Максіміліян I Вітэльсбах

Максіміліян I
Maximilian I. Kurfürst von Bayern
Максіміліян I, курфюрст Баварыі
герцаг Баварыі 1597 — 1648
Папярэднік	Вільгельм V
Пераемнік	ператворана ў курфюрства
курфюрст Пфальца 1623 — 1648
Папярэднік	Фрыдрых V
Пераемнік	Карл I Людвіг
1-ы курфюрст Баварыі 1648 — 1651
Папярэднік	ператворана з герцагства
Пераемнік	Фердынанд Марыя
Нараджэнне	17 красавіка 1573[1] Мюнхен, Q19964046?, Герцагства Баварыя
Смерць	27 верасня 1651(1651-09-27)[2][3][…] (78 гадоў) Інгальштат, Верхняя Баварыя, Каралеўства Баварыя, Баварская акруга, Свяшчэнная Рымская імперыя
Месца пахавання	Царква Святога Міхаіла, Мюнхен Brother Konrad Monastery[d][4]
Род	Вітэльсбахі
Бацька	Вільгельм V Набожны
Маці	Рэната Латарынгская[d]
Жонка	Лізавета Ларэнская[d][5][6] і Марыя Ганна Аўстрыйская[d][6]
Дзеці	Фердынанд Марыя[d] і Максімільян Еранім Філіп[d]
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Манаграма
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Максіміліян I (ням.: Maximilian I. Kurfürst von Bayern) — (17 красавіка 1573 — 27 верасня 1651) — герцаг Баварыі з 1597, курфюрст Пфальца 1623—1648, курфюрст Баварыі з 1648.

Сын герцага Вільгельма V. Выгадаваны езуітамі, ён прасякнуўся глыбокай нянавісцю да пратэстанцтва. У 1597 г. бацька перадаў яму кіраванне, і Максіміліян I паспрабаваў навесці парадак у даволі разладжаных справах. Прадпрыняты былі рэформы ў кіраванні, судзе і войску; асаблівая ўвага звернута на фінансы; значна ўзмоцнена ўлада князя на шкоду земскім чынам.

У 1607 годзе Максіміліян I далучыў да сваіх уладанняў горад Донаўверт і адразу ж увёў там каталіцызм. Калі гэта заахвоціла пратэстантаў згуртавацца ў унію (1608 год), Максіміліян I утварыў супраць іх каталіцкую лігу (1609 год) і стаў у яе главе. Нягледзячы на варожае стаўленне да Габсбургаў, ён прыняў у 1619 годзе бок Фердынанда II і выставіў пад заклад Верхняй Аўстрыі войска пад правадырствам Цілі; апошні разбіў ушчэнт Фрыдрыха V Пфальцкага і чэхаў пры Белай Гары пад Прагай (1620) і заваяваў Пфальц. Ва ўзнагароду за гэта Максіміліян I атрымаў у 1623 годзе ад імператара Верхні Пфальц і годнасць пфальцкага курфюрста.

Калі пры далейшым ходзе вайны імператар імкнуўся падпарадкаваць сабе і свайму палкаводцу Валенштэйну ўсе імперскія войскі, Максіміліян I паспрабаваў разбурыць гэтыя планы і спрыяў падзенню Валенштэйна на зборы курфюрстаў у 1630 годзе. Калі ў 1632 годзе Густаў Адольф заняў Баварыю, Максіміліян I быў адтуль на час выгнаны.

У 1637—1638 года ён ваяваў на Верхнім Рэйне са шведамі і французамі, ад якіх краіна яго нямала пакутавала. Жадаючы пазбавіць Баварыю ад бедстваў вайны, ён, асобна ад саюзнікаў, заключыў з французамі і шведамі Ульмскае перамір'е ў 1647 годзе. Па Вестфальскаму міру 1648 года ён атрымаў верхні Пфальц, графства Кам і зацвярджэнне ў курфюрсцкай годнасці.

Выдатна «Anleitung zur Regierungskunst», складзеная Максіміліянам I для свайго сына і спадчынніка Фердынанда-Марыі і выдадзеная Арэцінам (Бамб., 1822) па-латыні і па-нямецку.

• Вольф, «Geschichte M.'s I und seiner Zeit» (працягнутая Брэерам, Мюнх., 1807-11);
• Арэцін, «Geschichte M's» (т. 1, Пасау, 1842);
• Шрэйбер, «M. I» (Мюнхен, 1868);
• Стывэ, «Das kirchliche Polizeiregiment unter M. I» (там жа, 1876); *Стывэ, «Der Ursprung des dreissigjährigen Krieges» (1 кн., там жа, 1875);
• Стывэ, «Kurfürst M.» (там жа, 1882); «Die Politik Bayerns 1591—1607» (там жа, 1878-83, т. 4 і 5); «Briefe und Akten zur Geschichte des dreissigjährigen Krieges».