопа» займалася Эсфір Шуб, добрая знаёмая Эйзенштэйна^[6].

• Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог / Сост. Н. А. Глаголева, М. Х. Зак, А. В. Мачерет, Л. А. Парфёнов, В. М. Розина, Э. Л. Сосновский, П. В. Фионов, О. В. Якубович под ред. А. В. Мачерета и др.. — М.: Искусство, 1961. — Т. 1: Немые фильмы (1918—1935 гг.). — 527 с. — 3 000 экз.

• Крылья холопа, 1926 г. на YouTube