Мікалай Дзмітрыевіч Стражэска

Мікалай Дзмітрыевіч Стражэска
Дата нараджэння	17 (29) снежня 1876
Месца нараджэння	Адэса, Расійская імперыя[1]
Дата смерці	27 чэрвеня 1952(1952-06-27)[1] (75 гадоў)
Месца смерці	Кіеў, СССР[1]
Месца пахавання	Лук’янаўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Дзеці	Дзмітрый Мікалаевіч Стражэска[d]
Род дзейнасці	урач, інтэрніст, навуковец
Месца працы	Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Тараса Шаўчэнкі Імператарскі Наварасійскі ўніверсітэт[d] Башкірскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт[d] Першы маскоўскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт імя І. М. Сечанава[d] Інстытут кардыялогіі імя акадэміка М. Д. Стражэска[d]
Навуковая ступень	акадэмік АН СССР[d] (1943)
Альма-матар	медыцынскі факультэт Кіеўскага ўніверсітэта[d] (1899)
Член у	Нацыянальная акадэмія навук Украіны Акадэмія медыцынскіх навук СССР Акадэмія навук СССР
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікалай Дзмітрыевіч Стражэ́ска^[2] (29 снежня 1876 — 27 чэрвеня 1952) — расійскі і савецкі тэрапеўт, вучоны ў галіне клінічнай медыцыны. Акадэмік Акадэміі навук УССР (1943), акадэмік Акадэміі медыцынскіх навук СССР (1944), Заслужаны дзеяч навукі Украінскай ССР (1934), Герой Сацыялістычнай Працы (1947).

Нарадзіўся ў горадзе Адэса ў сям’і стацкага саветніка. Скончыў гімназію ў Адэсе. У 1899 годзе скончыў медыцынскі факультэт (сучасны Нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт імя А. А. Багамольца) Універсітэта Святога Уладзіміра ў Кіеве (зараз Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Тараса Шаўчэнкі)^[3]. Працаваў у клініцы ўнутраных хвароб Кіеўскага ўніверсітэта пад кіраўніцтвам В. П. Абразцова. Абараніў доктарскую дысертацыю ў лабараторыі І. П. Паўлава. З 1 студзеня 1905 года быў зацверджаны на пасадзе штатнага ардынатара тэрапеўтычнай факультэцкай клінікі Універсітэта Святога Уладзіміра^[4]. У 1906 годзе працаваў у Мюнхене, у клініцы прафесара Фрыдрыха Мюлера^[4]. У 1907—1919 гадах прафесар Кіеўскага жаночага медыцынскага інстытута і адначасова чытаў лекцыі ў Кіеўскім універсітэце.

З пачаткам Грамадзянскай вайны М. Д. Стражэска з сям’ёй пераязджае ў Адэсу^[4]. У 1919—1922 гадах займаў пасады прафесара тэрапеўтычнай факультэцкай клінікі, загадчыка кафедры тэрапіі^[3] Новарасійскага ўніверсітэта, кансультанта Адэскага ваеннага шпіталя. Таксама займаўся прыватнай практыкай. З 1922 года М. Д. Стражэска дырэктар клінікі прапедэўтыкі, а затым шпітальнай клінікі Кіеўскага медыцынскага інстытута, у 1929—1952 гадах — дырэктар факультэцкай клінікі. У 1936 годзе быў прызначаны дырэктарам арганізаванага на базе клінічнага аддзела Інстытута эксперыментальнай біялогіі і паталогіі Інстытута клінічнай медыцыны (сучасны Інстытут кардыялогіі імя акадэміка М. Д. Стражэскі)^[4]. У гады Вялікай Айчыннай вайны працаваў кансультантам шпіталяў Міністэрства аховы здароўя СССР, быў прафесарам кафедры тэрапіі Башкірскага медыцынскага інстытута і 1-га Маскоўскага медыцынскага інстытута^[3]. З 1943 года М. Д. Стражэска дырэктар адноўленага Украінскага навукова-даследчага інстытута клінічнай медыцыны^[3].

Памёр М. Д. Стражэска 27 чэрвеня 1952 года. Пахаваны на Лук’янаўскіх могілках у Кіеве.

М. Д. Стражэска — аўтар больш за 100 навуковых прац^[3], прысвечаных розным пытанням клінікі і лячэння ўнутраных хвароб (рэўматызму, сепсісу, захворванняў страўнікава-кішачнага тракту, кровазвароту і інш.^[2]). У 1910 (1909^[2]) годзе ў працы «К симптомологии и диагностике тромбоза венечных артерий сердца» разам з В. П. Абразцовым зроблена апісанне клінікі інфаркту міякарда і выяўлена яго асноўнае паталагічнае звяно^[3]. Апісаў шэраг сіндромаў і сімптомаў пры сардэчна-сасудзістых захворваннях, распрацаваў вучэнне аб функцыянальнай недастатковасці кровазвароту. Разам з У. X. Васіленкам стварыў класіфікацыю недастатковасці кровазвароту, навукова абгрунтаваў тэорыю рэўматызму як інфекцыйна-алергічнага захворвання стрэптакокавай этыялогіі, выявіў сувязь паміж сепсісам, эндакардытам і рэўматызмам, апісаў заканамернасці суадносін сардэчнай астмы і стэнакардыі (грудной жабы). Распрацаваў прынцыпы фізічнай дыягностыкі хвароб брушной поласці^[2]. Яму належаць даследаванні так званых хранічных інфекцый, а таксама раневага сепсісу, алергіі, герыятрыі, гематалогіі, шоку, туберкулёзу і інш.^[3] У час працы ў Маскве ў Цэнтральным навукова-даследчым шпіталі Чырвонай Арміі займаўся вывучэннем праблемы інфекцыі і сепсісу пры раненнях^[4].

Быў рэдактарам рэдакцыйнага аддзела «Унутраныя хваробы» 1-га выдання «Вялікай медыцынскай энцыклапедыі»^[3].

Сярод апублікаваных прац:

• О периодических колебаниях кровяного давления, зависящих от деятельности сердца / Прив.-доц. Н. Д. Стражеско, ассист. Терапевт. факультет. клиники; (Из Фармакол. лаб. И. Ун-та св. Владимира). — Киев: тип. Имп. Ун-та св. Владимира, 1908. — [2], 36 с., 13 л. граф.: ил.; 25 см;
• Основы физической диагностики заболеваний брюшной полости : Пособие для студентов и врачей / Проф. д-р Н. Д. Стражеско. — Харьков : Гос. изд. Украины, 1924. — VIII, 195 с. : ил.; 26 см;
• Строфантин, как сердечное средство : (Внутрен. впрыскивания) / Д-р мед. Н. Д. Стражеско, прив.-доц. И. Ун-та св. Владимира; (Из Фармакол. лаб. и Терапевт. фак. клиники). — Киев : тип. С. В. Кульженко, 1910. — [4], 62, IV с. : табл., граф. ; 26 см;
• О ревматизме / акад. Н. Д. Стражеско. — Киев: Медиздат, 1935. — Обл., 124, [2] с., 2 с. объявл. ; 18 см;
• Атлас клинической гематологии / Н. Д. Стражеско, акад., заслуж. деятель науки, Д. Н. Яновский, д-р мед. наук. — [Киев]: Медгиз УССР, 1940. — 184 с. : ил., схем.; 26 см;
• Основы физической диагностики заболеваний брюшной полости — Киев, 1948;
• Избранные труды, т. 1—2. — Киев, 1955—1956.

• Заслужаны дзеяч навукі Украінскай ССР (1934)
• Герой Сацыялістычнай Працы (1947)
• 2 ордэны Леніна (1943, 1947)
• 2 ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (1944, 1945)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1946)
• Ордэн Святой Ганны III ступені
• Ордэн Святога Станіслава II ступені
• Ордэн Святога Станіслава III ступені

У гонар вучонага названа вуліца ў Кіеве. У 1952 годзе імя М. Д. Стражэскі прысвоена Інстытуту кардыялогіі, на будынку інстытута і на доме, у якім ён жыў, устаноўлены мемарыяльныя дошкі. У 1978 годзе на тэрыторыі Інстытута кардыялогіі адкрыты помнік. У 1981 годзе ў Інстытуце кардыялогіі адкрыты музей М. Д. Стражэскі. У 2006 годзе Нацыянальны банк Украіны ўвёў у абарачэнне памятную манету ў гонар Мікалая Стражэскі наміналам 2 грыўні. У горадзе Адэса ў гонар акадэміка Стражэскі ўстаноўлена стэла.

• Стражэ́ска Мікалай Дзмітрыевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 193. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Василенко В. Х. СТРАЖЕСКО Николай Дмитриевич // Большая медицинская энциклопедия : [в 30 т. ] (руск.) / гл. ред. акад. Б. В. Петровский; [Акад. мед. наук СССР]. — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — Т. 24: Сосудистый шов — Тениоз. — 544 с. — 150 800 экз.
• Коваленко В. Н., Корнацкий В. М. Академик Н. Д. Стражеско — клиницист, учёный, человек // Научно-практическая ревматология, № 3, 2009. (руск.)

• Тарануха В. К., Кнопов М. Ш. Академик Н. Д. Стражеско — выдающийся представитель киевской терапевтической школы (руск.) // Клиническая медицина, № 11, 2012.
• Василий КАЛИТА Чёрное и белое в жизни академика Стражеско // Медицинская газета, № 6 от 26 января 2007 г. (руск.)
• Стражеско Николай Дмитриевич // Архивы Российской академии наук (руск.)